Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

(vloertegel)', krek 'krek, precies', letter 'letter', perfester 'professor', segrette 'sigaret',
fe/c/er'bord', tempteren 'kwellen', ves(t) 'vest' en wecken 'wecken'.
Verder komt de e nog voor in den (aanw. vnw. mann.) 'die', ellig 'kwaad', gek 'gek',
reppelen 'zwoegen', stalreppel 'stalpaal' en wenkbrauwe 'wenkbrauw'.
2.7. ee
W anneer we de e langer maken, krijgen we de èé-klank, die in het Nederlands alleen
voorkom t in klanknabootsende woorden als blèren en leenwoorden als serre. In het
dialect van Ommen komt deze klank ook niet veel voor, nl. alleen als een lange
ganasaleerde e: in wèèn (ww) 'wezen, zijn' (met een èé uit een oudwestgerm aanse e),
dèènken 'denken', èènde 'eind, stuk' (in bijv. een laank èènde touw), m èènse 'vrouw',
dat naast mense wel gehoord wordt (zie 2.6.) (alle drie met een èè uit een oude o met
umlaut die in het Oudsaksisch en Oudhoogduits al een e was), èèn 'heen', dat naast en
voorkom t (zie 2.6.) en pèènze 'pens' (een leenwoord).
2.8. a
Behalve de ie, i en e heeft het dialect van Ommen nog een vierde korte ongeronde
voorklinker: de ö, die in het Nederlands niet voorkomt. Deze klinkt ongeveer zoals de
o van het engelse woord cat. In veruit de meeste voorbeelden die hieronder worden
gegeven wordt de a gevolgd door een -re n een of meer medeklinkers. Voor -s en -t
wordt de -r overigens vaak niet of nauwelijks gehoord.
Om dat uit het schriftelijke enquêtemateriaal uit Ommen vaak niet duidelijk bleek
w anneer deze klinker werd bedoeld, heb ik veel woorden opnieuw mondeling
afgevraagd. Het bleek mij dat niet altijd goed te horen is of een a dan wel een e of een
o wordt gezegd. Hieronder heb ik steeds aangegeven bij welke woorden ik twijfel
omtrent de juiste klinker.
De a gaat dikwijls terug op een oudwestgerm aanse e, nl. in assens 'hersens', atte 'hart',
barg 'berg', ba(r)sten 'barsten', dwarg 'dwerg', dw as 'dwars', gaste 'gerst', smiitte
'smart, verdriet', starven 'sterven', stat 'staart', targen 'tergen', vargen 'vergen', vas
‘vers’, warken 'werken', warvel 'wervel', zwarven 'zwerven', en waarschijnlijk ook in
karnemölle of karremölle 'karnmolen'.
M et een oudwestgerm aanse o correspondeert de a in de woorden angen 'hangen',
arbeiden 'werken; werken van een koe tijdens het kalven', arg 'erg', arm 'arm', barm
20