Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

- kraaielkraaie 'kraai', waarin de aa of aa teruggaat op een oudwestgerm aanse lange
a en vlage/vlage 'vlaag, w indvlaag' (waarschijnlijk ook oudwestgerm aanse lange o).
Ten aanzien van vlage/vlage kan hetzelfde worden verondersteld als is gezegd bij de
hierboven besproken woorden met een aa uit een oude lange a, nl. g a a f t n graag: dit
woord is waarschijnlijk ontleend aan het Nederlands. Een veelgebruikte vogelnaam als
kraaielkraaie lijkt nauwelijks een ontlening te kunnen zijn. Naast dit woord komt in
het dialect van Ommen echter ook kreien 'kraaien' voor (zie 2.25.), waarin de ei, net als
de ei van dreien 'draaien', meien 'm aaien' etc. teruggaat op een oudwestgerm aanse
lange o + umlautsfactor. W ellicht is kraaielkraaie dus toch aan het Nederlands
ontleend en luidde dit woord in het dialect van Ommen vroeger kreie.
- de leenwoorden navenant/navenant 'navenant', piano anlpiano an 'kalm aan',
plaastelplaaste 'plaats, hofstede' en sabel/sabel 'sabel'.
Woorden met een duidelijke aa worden uiteraard bij de aa (2.23.) genoemd.
2.10. uu
De korte uu, die klinkt als de uu van ned. buut, gaat terug op een oudwestgerm aanse
lange u (die als een lange oe moet hebben geklonken) in buten 'buiten', buul 'buil, zak',
dukeien 'duikelen' en duken 'duiken', gebruken 'gebruiken', geluud 'geluid', kruke
'kruik', kruud 'kruid', kruus 'kruis', kruwagen 'kruiwagen', luus 'luis', ruw 'ruw', tuun of
tune 'tuin', uus 'huis', uut 'uit' en waarschijnlijk ook in duwen ‘duw en’ en kupe 'kuip'.
In het woord zuden 'zuiden' is de uu ontstaan uit und, vgl. oudhoogduits sundan.
De uu is terug te voeren op een oudwestgerm aanse iu in dudelijk 'duidelijk', duuster
'duister', Duutser 'Duitser' en waarschijnlijk ook in (dat) m issuunt (elemaole) 'dat staat,
past helemaal niet’ en m issuund ‘m ism aakt’.
M et een oudwestgerm aanse au met een umlautsfactor correspondeert de uu van
tumig, in bijv. tumig gaon 'niets doen, leeglopen'.
Leenwoorden met uu zijn o.a. brutaoi 'brutaal', ju ust en juustem ent 'juist', parreplu
'paraplu', pottefulie 'portefeuille', sukela 'chocola', suker 'suiker' en vedusie
'vertrouwen'.
Verder vinden we de uu nog in kuken 'kuiken', mogelijk een klankschilderend woord.
2.11. uu:
23