Download rapport - Biax Consult

BIAXiaal 435 38
kunnen zijn voor de lokale milieuomstandigheden in de greppel. Een voorzichtige
conclusie is dat de milieuomstandigheden in en vlak langs erfgreppel 01 dezelfde waren
als in erfgreppel 02. Resten van elzen zijn echter niet in de pot uit erfgreppel 01
gevonden. De houtskoolfragmenten in de pot kunnen iets met het vroegere gebruik ervan
te maken hebben gehad.
In het monster uit de leeflaag (01.0522) zijn vooral resten van planten uit
storingsmilieus en oever- en moerasplanten gevonden. Daarnaast zijn grote brandnetel,
blaartrekkende boterbloem en greppelrus goed vertegenwoordigd. Het monster lijkt een
vegetatie te vertegenwoordigen van een verstoord veenoppervlak dat sterk verrijkt is met
voedingstoffen (afval, mest). Een bijzondere vondst is een vruchtje van late stekelnoot
(Xanthium strumarium). Van deze plant wordt verondersteld dat zij oorspronkelijk
afkomstig is uit Midden- en Klein-Azie. Lang heeft het idee bestaan dat de plant door
menselijke activiteit (als akkeronkruid tussen cultuurgewassen) in Midden- en West-
Europa terecht is gekomen. In deze optiek zouden vondsten van late stekelnoot in
Midden- en West-Europa dus wijzen op menselijke activiteit. Brinkkemper & Kuijper
hebben echter aannemelijk gemaakt dat de plant op natuurlijke wijze via rivierwater in
onze streken is terecht gekomen. Uit het huidige beeld dat over de
verspreidingsgeschiedenis van late stekelnoot bestaat, blijkt dat de plant vanaf de
Midden-IJzertijd in ons land voorkomt. 46 In dit opzicht is de vondst van late stekelnoot
dus geen bijzonderheid. Het is mogelijk dat de vruchten via rivierwater in de Vergulde
Hand-West terecht zijn gekomen. Mogelijk maakte de plant ook deel uit van de (semi)-
natuurlijke vegetatie in de omgeving van de monsterlocatie. Het moet dan echter om
plaatsen gaan zonder een dicht vegetatiedek. Late stekelnoot heeft een voorkeur voor
open, zandige plekken (strandjes) aan rivieroevers. Als de vegetatie zich sluit, verdwijnen
de planten. Behalve dat de vruchten zich dus goed verspreiden met rivierwater, is de plant
ook gespecialiseerd in verspreiding door zoogdieren. Door de vele van weerhaken
voorziene stekels op de vruchten (zie figuur 12) blijven deze makkelijk in de vacht van
zoogdieren zitten. Het is daarom ook denkbaar dat de vruchten met vee op het
nederzettingsterrein terecht zijn gekomen.
Figuur 12 Recent vruchtje van late stekelnoot (Xanthium strumarium) (© Groningen Instituut voor
Archeologie).
In de monsters uit de primaire vullingen van de greppels uit de verkavelingen 01 en 02
zijn relatief veel resten gevonden van eenjarige stikstofliefhebbers. Dat zijn uitstaande
en/of spiesmelde (Atriplex patula/prostrata), gekroesde melkdistel (Sonchus asper),
zwarte en beklierde nachtschade (Solanum nigrum), perzikkruid (Persicaria maculosa),
46 Brinkkemper & Kuijper 1993; Brinkkemper & De Ridder 2000.