You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
BIAXiaal 288 5<br />
Hennep behoort tot de oudste cultuurgewassen ter wereld en is in het verleden vooral<br />
vanwege de vezels en de olie verbouwd. In oude kruidenboeken wordt hennep vrijwel<br />
altijd genoemd vanwege zijn geneeskrachtige werking. In beerputten worden<br />
hennepzaden regelmatig gevonden. Deze vondsten duiden vrijwel zeker op medicinaal<br />
gebruik. De uit de zaden geperste olie werd tijdens de vasten ook voor de maaltijdbereiding<br />
gebruikt, maar omdat hennepolie in het verleden ook kant en klaar op markten<br />
verkrijgbaar was, is het niet waarschijnlijk dat de zaden uit de waterput gebruikt zijn om<br />
olie uit te persen. Wanneer er sprake was geweest van het persen van olie zouden<br />
ongetwijfeld grotere hoeveelheden kapotte zaden zijn gevonden.<br />
Wouw was tijdens de Middeleeuwen in Europa een zeer belangrijke verfplant. Ze werd<br />
beschouwd als de beste verfplant voor geel. 13 In oude verfrecepten wordt wouw geroemd<br />
vanwege zijn sterke lichtechtheid, die beter was dan het geel van de verfbrem of<br />
Perzische bessen. 14 De planten werden veel verbouwd rond belangrijke centra van<br />
tapijtindustrie zoals Doornik, Brussel en Gent. 15<br />
Wouw werd op de markt gebracht in bundels van gedroogde planten. De beste<br />
kwaliteit kleurstof werd geleverd als de planten geoogst werden voordat de zaden gerijpt<br />
waren. Desondanks lijdt de verwerking van wouw tot een explosieve verspreiding van<br />
zaden. 16 Het gebruik van wouw kan daarom door archeobotanisch onderzoek gemakkelijk<br />
worden aangetoond. De aanwezigheid van de zaden in de waterput kan betekenen dat ter<br />
plaatse iets met wouw is gedaan. De wouw kan in een locale tuin verbouwd zijn geweest<br />
of in de omgeving van de waterput kan elders gekochte wouw verwerkt zijn.<br />
Van weverskaarde (Dipsacus sativus) of grote kaardebol (Dipsacus fullonum) zijn in<br />
de waterput ook resten gevonden. Gedroogde bloeiwijzen van deze planten, ook wel<br />
kaardenbollen genoemd (zie figuur 2), werden vroeger gebruikt om wol te kaarden.<br />
Grote kaardenbol is een oorspronkelijk inheemse plant die in allerlei ruige<br />
begroeiingen kan worden aangetroffen. De wetenschappelijke soortnaam fullonum heeft<br />
betrekking op het vollen van textiel. 17 In het (meer recente) verleden werden voor dit doel<br />
voornamelijk kaardenbollen van de weverskaarde (Dipsacus sativus) gebruikt. Deze soort<br />
is vermoedelijk door doelbewuste selectie ontstaan uit de grote kaardebol. 18 Wanneer dit<br />
gebeurd is, is niet precies bekend. Uit het feit dat de zaden van weverskaarde niet vóór de<br />
Karolingische tijd worden gevonden, leiden we af dat voor deze tijd wol werd gekaard<br />
met de kaardenbollen van de inheemse grote kaardenbol en dat weverskaarde pas<br />
‘ontstaan’ is na de 10 e eeuw. Of de vondst van de resten in de waterput inderdaad duidt<br />
op het kaarden van wol door de voormalige bewoners, kan niet met zekerheid worden<br />
geconcludeerd, maar het is wel verleidelijk om de resten in verband te brengen met de<br />
aanwezigheid van wouw!<br />
13 Leix 1936.<br />
14 De Nie 1936.<br />
15 Ysselsteyn 1936.<br />
16 Grierson 1990, 27.<br />
17 Het woord fullonum is de 2 e naamval meervoud van het Latijnse woord fullonis hetgeen volder of<br />
voller betekent. Dit is iemand, die laken volt of walkt, dwz. in volmolens of tussen rollen plet en<br />
met behulp van reinigingsmiddelen (volaarde, vollersaarde, een vette kleisoort) van<br />
onzuiverheden bevrijdt.<br />
18 Zeven & de Wet 1982, 89.
Change language