JV - Award for Best Belgian Sustainability Report

Schiep de geneeskunde een superparasiet?We ontdekten het eerste dubbel gewapende resistente organisme in denatuur: een parasiet die niet alleen resistentie ontwikkeld had tegen eenveelgebruikt geneesmiddel, zoals vaak gebeurt, maar tegelijk ook beterbestand geworden was tegen het menselijk immuunsysteem. Met enigeoverdrijving: de geneeskunde hielp een superparasiet ontwikkelen.Het effect dook op bij Leishmania donovani, die kala azar veroorzaakt, de dodelijke vorm van de ziekteleishmaniase. De parasiet vernietigt je bloedcellen, wat leidt tot een vergrote milt, ontsteking envoortschrijdende vermagering. Zonder behandeling is de ziekte fataal. In het Indische subcontinent, waarhet overgrote deel van de gevallen voorkomt, werd de ziekte vele decennia behandeld met antimoonverbindingen.Wat te verwachten was, is dan ook gebeurd: de parasiet heeft zich aan die constante drukaangepast. De antimoon-geneesmiddelen werken nauw samen met het immuunsysteem van de mens, metname de macrofagen, om de parasiet te doden. Die synergie heeft Leishmania donovani blijkbaar de kansgegeven om resistentie te ontwikkelen tegen het geneesmiddel en de macrofagen.Keihard in vivo bewezen is het nog niet, maar de klinische, genetische en biochemische gegevens wijzenerop dat de resistente Leishmania niet enkel beter overleeft in een mens – een hogere “fitness” heeft –maar bovendien een betere ziekteverwekker is – een hogere “virulentie” heeft – dan zijn niet-resistentesoortgenoten.En er is meer: het is de eerste keer dat de wetenschap een organisme vindt dat altijd voordeel haalt uit zijnresistentie, zelfs in de vrije natuur, waar het geneesmiddel niet aanwezig is. Dat is in tegenspraak met onsparadigma over evolutie, maar geneesmiddelendruk en menselijk ingrijpen zijn dan ook geen normaleevolutie-omstandigheden.Dit ene geval wil nog niet zeggen dat we nu maar moeten stoppen met deontwikkeling van geneesmiddelen (de resistente Leishmania-parasieten zijn trouwens nog steeds gevoelig aaneen recenter geneesmiddel, miltefosine). Integendeel, we moeten beter leren begrijpen hoe parasieten zichaanpassen, er nieuwe middelen tegen ontwikkelen en die beter beschermen. Combinatietherapieën moetenmisschien de standaardaanpak worden tegen leishmaniase en andere parasitaire ziekten, zoals ze dat zijn bijandere infectieziekten.Een typisch dorpje in het Siraha district, Nepal, waar leishmaniase geregeldvoorkomt.34 | ONDERZOEK