INTERVIEWOp school vernam de familie VanHeesch voor het eerst van de mogelijkhed<strong>en</strong>die e<strong>en</strong> implantatie kon bied<strong>en</strong>.Dat e<strong>en</strong> Cl niet per se succesvolhoeft te zijn, vernam de familie VanHeesch ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s. Over deze periodekan Martijn slechts vrag<strong>en</strong>d zijnschouders ophal<strong>en</strong>. "Dat weet ik nietprecies meer", zegt hij nu, ruim zev<strong>en</strong>jaar na dato.BegeleidingVan meet af aan betrekk<strong>en</strong> de moederskeer op keer de begeleiding inhun relaas. Beid<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zich lov<strong>en</strong>duit over de begeleiding vanuit het Clteam. "Op elk mom<strong>en</strong>t kond<strong>en</strong> wemet onze vrag<strong>en</strong> terecht, we kreg<strong>en</strong>alle gew<strong>en</strong>ste informatie. Dat boodons veel houvast. Niet in het minst inmoreel opzicht", zegt Maike vanHeesch. "De contact<strong>en</strong> met het begeleidingsteamzijn van grote waardegeweest in Jaap's besluit", aldus Elsvan Hoof."Voor ons begon het in 1985 met e<strong>en</strong>lezing van de heer Conincx, to<strong>en</strong>maligaudioloog van het Instituut voorDov<strong>en</strong>. Hij deed e<strong>en</strong> slakk<strong>en</strong>huisimplantatievan <strong>en</strong>e Doktor Banfai inDur<strong>en</strong> uit de doek<strong>en</strong>. In e<strong>en</strong> latergesprek wees de heer Conincx er onsop dat de techniek nog niet zo verontwikkeld was, dat die to<strong>en</strong> al voorJaap van nut zou kunn<strong>en</strong> zijn. " Jaapmoest het vooralsnog op schoolEik<strong>en</strong>heuvel stell<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> vibratieblokjeachter het oor. Maar vanaf hetmom<strong>en</strong>t dat in 1988 CI's werd<strong>en</strong>geplaatst bij volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> stond ookJaap in de rij. "We schrev<strong>en</strong> briev<strong>en</strong>naar ziek<strong>en</strong>kost<strong>en</strong>verzekeraars om deCl maar opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong> in hetpakket. Tijd<strong>en</strong>s ouderbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>van CI-kinder<strong>en</strong> hield<strong>en</strong> we e<strong>en</strong>handtek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>actie om steun te krijg<strong>en</strong>voor dat initiatief." Inmiddelshoort de Cl thuis in het vergoeding<strong>en</strong>pakket."Thuis in Helmond beheerste deoverweging over wel of ge<strong>en</strong> Cl hethele gezin. Er is ontzett<strong>en</strong>d veel overgesprok<strong>en</strong>. Vooral de vraag of zo'noperatie niet te zwaar zou zijn voorde 9-jarige Martijn. Of die wel in verhoudingstond met de verwachteresultat<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> spann<strong>en</strong>de tijd, waarinwe veel aan elkaar hebb<strong>en</strong> gehad",zo herinnert Maike van Heesch zichde tijd voorafgaand aan het besluit.Met voortdur<strong>en</strong>d op de achtergrondhet CI-team ter ondersteuning.Het besluitEén bijzonder mom<strong>en</strong>t staat bij Jaap<strong>en</strong> zijn moeder in het geheug<strong>en</strong>gegrift. "Moeder vroeg op de autowegvan Eindhov<strong>en</strong> naar Vught: Watdo<strong>en</strong> we, linksaf (richting Vught, naarde school Eik<strong>en</strong>heuvel) of rechtsaf(naar Nijmeg<strong>en</strong>, voor de CD?""Nijmeg<strong>en</strong>!", moet het met overtuiginghebb<strong>en</strong> geklonk<strong>en</strong> in de auto.Met Jaap als laatste aan het woord.Aan de uiteindelijke beslissing, dieMartijn mede nam, heeft Maike achterafbed<strong>en</strong>king<strong>en</strong> overgehoud<strong>en</strong>."Soms heb ik de indruk dat Martijnhet meer voor ons heeft gedaan danvoor zichzelf." E<strong>en</strong> ontk<strong>en</strong>ning kreegMaike tot dusverre niet, e<strong>en</strong> bevestigingev<strong>en</strong>min.De operatieIn het foto-album zijn Jaap <strong>en</strong> Martijnaanbeland bij de ziek<strong>en</strong>huisplaatjes.Grote tulband<strong>en</strong> sier<strong>en</strong> daar de hoofd<strong>en</strong>van de twee. Anno 2000 roep<strong>en</strong>de beeld<strong>en</strong> lacherige reacties op bij depatiënt<strong>en</strong>-van-to<strong>en</strong>. De ferme kerelsk<strong>en</strong>d<strong>en</strong> beslist <strong>en</strong>ige spanning voorProfessor Van d<strong>en</strong> Broek de electrod<strong>en</strong>op de goede plaats kon aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.Martijn: "Ja, ik weet nog wel datik heel z<strong>en</strong>uwachtig was." Jaap: "Ikhoopte voor de operatie dat ik hetgeblaf van de hond kon hor<strong>en</strong>."Tevor<strong>en</strong> had Jaap ingestemd met deaanwezigheid van e<strong>en</strong> cameraploegaan zijn operatiebed. E<strong>en</strong> filmploegstond klaar om de ingreep nadi<strong>en</strong> ope<strong>en</strong> der nationale publieksz<strong>en</strong>ders teton<strong>en</strong>.Het eerste geluidHet Grote Mom<strong>en</strong>t, met de eerstewaarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> geluid<strong>en</strong>, naderde.E<strong>en</strong> emotionele gebeurt<strong>en</strong>is, waarint<strong>en</strong>s verlang<strong>en</strong>d naar was uitgekek<strong>en</strong>."De eerste keer dat ik iets hoordewas bij m<strong>en</strong>eer Brokx.Ik weet niet meer precies wat hetgeluid was. Ik was wat duizelig <strong>en</strong>had e<strong>en</strong> raar gevoel. Ik voelde e<strong>en</strong>soort stroom in mijn borst." Martijnkan niet zegg<strong>en</strong> of het overe<strong>en</strong>stemdemet de verwachting<strong>en</strong>. Die had hijsimpelweg niet. Geluid was tot danvolkom<strong>en</strong> vreemd voor hem. Hetint<strong>en</strong>sieve revalidatieprogrammamoest hem nog introducer<strong>en</strong> in dehor<strong>en</strong>de wereld, via omgevingsgeluid<strong>en</strong><strong>en</strong> spraak. Met volledige medewerkingvan thuis. Maike: "We rammeld<strong>en</strong>met sleutels, spoeld<strong>en</strong> het toiletdoor, klopt<strong>en</strong> op de deur. Echt metalle d<strong>en</strong>kbare geluid<strong>en</strong> waarvan je jeVHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000
INTERVIEWanders niet e<strong>en</strong>s bewust b<strong>en</strong>t dat je zeproduceert, bracht<strong>en</strong> we Martijn inaanraking."Waar Martijn dikwijls steunt op herinnering<strong>en</strong>van zijn omgeving, kanJaap volop putt<strong>en</strong> uit eig<strong>en</strong> onthoud<strong>en</strong>ervaring<strong>en</strong>. De drie jaar leeftijdsverschilverschaff<strong>en</strong> hem datvoordeel. "Het eerste geluid dat ikhoorde was mijn naam. Ik probeerdete ontdekk<strong>en</strong> wie mij riep." MoederEls voegt er e<strong>en</strong> markant andervoorbeeld aan toe: "Wij zat<strong>en</strong> metonder meer de heer Brokx aan tafel.Jaap wreef bij toeval met allebei zijnhand<strong>en</strong> over zijn spijkerbroek.Mete<strong>en</strong> keek Jaap vrag<strong>en</strong>d de kringr ond, in de veronderstelling datiemand iets zei."Revalider<strong>en</strong> <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong>De eerste twee maand<strong>en</strong> hield defamilie Van Heesch alle geluid<strong>en</strong>,waarop Martijn reageerde, nauwgezetbij. Twijfel bleef niet lang uit. E<strong>en</strong>voorbeeld van Maike: "Op e<strong>en</strong> zekermom<strong>en</strong>t gaapte onze hond. Martijnmoet dat hebb<strong>en</strong> opgemerkt, gezi<strong>en</strong>wellicht. Hij zei: 'Hond blaft.' Datwas voor ons e<strong>en</strong> tek<strong>en</strong> dat het niethelemaal goed zat."De eerste complicatie di<strong>en</strong>de zich aanbij Martijn. Wat daarna kwam wase<strong>en</strong> voor Martijn nare periode. Het<strong>en</strong>e na het andere onderzoek volgde.ning van verkeersgeluid<strong>en</strong> bleef uit.Jaap daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> ontdekte e<strong>en</strong> 'nieuwe'wereld. "Mijn sprek<strong>en</strong> is veel verbeterd",vertelt de kamerbewoner,"eerst sprak ik met veel te hoge stem.Dat merkte ik zelf pas goed met de ClIk praatte voor e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>staanderniet goed verstaanbaar. Ik conc<strong>en</strong>treerdeme erg op het sprek<strong>en</strong>."Opmerkelijk blek<strong>en</strong> de vordering<strong>en</strong>op school. Via school Eik<strong>en</strong>heuvel,met ondersteun<strong>en</strong>de vingerspelling,kwam Jaap op de orale Dr. VanUd<strong>en</strong>school terecht. Met grote stelligheidzegt de 19-jarige nu: "Zonder Clhad ik daarna nooit mijn MAVOdiplomagehaald. Ik kon de less<strong>en</strong>veel beter volg<strong>en</strong>. Alle<strong>en</strong> als er meergeluid<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> klaslokaal of kamerzijn dan hoor ik e<strong>en</strong> rommelgeluid inmijn oor." Het audiogram bij Jaap'schommelt' tuss<strong>en</strong> de 40 <strong>en</strong> 50 dB inhet spraakgebied. In de praktijkDie leidd<strong>en</strong> ertoe dat Martijns standpuntt<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het will<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>veranderde. Allebei de slakk<strong>en</strong>huiz<strong>en</strong>zat<strong>en</strong> dicht. Helemaal verbe<strong>en</strong>d,kreg<strong>en</strong> ze bij Van Heesch te hor<strong>en</strong>. "Ikwas boos, ik wilde het niet meer.Weer onderzoek<strong>en</strong>, weer foto'smak<strong>en</strong>, heel vaak." E<strong>en</strong> kijkoperatiebracht definitief uitkomst: de gehoorz<strong>en</strong>uwwas niet meer intact. De <strong>en</strong>kel<strong>en</strong>og werkzame electrod<strong>en</strong> bracht<strong>en</strong>onvoldo<strong>en</strong>de profitabele input.Weliswaar was hij in staat <strong>en</strong>kelegeluid<strong>en</strong> te duid<strong>en</strong>, de zo gew<strong>en</strong>stebijdrage aan zijn sprek<strong>en</strong> <strong>en</strong> herk<strong>en</strong>maaktJaap regelmatig gebruik vane<strong>en</strong> dov<strong>en</strong>tolk. Maike van Heeschover het uitblijv<strong>en</strong> van het resultaatbij Martijn: "Wij hebb<strong>en</strong> de teleurstellingniet lat<strong>en</strong> merk<strong>en</strong>. Martijn is erook heel goed mee omgegaan, hijaccepteerde het mislukk<strong>en</strong> opvall<strong>en</strong>dgoed." Nog steeds zit het cochleairimplantaat in Martijn's rechter oor.Dat w<strong>en</strong>ste de Helmonder niet telat<strong>en</strong> verwijder<strong>en</strong>. Zelfs als de techniekin de toekomst betere mogelijkhed<strong>en</strong>zou bied<strong>en</strong>, Martijn heeft voorzichzelf uitgemaakt: ge<strong>en</strong> Cl voormij. "Ik b<strong>en</strong> doof, zo is het ook goed."Is de cochleaire implantatie voor Jaapuitgedraaid op e<strong>en</strong> succes, hij voeltzich toch meer thuis in de 'dov<strong>en</strong>wereld'.Martijn vond door de resultat<strong>en</strong>van de operatie de bevestiging dat hijals dove zijn weg zal moet<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>.Als Jaap <strong>en</strong>thousiast verhaalt overzijn bezoek aan e<strong>en</strong> concert vanBritney Spears, in het Gelredome,luistert Martijn glimlach<strong>en</strong>d. In dewet<strong>en</strong>schap dat e<strong>en</strong> C.I.-operatie nietbij iedere<strong>en</strong> tot verbetering van hoormogelijkhed<strong>en</strong>leidt.Willem Geurts werkt ols leraaraan de school Eik<strong>en</strong>heuvel-VSOin Sint-Michielsgestel. Hij maaktdeel uit van de Van Hor<strong>en</strong>Zegg<strong>en</strong>-redactie.VHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000