GEHOORD EN GEZIENExperim<strong>en</strong>t dov<strong>en</strong>onderwijs Oost-NederlandMarjan Bruins, Harry KnoorsOp 3 november pres<strong>en</strong>teerd<strong>en</strong> deEnkschool in Zwolle <strong>en</strong> de dr.Bosschool in Arnhem hun experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong>met de opvang van dove leerling<strong>en</strong>in het SH/ESM onderwijs.Deze experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>opgezet met respectievelijk Guyot inGroning<strong>en</strong> <strong>en</strong> Effatha Zoetermeer/Instituut voor Dov<strong>en</strong> St. Michielsgestel.De experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn opgezet omtegemoet te kom<strong>en</strong> aan de w<strong>en</strong>s vanouders om thuisnabij onderwijs terealiser<strong>en</strong> voor dove kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> kanzo gezi<strong>en</strong> word<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> mogelijkheidom lesplaats<strong>en</strong> uit te prober<strong>en</strong> inhet kader van de ontwikkeling vanRegionale Expertise C<strong>en</strong>tra (REC's).Daarnaast lever<strong>en</strong> de nieuwe afdeling<strong>en</strong>in Zwolle <strong>en</strong> Arnhem de mogelijkheidom de condities te beproev<strong>en</strong>waaronder tweetalig onderwijs voordove kinder<strong>en</strong> in regio's waar ge<strong>en</strong>dov<strong>en</strong>onderwijs aanwezig is, gerealiseerdkan word<strong>en</strong>. Drs. AnnemarieJuli, wegbereider voor de REC-vorminglegde de nadruk op de autonomievan de REC's om te bepal<strong>en</strong> waar<strong>en</strong> in welke sam<strong>en</strong>stelling lesplaats<strong>en</strong>gerealiseerd gaan word<strong>en</strong> <strong>en</strong> op deautonomie van ouders, die kiez<strong>en</strong>voor thuisnabijheid maar ook voore<strong>en</strong> bepaalde pedagogische <strong>en</strong> didactischeopvang voor hun kind.In de discussie over tweetaligheidspeelt ook de keuze van veelSH/ESM schol<strong>en</strong> om te werk<strong>en</strong> metNederlands met Gebar<strong>en</strong> (NmG) e<strong>en</strong>rol. Dr. Trude Schermer van hetNederlands Gebar<strong>en</strong> C<strong>en</strong>trum pleittevoor het gebruik van NGT(NederlandseGebar<strong>en</strong>taal) <strong>en</strong> voor onderzoeknaar het effect van het gebruikvan NGT bij slechthor<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong><strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> met ernstige spraaktaalmoeilijkhed<strong>en</strong>.Zo beperkt zich dediscussie niet tot de rol die SH/ESMschol<strong>en</strong> voor dove kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>spel<strong>en</strong>, maar gaat ook over de rol diedove kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> het bijpass<strong>en</strong>dpedagogisch <strong>en</strong> didactisch klimaatkunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> voor de SH <strong>en</strong> ESMleerling<strong>en</strong>. Zij stelt verder dat bij hetgebruik van NmG uit onderzoekblijkt dat de Nederlandse taalstructuurwordt aangetast. De 'luisteraar'hoort dus ge<strong>en</strong> goed Nederlands,maar ziet ook ge<strong>en</strong> gebar<strong>en</strong>taal.'Vlees noch vis' in de og<strong>en</strong> van TrudeSchermer. Ook in haar og<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>ouders e<strong>en</strong> belangrijke rol. Zij verwacht<strong>en</strong>van e<strong>en</strong> school e<strong>en</strong> duidelijkevisie op onderwijs <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gediffer<strong>en</strong>tieerdeaanpak voor alle doelgroep<strong>en</strong>.Landelijke coördinatie voor hetontwikkel<strong>en</strong> van onderwijsconcept<strong>en</strong><strong>en</strong> methodes kan daarnaast veel <strong>en</strong>ergiebespar<strong>en</strong> <strong>en</strong> kwaliteit oplever<strong>en</strong>.Dr. R<strong>en</strong>ée Heinemann vertelde overervaring<strong>en</strong> in het Ver<strong>en</strong>igd Koninkrijk.Integratie van gehandicapte leerling<strong>en</strong>in het regulier onderwijs gaatdaar soms heel ver. Zij heeft uit devoorbeeld<strong>en</strong> daar geleerd, dat dov<strong>en</strong>onderwijsmaatwerk is <strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong>bepaald kritisch minimum aan leerling<strong>en</strong>nodig is om dat maatwerk tekunn<strong>en</strong> lever<strong>en</strong>.In de praktijk van Zwolle <strong>en</strong> Arnhemkom<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>staande discussiepunt<strong>en</strong>dagelijks terug. Omdat er gekoz<strong>en</strong>is voor e<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de opzetzijn er goed vergelijking<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong>.In het middagprogramma gav<strong>en</strong>Adri Jongsma (Zwolle) <strong>en</strong> CootjeSmit <strong>en</strong> Toos Huting (Arnhem) e<strong>en</strong>overzicht van de verschill<strong>en</strong>de project<strong>en</strong><strong>en</strong> de eerste ervaring<strong>en</strong>. Uit ditoverzicht bleek dat er grote verschill<strong>en</strong>war<strong>en</strong> in het aantal opgevang<strong>en</strong>leerling<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tal in Zwolle <strong>en</strong>inmiddels bijna veertig in Arnhem.Dit beïnvloedt uiteraard de mogelijkhed<strong>en</strong>om tweetalig dov<strong>en</strong>onderwijste realiser<strong>en</strong>. Ook de insteek die beidepilots gekoz<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, verschilt. InZwolle wordt van meet af aan ingezetop volledig tweetalig dov<strong>en</strong>onderwijs,terwijl in Arnhem naar tweetaligdov<strong>en</strong>onderwijs toegewerkt wordt.In Arnhem speelt NmG e<strong>en</strong> belangrijkerol, in Zwolle niet of nauwelijks. InZwolle krijg<strong>en</strong> dove kinder<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>afzonderlijke groep les, in Arnhembestaan ook groep<strong>en</strong> met dove <strong>en</strong>slechthor<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong>. Uit de overzicht<strong>en</strong>bleek ook hoe kwetsbaar deproject<strong>en</strong> zijn als het gaat om dovemedewerkers: in ge<strong>en</strong> van de project<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> gekwalificeerde doveleerkracht<strong>en</strong>, terwijl het ook moeilijkblijkt om dove klasse-assist<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong>NGT-consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aan te trekk<strong>en</strong>.De confer<strong>en</strong>tie werd afgeslot<strong>en</strong> metreflectie <strong>en</strong> conclusie door HarryKnoors (Instituut voor Dov<strong>en</strong>) <strong>en</strong>Freke Bonder (Guyot). Knoors pleitteervoor om NmG niet zomaar in deafvalbak te dump<strong>en</strong>, maar goed tebekijk<strong>en</strong> welke functie dit communicatiesysteemwel <strong>en</strong> welke het niet kanvervull<strong>en</strong>. Video-interactiebegeleidingzou e<strong>en</strong> belangrijke compon<strong>en</strong>t di<strong>en</strong><strong>en</strong>te zijn in beide pilots, omdat daarmeeleerkracht<strong>en</strong> procesmatig kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong> ondersteund. Ess<strong>en</strong>tieel isnamelijk niet alle<strong>en</strong> of tweetaligdov<strong>en</strong>onderwijs in zijn volledigevorm gerealiseerd kan word<strong>en</strong>, maarook of de kwaliteit van het onderwijsde toets der kritiek kan doorstaan.Daarbij spel<strong>en</strong> ook zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol alse<strong>en</strong> goede wijze van interactie in deklas, e<strong>en</strong> gedeg<strong>en</strong> leerplan, <strong>en</strong> scholingvan leerkracht<strong>en</strong> in adaptiefonderwijs. Oppervlakkig ideologischediscussies over de wijze van communicatiezijn niet meer van deze tijd.Sam<strong>en</strong>werking op het gebied van leerplanontwikkelingdoor de dov<strong>en</strong>institut<strong>en</strong><strong>en</strong> de project<strong>en</strong> in Arnhem,Zwolle <strong>en</strong> Ho<strong>en</strong>sbroek is daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong>wel van belang. De behoefte aan empirischeonderbouwing, <strong>en</strong> dus aandocum<strong>en</strong>tatie van onderwijsresultat<strong>en</strong>,is ook actueel. Dat werd krachtigonderstreept door Freke Bonder. Zijconcludeerde dat onderzoek naar deresultat<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke voorwaardeis voor het ev<strong>en</strong>tuele succes van hetexperim<strong>en</strong>t dov<strong>en</strong>onderwijs in Oost-Nederland. Daarnaast is landelijkeexpertiseontwikkeling <strong>en</strong> scholing vanmedewerkers van vitaal belang. Op delocaties in Arnhem <strong>en</strong> Zwolle zou dekom<strong>en</strong>de tijd gewerkt di<strong>en</strong><strong>en</strong> te word<strong>en</strong>aan e<strong>en</strong> herbezinning van deonderwijsdoel<strong>en</strong> voor de totale school.E<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke, integrale visie ophet onderwijs aan dove, slechthor<strong>en</strong>de<strong>en</strong> ESM-kinder<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t ontwikkeld teword<strong>en</strong> waarbij ook de vraag aan deorde moet kom<strong>en</strong> wat de meerwaardekan zijn van dov<strong>en</strong>onderwijs voorandere groep<strong>en</strong> in de betrok<strong>en</strong> schol<strong>en</strong>.Er di<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> schoolomgeving ontwikkeldte word<strong>en</strong> waarin hetNederlands <strong>en</strong> de NederlandseGebar<strong>en</strong>taal daadwerkelijk gelijkwaardigzijn. Aanstellingsbeleid voordove medewerkers verdi<strong>en</strong>t prioriteit,terwijl afstemming met c<strong>en</strong>tra voorgezinsbegeleiding de kom<strong>en</strong>de tijdev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s geag<strong>en</strong>deerd moet word<strong>en</strong>.Last but not least, ouders di<strong>en</strong><strong>en</strong> nauwbij de project<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong> te word<strong>en</strong><strong>en</strong> te blijv<strong>en</strong>.VHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000
BINNENLANDSE TIJDSCHRIFTENAnnelies Bron, lid van de redactieHor<strong>en</strong>, 28e jaargang, november/december 2000, nummer 4Erik van Stokkom, Gestoord van destoring<strong>en</strong>, stoorz<strong>en</strong>ders kwell<strong>en</strong>bezitters van hoortoestell<strong>en</strong>.De to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de hoeveelheid GSMtoestell<strong>en</strong>,maar ook andere elektronischesnufjes, zoals intercoms, poortjesin winkels, zijn er de oorzaak van dathoortoesteldragers last hebb<strong>en</strong> storing<strong>en</strong>op hun hoorapparaat.De gehandicapt<strong>en</strong>raad heeft inmiddelsaan de bel getrokk<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft hetadvies gegev<strong>en</strong> dat alle storingsgevoeligehoortoestell<strong>en</strong> van de marktmoet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gehaald. Dit adviesschiet natuurlijk veel slechthor<strong>en</strong>d<strong>en</strong>in het verkeerde keelgat. Hierdoorwordt de keuze in hoorapparatuurnatuurlijk wel erg beperkt. Gelukkigis er ook beweging in de GSM-markt.Er zijn toestell<strong>en</strong> op de markt die nietstor<strong>en</strong> op hoortoestell<strong>en</strong>. Ook dehoortoestelmarkt anticipeert, erkom<strong>en</strong> apparat<strong>en</strong> die veilig zijn teg<strong>en</strong>straling van GSM's.Nathalie van d<strong>en</strong> Akker-Jans<strong>en</strong>,Onbezorgd slechthor<strong>en</strong>d op deHildernisseschoolIn dit artikel wordt e<strong>en</strong> reüniebeschrev<strong>en</strong> van vijfti<strong>en</strong> oud-leerling<strong>en</strong><strong>en</strong> hun onderwijzer. Zij zat<strong>en</strong> in1963-1964 bij elkaar in de klas.Logopedie <strong>en</strong> Foniatrie, Jaargang72, oktober 2000R. Boerman, M. Bruins, Leerkracht <strong>en</strong>logopedist: sam<strong>en</strong> in schoolDe overdracht van logopedischebehandeling naar de dagelijkse toepassingin de klas is e<strong>en</strong> klassiek probleem.In dit artikel lat<strong>en</strong> de auteurs zi<strong>en</strong> opwelke wijze het mogelijk is in de klass<strong>en</strong>situatiemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te creër<strong>en</strong>waarin de leerling vaardighed<strong>en</strong> diein de logopedische setting word<strong>en</strong>geoef<strong>en</strong>d, kan toepass<strong>en</strong> <strong>en</strong> implem<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>.In gesprekk<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> leraar <strong>en</strong>logopedist nem<strong>en</strong> het didactischhandel<strong>en</strong> <strong>en</strong> de pedagogische omgangmet onderwijs bespreking<strong>en</strong>e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale plaats in.Binn<strong>en</strong> het didactisch handel<strong>en</strong>neemt de communicatie e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traleplaats in. Afhankelijk van de aard vande spraak- <strong>en</strong> taalproblem<strong>en</strong> zal de<strong>en</strong>e didactische werkvorm e<strong>en</strong> betereffect hebb<strong>en</strong> op de spraak- <strong>en</strong> taalontwikkelingdan de andere.In het gesprek tuss<strong>en</strong> de leerkracht <strong>en</strong>de logopedist is het dus van belangdat de aard van de spraak- <strong>en</strong> taaiproblematiek<strong>en</strong> de didactische werkvormc<strong>en</strong>traal staan.RECTIFICATIEIn mijn artikel (Weer) Op padmet PAD in Van Hor<strong>en</strong> Zegg<strong>en</strong>2000-3 schreef ik dat de FODOK<strong>en</strong> het Seminarium voor Orthopedagogieksam<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> eerstevertaling van het PAD-leerplanzorgd<strong>en</strong>. Dit is niet juist. DeFODOK heeft het leerplan zelfvertaald. Marjan Elzer speeldehierbij e<strong>en</strong> belangrijke rol.Kees van OverveldPhonetogram toont het dynamisch bereikvan de m<strong>en</strong>selijke stem met betrekking totFO (toonhoogte) <strong>en</strong> int<strong>en</strong>siteit (luidheid).Logopedist<strong>en</strong>, KNO-arts<strong>en</strong>, stem- <strong>en</strong>zangdoc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> zangers hebb<strong>en</strong> veelbaat bij dit systeem voor het vaststell<strong>en</strong> vande gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> van de stemfunctie.Vocal Assessm<strong>en</strong>t stelt de gebruiker in staat om deakoestische <strong>en</strong> electroglottografische k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> vanaangehoud<strong>en</strong> klinkers op te nem<strong>en</strong>, te analyser<strong>en</strong> <strong>en</strong> weerte gev<strong>en</strong>. Zodra de akoestische <strong>en</strong> EGG golfvorm<strong>en</strong> zijnopg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> bewerkt, berek<strong>en</strong>t de software automatischde statistische informatie van hun k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>. Deze word<strong>en</strong>vervolg<strong>en</strong>s gebruikt om e<strong>en</strong> stemprofiel te plott<strong>en</strong>.
Change language