Pieter Lamoré en Anneke Vermeulen Cochleaire ... - Fenac

PIETER LAMORE EN ANNEKE VERMEULEN• Tweetalig onderwijsHet gebruik van zowel NGT alsgesproken taal ondersteund metgebaren (NmG); de sequentie en deverhouding van beide varieert.• NGT onderwijsHet gebruik van de NederlandseGebaren Taal.De meeste ouders kiezen in eersteinstantie voor het op gang brengenvan de communicatie met hun jongedove kind. In de praktijk kan met kiezenuit NmG of NGT. In feite is diteen keuze voor een bepaald taalaanbod.Dit is echter niet de enige keuzedie de ouders moeten maken.3. Taalontwikkeling en ClDe reden waarom ouders doorgaansvoor implantatie kiezen is de hoopdat het implantaat de geluidswaarnemingzal vergroten, maar vooral dathierdoor de verwerving van gesprokentaal gemakkelijker zal verlopen.De ontwikkeling van het horen speeltin de auditief-verbale methode uiteraardeen hoofdrol. In de twee andereonderwijs- en opvoedingssystemendeze rol veel minder groot en sterkafhankelijk van de - locale - invullingen zorg (prothetisering) bij onderwijsen begeleiding.Ouders moeten dus twee verschillendesoorten keuzes maken: één m.b.t.het taalaanbod en één m.b.t. Cl. Dezetwee beslissingsprocessen vindenvaak na elkaar plaats en in verschillendecontext. De uiteindelijke besluitenkunnen daarom in de praktijkstrijdige consequenties hebben, b.v.wanneer een kind in een strikte NGTomgeving een Cl krijgt. In de NGTsetting wordt geen stem gebruikt terwijlde Cl juist vraagt om aanbod vangesproken taal.De vraag is of de mogelijkheden vande NGT-ontwikkeling en de nieuwemogelijkheden die een Cl biedt voorde ontwikkeling van gesproken taalzodanig gecombineerd kunnen wordendat beide optimaal tot hun rechtkomen. Een positief antwoord opdeze vraag zou de discrepantie tussende taaidiscussie en de Cl discussiekunnen verminderen.Hierna bespreken wij welke evaluatiegegevensbeschikbaar zijn dieinzicht kunnen verschaffen overmogelijkheden van Cl in een tweetaligesetting. Het gaat daarbij om gegevensvan dove kinderen met een conventioneelhoortoestel of een Cl,beide in verschillende settings (TC oforaal).In de literatuur is bijzonder weinig tevinden over Cl en tweetaligheid. Ookweten we nog weinig over de effectenvan tweetaligheid in het algemeen.Een storende factor daarbij is dat weinigbekend is over de verschillendewijzen waarop in de praktijk invullingwordt gegeven aan tweetaligonderwijs. Deels is dat een gevolgvan het feit dat in veel buitenlandseartikelen de precieze samenstellingvan de taalomgeving van de onderzoeksgroeponduidelijk beschrevenstaat.Tests om de ontwikkeling van deNGT bij kinderen te meten zijn op ditmoment nog in ontwikkeling. Ditbetekent dat wij alleen in staat zijn deontwikkeling van de gesproken taalte bepalen (afzonderlijk getest) en degrootte van het compartimentgesproken taal in verhouding tot deomvang van het gebruik van gebaren,uitgaande van NmG.Bij de uitvoering van een taaltest kanuitgegaan worden van een goedomschreven relatief kortdurende testsituatie,met gebruikmaking vandaarvoor speciaal ontwikkeld testmateriaal.Kinderen worden in deze situatiesmeestal uitgedaagd tot een optimaleprestatie. Een dergelijke test isverder sterk gericht op een bepaaldtaalaspect. De uitkomsten van ditsoort tests geven weinig informatieover de taal die het kind gebruikt inde dagelijkse situatie. Analyse daarvan,de zogenaamde spontane taalanalyse, gebeurt op basis van eeninteractie tussen kind en ouder. Taalwordt opgenomen op video ennadien geanalyseerd volgens eenbepaald protocol.De uitkomsten van beide typen testszijn goed gecorreleerd.4. OnderzoeksgegevensWij maken gebruik van gegevensafkomstig van de Cl teams Nijmegen-Sint-Michielsgestel en Utrecht-Effatha.Deze betreffen zowel de kwaliteitvan de taalontwikkeling, bepaald ineen gestructureerde situatie, als dekwantiteit van de verschillende taaimodaliteitendie een kind gebruikt inde spontane situatie, verkregen dooranalyse van de spontane taal.Voor een beoordeling van de ontwikkelingvan de gesproken taal wordtuit gegaan van de gegevens betreffendehet receptieve lexicon, verkregenm.b.v. de "Reynell". Een uitkomst vandeze test wordt uitgedrukt in een"taalleeftijd". De test is gevalideerd bijkinderen met een normaal gehoor eneen normale spraak- en taalontwikkeling.Het verschil tussen kalenderleeftijden taalleeftijd geeft dus de achterstandin ontwikkeling aan.Wanneer taal- en kalenderleeftijdgelijk zijn is het kind precies opniveau.We vergelijken de Reynell-taalleeftijdenvan vier groepen dove kinderenin de leeftijd van 80 tot 120 maanden.Het betreft dus kinderen die al enigetijd onderwijs hebben genoten, hetzijspeciaal onderwijs (voor dove c.q.slechthorende kinderen), hetzij regulieronderwijs. Alle kinderen zijn congenitaalof prelinguaal doof. De viergroepen worden als volgt gekarakteriseerd:één groep met een conventionelehoortoestelaanpassing in een TCsetting, één groep met een conventionelehoortoestelaanpassing in eenauditief-verbale setting, één groepmet een Cl in een TC setting en ééngroep met een Cl in een auditief-verbalesetting. De kinderen in de tweeCl groepen waren alle geselecteerdvolgens de geldende criteria. Degegevens die hier gepresenteerd wordenbetreffen een implantaatgebruikvan langer dan een jaar. De kinderenin de twee TC groepen zijn gematchtin het kader van het bovengenoemdeonderzoek van de Universiteit vanAmsterdam. De overige groepen zijnsamengesteld op basis van beschikbaregegevens. Het gaat ons om degemiddelde uitkomsten van de viergroepen en de spreiding in de uitkomstenin elk van hen. De uitkomstenzijn weergegeven in Tabel 1.Tabel I laat zien dat de 4 groepen watbetreft leeftijd overeenstemmen.Vergelijken we de gemiddelde taaileeftijdenmet de gemiddelde kalenderleeftijdendan is duidelijk dat deachterstand op het gebied van degesproken taal in vergelijking metnormaalhorende kinderen zeer grootis. Algemeen gaat men er van uit datde ontwikkeling van de gesprokentaal bij een doof kind de helftbedraagt van die van normaal horen-VHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000