Afstudeerrapport ir Frank Tool TUD - Duurzaam in staal

Draagconstructie en duurzaamheid5.1 Definitie duurzaamheidEen goede beschrijving van de relatie tussen duurzaamheid en een draagconstructie vereist eenduidelijke definitie van de term ‘duurzaamheid’. Er zijn vele beschrijvingen voor de term ‘duurzaam’.In relatie met ‘constructie’ bestaan er voor de term ‘duurzaam’ twee betekenissen (15). In het Engelsspreekt men over ‘durable’ en ‘sustainable’ voor deze twee betekenissen. Aan de ene kant zegt‘duurzaam’ iets over de mate waarin een materiaal, gebouwdeel of constructie een belasting kanweerstaan over een bepaalde tijd, zonder dat dit invloed heeft op het functioneren ervan (durable).Aan de andere kant verwijst de term ‘duurzaam’ naar de algemene eigenschap van een materiaal,gebouwdeel of constructie, welke een indicatie geeft van de invloed op het milieu (sustainable). Indit rapport wordt naar deze laatste omschrijving verwezen, wanneer er over ‘duurzaam’ en‘duurzaamheid’ wordt gesproken.5.2 Duurzaam ConstruerenDuurzaam construeren betekent dat naast zwaartekracht, vormgeving en kosten ook het aspectduurzaamheid wordt meegenomen in de afwegingen bij het maken van een constructief ontwerp.Hierbij dient te worden opgemerkt dat niet dwangmatig moet worden geprobeerd de milieu‐impactvan een gebouw te verkleinen. Door slim te ontwerpen en goed onderbouwde afwegingen te maken,dient men de milieulast van de gebouwen te verkleinen en de economische waarde ervan teverhogen. Duurzaam construeren is een geïntegreerd besluitvormingsproces; een serie afwegingendie samen met de andere partijen in het ontwerp‐ en bouwproces moeten worden gemaakt. Dezeafwegingen verschillen per situatie en dit maakt duurzaam construeren dan ook een complex proces.Zowel flexibel als niet‐flexibel bouwen kan bijvoorbeeld duurzaam zijn. Door in een nieuw ontwerpconstructief ruimte te laten voor wat nog mogelijk kan komen, wordt de levensduur van een gebouwaanzienlijk verlengd. En een gebouw dat 100 in plaats van 50 jaar meegaat, is in principe 100 procentduurzamer. Echter, een gebouw dat een verwachte levensduur van twintig jaar heeft en niet vanfunctie zal veranderen, kan buitengewoon simpel in elkaar steken. Het kantoorgebouw van XXarchitectenin Delft, genaamd ‘XX‐kantoor’, is gebouwd volgens dit uitgangspunt. Niet het gebouwzelf, maar de ruimte die het gebouw inneemt, wordt op een flexibele manier gebruikt. Basis van ditconcept is dat de toegepaste materialen ofwel na twintig jaar gedemonteerd kunnen worden enopnieuw zijn te gebruiken of die na twintig jaar zo versleten zijn dat ze gecomposteerd kunnenworden (kartonnen ventilatiekokers).Door gebruik te maken van het bestaande, is het mogelijk de milieu‐impact laag te houden. Naasthergebruik is ook constructieve optimalisatie een van de belangrijkste pijlers onder een duurzaamgebouw. Door middel van optimalisatie kan een flinke materiaalbesparing worden behaald. Echter,wanneer dit ten koste gaat van het draagvermogen, moet men realiseren dat dit kan inhouden dateen gebouw minder flexibel wordt voor functiewisselingen. Het afwijken van de vaste conventies kantevens leiden tot een besparing in het materiaalgebruik. Het toepassen van grote kolomvrijeoverspanningen bijvoorbeeld, vereist onevenredig veel materiaal. Kleine overspanningen zijn inprincipe dus duurzamer. Dit betekent niet dat grote overspanningen niet meer moeten wordentoegepast, maar dat de keuze ervoor goed onderbouwd moet zijn. Hetzelfde geldt voor de keuzetussen constructieve optimalisatie en flexibiliteit.Naast het besparen van het toegepaste materiaal is de materiaalkeuze bepalend voor deduurzaamheid van een gebouw. Zo kan er bijvoorbeeld gekozen worden voor een stalen, betonnen,houten of hybride draagconstructie. Van beton is betongranulaat te maken, maar beton is meestalniet 100% recyclebaar. Staal is dit echter weer wel, maar heeft een hoge milieu‐footprint. Hout is inprincipe het meest duurzame materiaal, zoals ook blijkt uit berekeningen met GreenCalc+. Tochwordt hout veel minder toegepast in een draagconstructie dan staal en beton. Dit is geen probleem,maar ook hier geldt dat de keuze hiervoor goed onderbouwd dient te zijn.Tot slot behoort multifunctionaliteit tot één van de mogelijkheden om tot een duurzaam ontwerp tekomen. Naast het ‘dragen’ van het gebouw is een constructie in staat om meerdere functies te28