oktober 2009 nummer 5

Stapelia clavicorona
Louis van de Meutter
Stapelia clavicorona werd ontdekt door J. J. van Nouhuys nabij de zuidelijke basis
van de Zoutpansberg, net boven de steenbokskeerkring in Transvaal. Zij kwam
er voor op hellingen met los gesteente en leek slechts zeer plaatselijk verspreid te
zijn.
Planten van deze vondst die in
de afdeling Plant Industry van het
Department of Agriculture in Pretoria
verder werden gekweekt bloeiden in januari
1931. Nog datzelfde jaar volgde de
beschrijving door Miss Inez C. Verdoorn,
een plantkundige van de afdeling Plant
Industry, in “The Flowering Plants of
South Africa.
Beschrijving
Net als enkele andere tropische stapelia’s
behoort deze soort tot de buitenbeentjes
van haar genus. De robuuste
stammen bereiken een hoogte tot 30
cm. Ze zijn 4-hoekig, fluwelig behaard,
groen tot rood gekleurd en diep ingesneden
tussen de sterk getande ribben.
De 6 cm grote bloemen verschijnen
halfweg de stammen en verspreiden een
geur van koemest. Ze zijn lichtgeel tot
purperbruin met concentrische paarsbruine
strepen en een paarse tint in
het midden. Bij het verbloeien verkleuren
ze naar een wat groenere schakering.
Oudere bloemen kunnen zelfs volledig
groen lijken bij doorvallend licht.
De corolla is aan de buitenzijde fluwelig
behaard. Binnenin is ze kaal, uitgezonderd
enkele witte teruggebogen haren
in de centrale ondiepe bekervormige
bloembuis waar zich de corona bevindt.
De randen van de corollaslippen
zijn getooid met korte, gewone randharen
afgewisseld met langere, onduidelijk
knotsvormige trilharen. De binnencorona
is onderverdeeld in twee gebogen
240
knotsvormige lobben. De naam van de
plant verwijst hiernaar: clavicorona betekent
“met knotsvormige corona” vanwege
de unieke vorm van deze binnenste
coronalobben.
Cultuur
De cultuur van deze ongewone stapeliasoort
is nogal delicaat. Koude en teveel
vocht tijdens de rustperiode zijn fataal.
Men komt ze dan ook slechts vrij uitzonderlijk
tegen in onze verzamelingen.
In de eigen kas slaagde ik er pas in,
na meerdere mislukte pogingen met diverse
substraten, ze met succes te telen
in een mengsel van overwegend
bims met een weinig leem en potgrond.
Hoewel ze niet bijzonder snel groeit,
ontpopte ze zich toch vanaf het tweede
jaar tot een zeer betrouwbare bloeier. In
de zomer scherm ik ze enigszins af tegen
de middagzon. Wegens de aard van
het substraat wordt tijdens de groeiperiode
bij elke gietbeurt een kleine dosis
mest toegediend. Gelet op de tropische
herkomst is gedurende de winter een
temperatuur boven 10 o C aan te bevelen.
Omwille van de warmere omgeving
in de nok van de kas kweek ik ze dan
ook in een hangpot.
Zelfs zonder de fascinerende bloemen
is deze stapelia een sierlijke verschijning.
Het is daarom bijzonder jammer
dat ze nog altijd zo weinig in de verzamelingen
voorkomt.
Afb. 1: De bloem van Stapelia clavicorona
©Succulenta jaargang 88 (5) 2009