Mind Magazine 2021

Verplichte ggz
Alleen als het echt
niet anders kan!
Sinds 1 januari 2020 is de Wet verplichte ggz (Wvggz) van kracht. In die wet is geregeld dat iemand alleen tot
verplichte hulp gedwongen kan worden als het echt niet anders kan. Bijvoorbeeld als hij of zij een gevaar voor
zichzelf of anderen vormt. Verplichte hulp wordt een ‘crisismaatregel’ genoemd. In de wet zijn de rechten van
degene die gedwongen hulp krijgt vastgelegd en ook de positie van de familie en naasten is beschreven. Hoe werkt
de wet tot nu toe? Wat moet of kan er beter?
“Vrijwillig zolang het kan. En als
verplichte zorg toch nodig is, dan
zo beperkt mogelijk. Dat is het
uitgangspunt”, legt Simone Melis, de
beleidsadviseur bij MIND die zich met
de wet bezighoudt, uit. “We willen
dwang in de zorg zoveel mogelijk
voorkomen.”
Wanneer?
Toch is helaas verplichte psychische zorg
soms noodzakelijk. In de eerste negen
maanden van 2020 kregen zo’n 700
mensen per maand met de verplichte
zorg te maken (inclusief gedwongen
zorg in verpleeghuizen en andere
instellingen). In de meeste gevallen
gebeurt dat als mensen een gevaar voor
zichzelf vormen. Bij acuut gevaar beslist
de burgemeester of verplichte zorg nodig
is. In niet-acute gevallen kan de rechter
een zorgmachtiging afgeven, waarmee
verplichte zorg toegepast kan worden.
Maar alleen als vrijwillige zorg niet
mogelijk is en verplichte zorg de enige
manier is om iemand tegen zichzelf te
beschermen.
Wat wil je zelf?
In de wet is afgesproken dat iemand die
te maken krijgt met een zorgmachtiging
voor verplichte zorg daartegen bezwaar
kan maken. Hij of zij mag dan zelf
een plan van aanpak maken om de
problemen aan te pakken. Omdat het
voor mensen in een mentale crisis
soms moeilijk is om dit goed onder
woorden te brengen, kan het nodig
zijn om hulp te vragen bij het opstellen
van dit plan. Bijvoorbeeld van familie,
een naastbetrokkene, een advocaat of
een onafhankelijk cliëntondersteuner.
Wordt dat plan goedgekeurd door de
rechter, dan is de verplichte zorg van
de baan. Wordt het plan afgewezen, of
lukt het niet om zo’n plan te maken, dan
kan de rechter alsnog een machtiging
afgeven. “Het is een manier om mensen
in grote nood meer invloed te geven
op hun situatie”, licht Simone Melis
toe. “Op die manier neem je zelf weer
een beetje de regie in handen: je kunt
aangeven op welke manier jij het beste
geholpen kunt worden.”
Een andere manier om zelf invloed uit
te oefenen op gedwongen zorg is het
invullen van een crisiskaart. “Voor
mensen met terugkerende klachten kan
het zinvol zijn om vast te leggen wat er
moet gebeuren. Bijvoorbeeld wanneer
iemand een psychosegevoeligheid heeft.
Als je weet dat dat kan gebeuren en je
hebt een kaart bij je waarop staat hoe
je geholpen wilt worden, dan weet je
dat je de zorg krijgt waarvoor je zelf
hebt gekozen. En op zo’n crisiskaart
kun je ook aangeven of je bijvoorbeeld
huisdieren hebt die verzorging nodig
hebben, voor het geval je wordt
opgenomen.”
Familie en naasten
In de nieuwe wet is voor het eerst ook de
positie van familie en naasten geregeld.
Zij moeten zoveel mogelijk betrokken
worden als verplichte zorg wordt
ingezet. Het gaat om betrokkenheid bij
de voorbereiding, uitvoering, wijziging
en beëindiging van een crisismaatregel,
machtiging tot voortzetting van een
crisismaatregel of zorgmachtiging.
Ook kunnen familie en/of naasten een
MIND MAGAZINE
56