Margarine Vetten Oliën - ISPT Institute for Sustainable Process ...

Figuur 9
Waardepiramide chemicaliën op basis van MVO-grondstoffen
Hoge waarde
per ton product
Lage waarde
per ton product
Parmaceutische producten en cosmetica
€ > 20.000 per ton
Voedsel en diervoederingrediënten
Min. € 50 – 250, max € 5000 – 20000 per ton
Bioplastics en functionele polymeren
€ 400 – 5000 per ton
Functionele chemicaliën
€ 250 – 400 per ton
Brandstof
€ 0 – 300 per ton
Storten
€ -300 – 0 per ton
Zoals is weergegeven in Figuur 9 staat biodiesel als brandstof
onder aan de piramide. Oliën en vetten en daarvan afgeleide
producten hebben een hoge energetische waarde en in
veel gevallen kunnen zij als biobrandstoffen worden ingezet.
Biobrandstoffen blijven richting de toekomst een belangrijke
afzetmarkt van de MVO-sector, ook gezien Europese wet- en
regelgeving (10% biobrandstoffen in het totale brandstofverbruik
in 2020). De focus van de Routekaart ten aanzien van nieuwe
kansen van de biobased economy ligt echter op hoogwaardiger
valorisaties van oliën en vetten dan tot biobrandstoffen.
3.4.2 Inleiding valoriseren oliën en vetten
De oleochemie houdt zich bezig met het valoriseren van oliën
en vetten. De oleochemie is een kleine, maar voor de toekomst
belangrijke speler binnen de MVO-sector. Op dit moment
kent de Nederlandse MVO-sector slechts een beperkt aantal
oleochemische bedrijven. Het gaat daarbij met name om bedrijven
die oliën en vetten bewerken tot stoffen die als halffabricaat
worden ingezet door andere bedrijven.
De afnemers van deze halffabricaten, het best te typeren als de
traditionele organische fijnchemie, maken tot heden met name
gebruik van halffabricaten afgeleid van minerale olie oftewel
petrochemische grondstoffen. Voorlopers uit die sector stappen
echter over op hernieuwbare grondstoffen, waaronder natuurlijke
oliën en vetten. Met deze sector wil de MVO-sector intensiever
gaan samenwerken. Redenen zijn enerzijds dat door samenwerking
beide sectoren doelstellingen kunnen behalen op het
gebied van energie-efficiëntie en duurzaamheid en anderzijds dat
natuurlijke oliën en vetten uitermate geschikt zijn als vervanging
van minerale oliën.
Routekaart MVO
Oliën zijn de ideale grondstof voor dicarbonzuren met middellange
tot lange ketens. Deze dicarbonzuren kunnen worden
toegepast voor de productie van biopolymeren (plastics) met
unieke bruikbare eigenschappen zoals waterresistentie, flexibiliteit,
hoge sterkte en weerstand tegen vervorming en hoge
resistentie tegen de inwerking van chemicaliën. De huidige
grondstoffen voor bioplastics, zoals suiker en zetmeel, hebben
relatief korte koolstofketens. Korte ketens zijn een belangrijke
basis om biologisch afbreekbare plastics te maken.
Voor thermoharders en plastics die vezels kunnen vormen voor
textiel en tapijt zijn echter langketenige biopolymeren nodig. Oliën
en vetten hebben een langere keten en meer dubbele bindingen
dan zetmelen of suikers. Hierdoor zijn er geen bewerkingsstappen
nodig om lange ketens te vormen. Momenteel is castorolie,
dat voor meer dan 90% uit oliezuur bestaat, de meest geliefde
olie voor technische toepassingen. Er is echter meer onderzoek
nodig om de toegevoegde waarde van oliën en vetten onder
de aandacht te krijgen bij de ketenpartners. Voorbeelden uit de
MVO-sector zijn weergegeven in kader 10.
De oleochemie kan een belangrijke bijdrage leveren aan het
succes van de MVO-sector in de toekomst. Daarnaast kan de
oleochemie in grote mate bijdragen aan het verduurzamen van
de keten en van de maatschappij, zowel door het vervangen van
petrochemische producten als door het leveren van producten
met een nieuwe functionaliteit.
3.4.3 Mogelijkheden valoriseren oliën en vetten
De markt voor bioplastics lijkt de meest geschikte markt voor
de MVO-sector te zijn om aansluiting bij te zoeken. De conventionele
plasticsmarkt is de grootste voor de chemische industrie:
circa 80% van alle chemicaliën gaat naar de plasticsmarkt.
Tussen 2000 en 2008 is de wereldwijde consumptie van
KADER 9
Samenhang paragraaf 3.4 en 3.5
Een verkenning ten aanzien van (nieuwe) biobased
producten uit de MVO-sector en de rol die de MVO-sector
kan spelen in het realiseren van een biobased economy is
gedurende de Routekaart uitgevoerd door dr. Rolf Blaauw
(WuR) voor de toepassing van plantaardige en dierlijke
oliën en vetten. Deze paragraaf (3.4) is gebaseerd op dit
onderzoek. Een vergelijkbaar onderzoek is uitgevoerd door
prof. Johan Sanders van Wageningen Universiteit (WuR).
Hier is gekeken naar het valoriseren van meel van raapzaad
en zonnebloempitten en dierlijk meel. Dit onderzoek wordt
verder toegelicht in paragraaf 3.5.
MVO | 33