Jaarmagazine 2022

Onderhuids
Dat polarisatie snel tot gevaarlijke toestanden
kan leiden, is duidelijk. “Het begint met
een situatie waar nog niks aan de hand is en
alles in rust is. Op de ene of andere manier
ontstaat er een soort van ongemak en dat
ongemak leidt tot onderhuidse spanningen.
Die komen vroeg of laat aan de oppervlakte
en worden openlijke spanningen. De stap naar
een controverse en een conflict is dan al niet
groot meer. Dat is de escalatie. En polarisatie
is daarbij de katalysator. De olie op het vuur.
Het is belangrijk dat middenveldwerkers ook al
actief zijn op het moment dat er nog rust is of
slechts onderhuidse spanningen zijn. Hoe later
in het proces, hoe moeilijker de situatie nog te
keren is.”
Hokjesdenken
"Polarisatie begint bij hokjesdenken,” zegt
Wyns. “Om de maatschappij een beetje overzichtelijk
en begrijpelijk te houden, moeten we
dat soms wel doen. We plakken dan etiketten
op dingen. Zo ontstaat er automatisch een ‘wij’
en een ‘zij’. Dat is heel normaal. Het wordt pas
erg als ‘wij’ zich gaat afzetten tegen ‘zij’."
"Dat zorgt voor spanningen die eerst onderhuids
en daarna openlijk zijn, en uiteindelijk
escaleren tot conflicten. De vraag is natuurlijk
hoe je dat voorkomt. Filosoof Brandsma reikt
enkele oplossingen aan.
Richt je tot de zwijgende
massa die nog altijd wel het
grootst is.
Het belangrijkste is dat je je niet tot de
pushers of de extremisten richt en zelfs niet
tot hun volgelingen. Richt je tot de zwijgende
massa die nog altijd wel het grootst is. Zorg
ervoor dat zij zich niet in de richting van de
pushers laten leiden. Dat doe je door geen partij
te kiezen, door op een gematigde toon het
gesprek aan te gaan, door te focussen op de
overeenkomsten in plaats van op de verschillen,
en door te luisteren naar de basisnoden
van de mensen.
Een goed gesprek begint immers met goed
luisteren. Als je de noden van mensen kent,
kan je gericht en duidelijk argumenteren dat
de oplossingen ergens in het gematigde midden
liggen en niet in één van de uiteinden.” •
Chris Wyns
CHRIS STESSENS
,
15