Jaarmagazine 2022

Onder de vlag ‘DIALOOGgroepen’
komen vrije burgers en
gedetineerden samen om uit
te wisselen over onderwerpen
als conflict en herstel.
Hoogstraten is een van de drie
testcases, vanaf april '23 worden
dergelijke sessies in heel
Vlaanderen uitgerold. In de
Kempen vond eind vorig jaar,
nog in coronatijden, in de gevangenis
van Merksplas al zo’n
uitwisseling plaats, over het
toen bijzonder toepasselijke
thema ‘vrijheid’. Deze keer
zijn we te gast in de gevangenis
van Hoogstraten, waar de
directie ondanks personeelskrapte,
inspanningen doet om
een vrije dialoog mogelijk te
maken.
Een muisje tegen
een olifant
Dit is de derde avond over
‘misdaad, straf, herstel.’ Een
week eerder wisselden een
groep vrije burgers enerzijds,
en een groep gedetineerden
anderzijds, al ervaringen en
gedachten uit over dit thema.
“Het is of een muisje vecht
tegen een grote olifant”,
verzuchtte een van de vrije
burgers toen. Een andere
deelnemer, met ervaring met
gedetineerden, had net het
systeem van self fulfilling prophecy
uitgelegd. Dat gaat zo:
je hebt je straf uitgezeten en
komt daarna weer vrij, met het
stigma ‘ex-gevangene’. Geen
open ticket om alle kansen te
krijgen. Vaak bots je op breuken
in je eerdere netwerk van
familie en vrienden, en soms
heb je een flinke som geld terug
te betalen. En waar geraak
je aan werk, met voldoende
verdiensten om je schulden
terug te betalen? Het stigma
‘(ex-)gedetineerde’ kleeft al
aan jou, de verleiding om via
het foute pad snel uit je geldproblemen
te geraken, loert
om de hoek. Kan je nog vallen
als je al aan de grond zit? Een
onvermijdelijk scenario? Allesbehalve.
Gevangenen die
terechtkunnen bij hun vrienden
en familie, soms ook bij
een ex-werkgever, en liefst ook
goede begeleiding vinden voor
het geschonden moreel, gaan
een rooskleuriger toekomst
tegemoet.
Een goede straf?
Alles is mogelijk, maar volgens
vrije burgers met ervaring
met gevangenen, helpt het
logge gevangenissysteem de
zaken niet vooruit. “Een gevangenisstraf
betekent een
vrijheidsstraf,” merkt iemand
op. “Het betekent niet dat je
geen sociale contacten of een
ontspanningsactiviteit mag
hebben, of niet vrij naar de wc
mag gaan.” Allemaal zaken die
heel beperkt zijn in de gevangenis.
Wat zou dan een goede
straf kunnen of moeten zijn?’
Enkele deelnemers komen
uit bij het volgende lijstje: je
‘zit’ een bepaalde periode en
daarna zou het etiket ‘gevangene’
er af moeten; een goede
straf probeert de familie of
omgeving te ontzien; ze leert
mensen praten over problemen
en doorbreekt negatieve
levenspatronen; ze mag niet
leiden tot ‘detentieschade’,
EDDY MEIJS
37