Land+Water 2023 Editie 7/8

Waterbouw
Zeeuwse dijken geschikt voor
bomen en struiken
‘Dijken tekenen het Zeeuwse
landschap, met name dat van
het nieuwland’, zo meldt De
Zeeuwse Bosvisie, opgesteld
door BoschSlabbers landschapsarchitecten.
De binnendijken
vormen de ruggengraat
van Zeeland. De
studie geeft aan waar beplanting
van de dijken wenselijk
is; en waar niet.
De Zeeuwse Bosvisie gaat over waar bossen
en houtige landschapselementen kwaliteit aan
het Zeeuwse landschap en de aanwezige
natuurwaarden kunnen toevoegen. Zij
inspireert grondeigenaren om bos en/of
houtige landschapselementen aan te leggen,
daar waar dat vanuit de ruimtelijke en
ecologische kwaliteit gepast is. Zij reikt
strategieën aan en genereert recepten voor
initiatiefnemers.
In februari 2020 heeft Minister Schouten
samen met de provincies de Nationale
Bossenstrategie uitgebracht. Om de biodiversiteit
te herstellen en de afspraken uit het
klimaatakkoord ten aanzien van de CO 2
-uitstoot
na te komen, streven Rijk en provincies
naast aanpak op bronniveau naar de aanleg
van nieuw bos op aanzienlijke schaal. De
ambitie is om voor 2030 het bosareaal met 10
procent uit te breiden, hetgeen voor Nederland
als geheel de aanleg van 37.000 ha nieuw bos
impliceert. Zeeland kent ongeveer 4.100 ha
bos. Een evenredige verdeling zou voor
Zeeland de aanleg van 410 ha bos betekenen.
IN ‘T KORT - Dijkbeplanting
De Zeeuwse Bosvisie beschrijft waar
welke beplanting wenselijk is.
Dijkbeheerders willen liefst ‘kale’ dijken,
maar in Zeeland zijn ze vaak al begroeid.
De liniedijken in Zeeuws-Vlaanderen
nemen een aparte positie in.
Bloem-, fauna- en landschapsdijken hebben
aparte beplantingsstrategieën.
Zeeuws landschap
Het Zeeuwse landschap is rijk geschakeerd;
daarom heeft BoschSlabbers een kaartbeeld
gemaakt, waarbij de bodem het verschil
maakt.
Zo zijn er zeeklei (onderverdeeld in oudland en
nieuwland), zandgronden, kreekruggen en
kreekrestanten, dijken, bossen en houtachtige
landschapselementen. Het merendeel van de
provincie heeft een kleibodem. Deze elementen
zijn kaartlagen. Wie de kaartlagen bij
elkaar brengt, krijgt een landschapsstructuurkaart.
Dit kaartbeeld is gebruikt om te bepalen
waar wel en waar geen bossen wenselijk zijn.
De landschapsdeskundigen hanteren een
brede definitie van bos: ‘alle opgaande,
houtige beplantingen die kunnen bijdragen
aan de opgaven waar we voor staan’. Om de
rijke variatie aan beplanting weer te geven,
spreekt het rapport van ‘vijftig tinten groen’.
De brede definitie kwam voort uit het feit dat
men bij bos niet direct aan Zeeland denkt.
Grote aaneengesloten bossen kent deze
provincie niet. Houtige beplantingen (in de
vorm van landschapselementen) echter wel!
Dijkbeplanting
Hoewel De Zeeuwse Bosvisie uitgebreid ingaat
op, zeg maar, alles dat groen is binnen het
landsdeel (of groen zou moeten zijn), beperken
Zeeland is een dijkenland. De
Zeeuwse Bosvisie heeft alle
binnendijken op een kaart gezet
waarvan BoschSlabbers kansen
zien om ze te beplanten.
we ons hier tot de dijken. Want daar zit de
civieltechnische aandacht. Van nature willen
dijkbeheerders dat de lichamen ‘kaal’ zijn;
hooguit een grasbekleding.
In Zeeland ligt dat anders. “Veel van de dijken
zijn getooid met een fraaie dijkbeplanting,
variërend van breed overhuivende iepen tot
monumentaal uitgegroeide essen tot de wat
strakkere rijen populier. Maar ook binnen die
populieren is een grote variatie in beeld, de
grauwe abeel levert een heel ander beeld dan
de wat strakkere Populus x canadensis
Serotina”, meldt de studie.
“Dijken tekenen het Zeeuwse landschap, met
name dat van het nieuwland. Zeeland kent een
lange geschiedenis in de strijd tegen het water.
Het resultaat is een uitgestrekt netwerk van
dijken met een rijke variatie - soms lang en
strak, elders smal en kronkelend - dat ons veel
vertelt over de geschiedenis van het landschap.”
Receptenkaarten
Bij de beschrijving van de diverse types bos
nemen de liniedijken een aparte plaats in. In
een groot deel van Zeeuws-Vlaanderen zijn er
nog veel restanten te vinden van de
Staats-Spaanse Linies. Hier is al in diverse
projecten gewerkt aan een beter leesbaarheid
van deze historie. Bijvoorbeeld door het
28
nr. 7/8 - juli/augustus 2023