Land+Water 2023 Editie 7/8

Actueel
J. Bezem
Zuidasdok kampt met inflatie,
personeels- en ruimtetekort
Tussen knooppunt De Nieuwe
Meer en de Amstel gaat
snelweg A10 ondergronds,
worden spoor- en metrolijnen
verlegd en wordt
NS-station Zuid uitgebreid.
Het grote Amsterdamse
verkeersproject Zuidasdok
verloopt echter allesbehalve
soepel. Opnieuw moeten er
miljoenen bij.
Het was geen vrolijke boodschap die minister
Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat)
eind juni naar de Tweede Kamer stuurde. In de
begeleidende brief bij de tweede halfjaarlijkse
rapportage 2022 van Zuidasdok over de
periode juli tot en met december 2022,
benadrukte de minister vooral de onzekere
geopolitieke en marktontwikkelingen: ‘Die zijn
voor het programma Zuidasdok een risico en
betekenen grote onzekerheden voor planning
en kosten (o.a. tekort aan bouwmaterialen en
energie, leidend tot prijsstijgingen)’.
De opdracht voor het project Zuidasdok werd
in 2017 gegund aan bouwcombinatie Zuidplus
(Heijmans, Hochtief en Fluor), voor een
aanneemsom van bijna 1 miljard euro. Maar al
in 2019 bleek het vanwege de kostenstijgingen
niet haalbaar om het project door een
enkele opdrachtnemer uit te laten voeren. De
opdrachtgevers besloten daarom het project
in stukken te knippen en apart aan te
besteden.
Extra budget
In november 2022 kwam er, na veel gesteggel
tussen het Rijk, de provincie en de gemeente
Amsterdam, een extra budget van bijna 1,5
miljard euro, maar uit de rapportage wordt
duidelijk dat er nu nog eens 99 miljoen euro
extra nodig is. Dat is het gevolg van de
aanbesteding van de reconstructie van
knooppunt De Nieuwe Meer aan bouwcombinatie
TriAX (Besix, Dura Vermeer en Heijmans).
Verder mag Rijkswaterstaat 4 miljoen euro
extra uittrekken voor werkzaamheden aan een
viaduct in Riekerpolder. Inmiddels is het totale
budget opgelopen tot 3,61 miljard euro (per
31 december 2022).
En daarmee lijkt de kous nog niet af. Behalve
de door de minister genoemde onzekere
geopolitieke en marktontwikkelingen is er ook
sprake van een hoge inflatie en heeft
Zuidasdok de komende jaren te maken met
een tekort aan voldoende medewerkers, zowel
voor de eigen programmaorganisatie als bij
aannemers en leveranciers.
Dakdelen van de Brittenpassage, gezien vanaf het gebouw The Pulse. De passage is onderdeel van het project Zuidasdok.
(Foto: Zuidasdok)
Drie toprisico’s
In de rapportage worden drie toprisico’s voor
het project benoemd:
1. Actuele geopolitieke en marktontwikkelingen
leiden tot prijsstijgingen en druk op
levertijden.
2. De aanbesteding van de realisatiecontracten
is mogelijk niet succesvol binnen de
vigerende kaders.
3. Er is mogelijk te weinig fysieke ruimte
(werkterreinen) om het programma uit te
voeren binnen de vigerende kaders.
Een van de toprisico’s uit de vorige halfjaarlijkse
rapportage – ‘De besluitvorming over het
toekennen van aanvullend budget voor
Zuidasdok neemt mogelijk te veel tijd in
beslag’ – is inmiddels vervallen omdat het
aanvullende budget van bijna 1,5 miljard euro
is toegekend.
Het risico van de mogelijk niet-succesvolle
aanbestedingen (toprisico 2) heeft volgens de
programmaorganisatie een sterke samenhang
met risico 1. De actuele geopolitieke en
marktontwikkelingen kunnen er namelijk voor
zorgen dat de deelprojecten Tunnel en
Knooppunt Amstel door de markt als erg
risicovol worden beschouwd, waardoor
marktpartijen minder geïnteresseerd zijn in de
uitvoering van deze projecten. Ook kan dit
leiden tot hogere inschrijvingen en kunnen
opleverdata, door langere levertijden van
bouwmaterialen, als niet realistisch worden
beschouwd. ‘Marktpartijen zijn selectiever in
projecten waarvoor ze inschrijven en
terughoudend in het aangaan van meerdere
grote contracten tegelijkertijd. Daarmee is dit
risico gestegen in risicoprofiel’, schrijft de
programmaorganisatie. Om dit risico te
beheersen bespreekt Zuidasdok met
marktpartijen onder welke omstandigheden
en met welk risicoprofiel zij geïnteresseerd
zijn deel te nemen aan deze aanbestedingen.
De aanbestedingsstrategie wordt hierop
zonodig aangepast.
Werkruimte
Ook de beschikbare werkruimte vormt een
risico. Er zijn voldoende werkterreinen nodig
voor het voorbereiden en uitvoeren van de
werkzaamheden. De beschikbaarheid van
werkterreinen is volgens de programmaorganisatie
‘zeer kritisch’. Dit speelt met name
in het kerngebied, waar gebouwd wordt
terwijl het gebied moet blijven functioneren.
Zeker op het moment dat zowel het
deelproject OVT (Openbaar Vervoer Terminal,
ofwel het trein/metrostation) als het
deelproject Tunnel in uitvoering zijn, vinden
er gelijktijdig veel bouwwerkzaamheden
plaats.
‘Er zijn mogelijk onvoldoende bouw- en
werkterreinen beschikbaar als gevolg van de
toch al krappe fysieke ruimte in het
projectgebied’, schrijft de programmaorganisatie
in de halfjaarlijkse rapportage.
Oorspronkelijk zou het project in 2028
worden opgeleverd, maar die planning was
al eerder bijgesteld naar 2036. Dat jaartal
staat nog, maar steeds meer mensen
betwijfelen of dat haalbaar is. Het verkeer in
Amsterdam-Zuid zal in ieder geval nog vele
jaren hinder ondervinden.
6
nr. 7/8 - juli/augustus 2023