Land+Water 2023 Editie 7/8

Waterbeheer
Implicaties van geohydrologie
voor gebiedstransities
Als grondwater sturend
is, hoe brengen
we de keuzes en oplossingsruimte
die er nu,
straks en later zijn in
beeld? We willen
voorkomen dat het huidig
gebruik en toekomstige
keuzes leiden tot
spijt in de vorm van
’padafhankelijkheid’.
Dit is nou net waar het
project KLIMAP (‘Klimaatadaptatie
in de
Praktijk’) zich op richt.
KLIMAP - mede gefinancierd door de
Topsectoren Agri & Food en Water &
Maritiem - onderzoekt samen met
overheden en kennisinstellingen hoe
het water- en bodemsysteem op de
zandgronden klimaatadaptief is in te
richten voor landbouw, natuur en
andere functies.
Hierbij ligt de focus nadrukkelijk op
de regionale schaal en hoe nationaal
beleid daar invloed op uitoefent.
Ruimtelijke vertaling
Vaak zien we dat er voor het nader
invulling geven van beleid visies
worden ontwikkeld. Deze zijn vaak semi-ruimtelijk
en geven wel een beeld: wel te plaatsen
in bepaalde gebieden, maar zonder exacte
locatie.
Belangrijk is dat we op een navolgbare wijze
laten zien hoe we vanuit wensbeelden naar
IN ‘T KORT - KLIMAP
KLIMAP: studie klimaatadaptieve inrichting
water en bodem op zandgronden.
De grondwaterstand heeft invloed op het
gebruik van de bodem; en andersom.
In drie stappen zicht op klimaatrobuust
landgebruik vanuit hydrologie.
Betrokkenen willen met de methodiek
een discussie op gang brengen.
Het is belangrijk om kaartbeelden altijd in nauwe samenwerking
met actoren uit het gebied te valideren in verschillende
iteraties; en van grof naar fijn.
concrete ruimtelijke vertalingen komen, die we
inrichtingvarianten noemen. Hierbij hebben we
gebruik gemaakt van de ruimtelijke landgebruiksgegevens
zoals vastgelegd in de
Landelijk Grondgebruik Nederland 6 (LGN 6)
dataset uit 2020. Dit is een landsdekkende
dataset van landgebruik en onderscheidt in
totaal 48 verschillende landgebruiksklassen op
een resolutie van 0.25 m2. Om het toetsen van
het landgebruik overzichtelijk te houden is
ervoor gekozen om deze 48 landgebruiksklassen
te consolideren naar 17 hoofdklassen.
Drie stappen
Om de keuze voor een ander landgebruik te
onderbouwen, worden aan de hand van
hydrologische beslisregels kaarten opgesteld
waarin wordt duidelijk gemaakt waar welke
landgebruikstypen worden ondersteund vanuit
het grondwatersysteem voor de
toekomst gebaseerd op gemodelleerde
GLG’s (gemiddeld laagste
grondwaterstand) en GHG’s (gemiddeld
hoogste grondwaterstand).
Het toepassen van hydrologische
beslisregels bestaat uit drie stappen:
- Het toetsen van alle landgebruiksklassen
aan de gemodelleerde
grondwaterstanden in 2050.
- Het toetsen van de ondersteunde
landgebruikstypen in 2050 aan het
huidige landgebruik in 2020.
- Een overzicht bieden van de
beschikbare landgebruiksopties op
plekken waar het huidige landgebruik
niet meer houdbaar is.
Stap 1
Het doorvoeren van de hydrologische
maatregelen die aansluiten bij
wensbeelden heeft invloed op de
grondwaterstand. Om die invloed te
bepalen is gebruik gemaakt van
hydrologische berekeningen. Alle
grondwaterstandverandering vanuit
de diverse wensbeelden zijn samengevoegd
tot een te verwachten
grondwaterstandsbeeld (GHG en GLG)
in 2050.
Om te bepalen wat de invloed is van
de veranderende grondwaterstanden op de
gewasproductie zijn berekeningen uitgevoerd
met de WaterWijzerlandbouw (www.
waterwijzerlandbouw.nl). Hiermee is op basis
van het gewastype, klimaat, bodemtype en
hydrologische omstandigheden te bepalen wat
de opbrengstderving (ten opzichte van ideale
omstandigheden) is. In deze context wordt
opbrengstderving gebruikt als proxy voor de
urgentie om te bewegen. Variëren met deze
‘drempelwaarde’ geeft een beeld van de mate
waarin het bestaande landgebruik zal gaan
verschuiven. In dit onderzoek zijn de vooralsnog
arbitraire drempelwaarden gebruikt van
10, 20 en 30 procent opbrengstreductie door
natschade. De opbrengstderving kan zowel
nat- als droogteschade zijn.
Voor de overige landgebruiksklassen zijn aan
de hand van literatuuronderzoek grenswaarden
van de geohydrologische situatie bepaald
waarbinnen het landgebruik mogelijk is. Dit
betrof een grove inschatting en gaf slechts
beperkte informatie over de daadwerkelijke
30
nr. 7/8 - juli/augustus 2023