2024-04 Opleiding & Carrière #3

13 februari 2024
Opleiding & Carrière
29
“Investeer meer in praktijkervaring van
beginnende stuurmannen”
Geslaagden van het Schiffer-Berufskolleg
RHEIN (SBK) in Duisburg vinden vrijwel
allemaal onmiddellijk een baan. De binnenvaart
zit dan ook te springen om personeel.
Helaas zijn niet alle binnenvaartbedrijven
bereid om ook zelf te investeren
in de praktische opleiding van jongeren.
DOOR SARAH DE PRETER
Udo Joosten staat bij het SBK aan het
hoofd van de opleidingstak Binnenvaart,
waar jaarlijks zo’n veertig studenten
aan een binnenvaartopleiding
beginnen. Ze zijn afkomstig uit heel
Duitsland, maar ook uit Zwitserland
en Oostenrijk. Tijdens hun opleiding
logeren ze twaalf tot dertien aaneengesloten
weken aan boord van het
schoolschip RHEIN, waar ze ook extra
praktijktraining krijgen.
Weinig schipperskinderen
De beginnende binnenvaartstudenten
zijn gemiddeld 20 jaar oud en
verschillen qua vooropleiding. Steeds
meer studenten hebben een migratieachtergrond.
Omdat ze niet allemaal
voldoende goed Duits spreken, biedt
de school na de normale lesuren extra
taalonderwijs aan. Hiervoor wordt
samengewerkt met externe partners.
Slechts een handjevol studenten heeft
nog familiebanden in de binnenvaart.
“Het merendeel komt via vrienden of
kennissen bij ons terecht”, vertelt Joosten.
“Een van de redenen waarom ze
voor een binnenvaartopleiding kiezen
is dat je in de sector goed kunt verdienen.
Zo’n 90 procent blijft na het afstuderen
actief in de binnenvaart. Af en
toe zien we mensen later nog switchen
van de passagiersvaart naar de vrachtvaart,
maar het omgekeerde komt
eigenlijk nauwelijks voor.”
Overgangsfase
Onlangs zijn op het SBK de eerste
stuurmannen afgestudeerd conform
de nieuwe Europese richtlijn voor
beroepskwalificaties in de binnenvaart.
“We zitten in een overgangsfase”, aldus
Joosten. “De eerste twee studiejaren
zijn volledig over op de nieuwe richtlijn,
maar in de derde en vierde klassen
hanteren we nog twee systemen naast
elkaar.”
Onderwijs moet wel mee
met de tijd
“Deze gemengde groepen zijn uitdagend
voor docenten. In principe leren
de studenten hetzelfde, maar de leerplannen
en de manier van onderwijzen
verschillen. In het oude systeem
werken we met ‘vakken’ zoals verkeerskunde,
machine- en scheepsbouw. In
het nieuwe systeem komen diverse
kennisaspecten samen binnen zogenaamde
situaties. Bijvoorbeeld het
vastmaken van een schip; daar heb je
naast nautische kennis ook technische
kennis voor nodig.”
Simulator
Het nieuwe onderwijssysteem is meer
gericht op de praktijk dan het oude.
Zo oefenen de studenten op de simulator
situaties die ze ook aan boord
tegen komen. De laagwatersimulator
SANDRA II van het SBK is volgens Joosten
een nuttig leermiddel. Hij zal echter
nooit de praktijkervaring aan boord
In de opleiding wordt gebruik gemaakt van simulator SANDRA II. Een nuttig leermiddel volgens Joosten,
maar hij zal nooit de praktijkervaring aan boord volledig kunnen vervangen. (foto SBK)
volledig kunnen vervangen. Daarom
roept Joosten binnenvaartbedrijven op
om ook zelf voldoende in de praktijkopleiding
van jongeren te investeren.
“Voor studenten blijft de simulator een
soort gamebox, terwijl ze na hun opleiding
een schip van miljoenen euro’s
met mogelijk 2.000 ton gevaarlijke
lading moeten kunnen besturen. Schepen
worden ook steeds ingewikkelder.
Ik zie nogal wat averijen die het gevolg
zijn van menselijk falen.”
Praktijkervaring
“Door het personeelstekort in de sector
wordt pas afgestudeerden weleens
gevraagd om direct als stuurman te
gaan werken. Wij vinden dat niet verstandig.
Ook het behalen van je rijbewijs
betekent nog niet dat je goed kunt
rijden. Daar is oefening voor nodig. Als
school kunnen we studenten niet álles
aanbieden.”
“Juist voor het opdoen van praktijkervaring
zijn ze aangewezen op bedrijven.
Neem jonge kapiteins eerst een
tijdje aan de hand zodat ze naast hun
nautische kennis ook hun administratieve
kennis kunnen verbreden. Er zijn
gelukkig heel wat binnenvaartbedrijven
die wél veel doen voor jongeren in
opleiding. Anderzijds biedt een van de
grootste rederijen helemaal geen opleiding
aan. In plaats daarvan vissen ze
volledig geschoolde bemanningsleden
met praktijkervaring uit de markt. Dat
zou eigenlijk niet mogen kunnen.”
Motorenhal
Udo Joosten is een van de weinige
docenten op het SBK die zelf nog uit
de binnenvaart komen. “Zo’n 80 procent
van mijn collega’s heeft vroeger
iets totaal anders gedaan. Je vindt dan
ook amper iemand uit het nautische
vak die ook een lesbevoegdheid heeft.
Dat wordt op de lange termijn wel een
probleem.”
“We proberen dit deels op te lossen
door studenten met een wat hogere
vooropleiding te stimuleren om na
hun binnenvaartopleiding ook nog
een lerarenopleiding te volgen. Dat
blijft echter lastig.”
Een beetje meer promotie voor een opleiding
en carrière in de binnenvaart
zou dan ook volgens Joosten niet verkeerd
zijn. “Maar we kunnen als binnenvaartschool
ook op andere vlakken
ondersteuning gebruiken. Zo zouden
we onze motorenhal willen uitbreiden
met nieuwe technologie, waaronder
waterstof. Noch wijzelf, noch de stad
Duisburg hebben financiële ruimte om
hierin te investeren. Onderwijs moet
echter wel mee met de tijd.”
Beste reclame voor de sector
Vorig jaar lanceerden het Duitse verkeersministerie samen met de
bonden BDB en BDS een videoblog-wedstrijd om promotie te maken
voor de binnenvaartsector. Op het schoolschip RHEIN zijn vorige week
de winnaars bekend gemaakt.
Hendrik van Aswege van DTG ging met de hoofdprijs naar huis. “Wij hebben een
van de mooiste beroepen ter wereld”, vertelde hij de ruim dertig binnenvaartstudenten
die bij de prijsuitreiking aanwezig waren.
Schoolschip-leider Gerit Fietze bedankte iedereen die aan de wedstrijd heeft deelgenomen.
“We hebben te maken met personeelstekort en moeten reclame maken
voor onze sector. Wie kan dat beter dan binnenvaartstudenten of schippers
zelf? Zij weten het best wat er speelt en wat anderen interesseert.”
De prijsuitreiking was aan boord van schoolschip RHEIN. (foto BDB)