You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira 10huorta temprana horta <strong>de</strong> primavera.patata temprana batata produzida emsequeiro.temprano, tamprano adv. Cedo:lhebantaba-se to ls dies mui ~; … ténenque las sembrar na terrenos que nun sonhúmados i sémbran-se más tempranas,más cedo… (MF, 2001).temprar vd. temperar.tempras 1 s.f.pl. A véspera. SIN.bíespera. <strong>de</strong> ~ na véspera.tempras 2 s.f.pl. Suporte circular, emferro, on<strong>de</strong> se colocam as cal<strong>de</strong>iras aolume.tempratura, temperatura s.f. 1.Temperatura. 2. Febre. SIN. m.us. lfebre.tempreira s.f. Pieça <strong>de</strong> l telar. ~ <strong>de</strong> lsmius sentidos (AMM, 1961)tempreiro s.m. Barra <strong>de</strong> ferro paraesticar a tela no tear, à medida que vaitecendo. SIN. temprel.temprel s.m. Peça do tear, que consistenuma barra <strong>de</strong> ferro que serve paramanter a tela esticada enquanto vai sendotecida. SIN: temprel.temultoso adj. Tumultuoso: feliç <strong>de</strong>quien passou por antre la mauga i llhuitar <strong>de</strong> la bida temultosa (MS, 194).tenca s.f. Tenca, peixe <strong>de</strong> água doce.Zoo. tinca tinca.tencion, tençon 1 s.f. Intenção: nunfago ~ <strong>de</strong> ir alhá; las ubas si ténenbuona cara, mas you nun tengo ~ <strong>de</strong> lascomer. SIN. antencion.tencionar v. Tencionar. SIN. m.us.fazer tencion.tençon 2 s.f. 1. Tensão arterial: ando atomar uns cumpremidos i nun beiomodos <strong>de</strong> me beixar la ~. SIN. tension. 2.Tensão eléctrica: nun ye buono quepássen porqui ls filos d’alta ~.ten<strong>de</strong>iro s. Ten<strong>de</strong>iro, pessoa que andapelas feiras a ven<strong>de</strong>r tecidos.tendéncia, ten<strong>de</strong>nça s.f. Tendência.ten<strong>de</strong>r v. Ten<strong>de</strong>r, esten<strong>de</strong>r. SIN.brunhir, amassar.tendido adj. Tendido. SIN. brunhido,amassado.tendon s.m. Tendão. SIN. nembro;cabeilhos, çfila.tenebroso adj. Medonho, sombrio.tenedor s.m. Parque para bebé.tener v. 1. Ter. 2. +-se Aguentar-se empé. 3. +-se Ater-se, agarrar-se: tem-te naraiç. 4. +-se Consi<strong>de</strong>rar-se: ten-se que yespierto, mas <strong>de</strong>sta beç bien se amolou. 5.Dar à luz: ten un filho a cada anho; iba atener l purmeiro filho i <strong>de</strong>i ua caída muifuorte. SIN. parir. 6. Sentir,experimentar: tube uns <strong>de</strong>lores que ninquiero que me lhembre. 7. Trazervestido: nun hai que anganhar, ye l queten ua jiqueta ber<strong>de</strong>. 8. Colher, produzir:astanho inda tube buonas ubas. 9. Pesar:l cor<strong>de</strong>irico ten por en<strong>de</strong> dieç quilos. irou benir/ir a ~ a vir/ir dar a, chegar: tantoandubo que fui a ~ al riu. ir ou benir a ~cun ir encontrar-se com alguém: quandobieno a tener cumigo inda tenie lacarteira cun el. nun ~ mais que terapenas: anque fura bien alto, nun teniemais que quinze anhos. ~ an piesustentar, aguentar: era eilha que tenieaqueilha casa an pie. ~ an bista ter emvista, visar: ... solo tengo an bista dar uaei<strong>de</strong>ia ... (JLV, 1884). ~ <strong>de</strong> ter obrigação<strong>de</strong>: tenes <strong>de</strong> pagar la décima senó inda tequédan cula casa. ~ <strong>de</strong>do para ter jeito,ter habilida<strong>de</strong>. ~ eimenda ter emenda,ganhar juízo. ~ horas saber as horas:tenes horas que me digas? tener-lafrisgada ter uma i<strong>de</strong>ia fixa, terpremeditação: el tenie-la frisgada i senun la fazie até arrebentaba. ~ mano an i.segurar: era mui custoso tener manonaqueilha mula; ii. controlar. ~ muito queber ser digno <strong>de</strong> ser visto: l baile <strong>de</strong> labicha tenie muito que ber: beilaba todomundo fortemiente, casados, sulteiros itodo. ~ pie chegar com os pés ao fundoda água <strong>de</strong> um rio, do mar, <strong>de</strong> um poço:nun te metas muito al para drento ne l