Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira 26trapalhada s.f. Trapalhada, confusão.trapalhon s.m. 1. Trapalhão. 2. Pessoaque faz as coisas <strong>de</strong> qualquer maneira.trapeiro 1 adj. Que é feito <strong>de</strong> trapos.manta trapeira manta <strong>de</strong> retalhos. SIN.manta <strong>de</strong> farrapos.trapeiro 2 s. Negociante <strong>de</strong> trapos. SIN.ten<strong>de</strong>iro.trapicos s.m.pl. (dim. <strong>de</strong> trapo) Roupafraca e em pequena quantida<strong>de</strong>. juntar ls~ casar.trapo s.m. Pano velho. SIN. farrapo.trapos s.m.pl. Roupa velha.traquinas 1 adj. Que é irrequieto.traquinas 2 s.m. Criança irrequieta.traquitana s.f. Carroça mal ajeitada.trás adv. 1. Atrás: nun te pongas ~ <strong>de</strong>mi. 2. Antes, anteriormente, no tempo: lmal yá ben <strong>de</strong> ~. 3. Primeiramente: lburro nun me anda! – Dá-le <strong>de</strong> trás(dálhe a comer primeiramente). <strong>de</strong> ~alantre duma ponta a outra. ir ~ <strong>de</strong> ir noencalço <strong>de</strong>. tras ls montes, tras <strong>de</strong> lsmontes trás-os-montes.trás interj. Voz para imitar o barulho<strong>de</strong>: i. um som forte; ii. uma pancada.trás- [lat. tras] Elemento <strong>de</strong> formação<strong>de</strong> palavras que indica anteriorida<strong>de</strong>temporal: trasdonte (trás+<strong>de</strong>+onte),trasdontonte (trás+<strong>de</strong>+onte+onte).tras- vd. tres-.trasbiar vd. strabiar.trascrebir v. Transcrever: ... que, pulasue amportáncia i atualida<strong>de</strong> passamos a~... (DR, 2000).trascriçon s.f. Transcrição.trasdonte adv. Anteontem, há doisdias: … hai cousas que, se calha,passórun onte ou ~ i yá nun se moslhémbran (MF, 2001). SIN. ontonte.trasdontonte adv. Antes <strong>de</strong>anteontem, há três dias.traseira s.f. 1. A parte <strong>de</strong> trás,retaguarda: ten ua Nuossa Senhora <strong>de</strong>Fátima na ~ <strong>de</strong> casa. ANT. <strong>de</strong>lantreira.2. No fim, <strong>de</strong>pois das restantes coisas:gusto siempre <strong>de</strong> comer l caldo na ~.traseiro 1 adj. 1. Último. SIN.reda<strong>de</strong>iro. 2. Que está situado na parte <strong>de</strong>trás. 3. Que está <strong>de</strong>siquilibrado para aparte <strong>de</strong> trás: la carga bai algo ~ i assi labéstia custa-le mais a chubir.traseiro 2 s.m. 1. Zona das ná<strong>de</strong>gas:dízen que las bruxas béisan l ~ alzangon. SIN. culo. 2. Ânus. SIN. culo.trasferéncia s.f. Transferência.trasferir v. Transferir.trasfogueiro vd. strefogueiro.trasformaçon, tresformaçon s.f.Transformação. SIN. streformaçon.trasformado, tresformado adj.Transformado. SIN. streformado.trasformar, tresformar v.Transformar. SIN. streformar.trasfuson s.f. Transfusão. SIN. m.us.strefoga.trasga s.f. Argola oval <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ira ouferro que se pren<strong>de</strong> ao jugo e permite atracção <strong>de</strong> instrumentos agrícolas como oarado.trasgo s.m. Pequeno duen<strong>de</strong>, ser damitologia popular, que prega sustos àspessoas através da produção <strong>de</strong> ruídosestranhos ou vozes, durante a noite, masque é inofensivo.trasgredir v. Transgredir.trasgression s.f. Transgressão.trasgueiro s.m. Correia <strong>de</strong> cabedal quepren<strong>de</strong> a trasga ao jugo.trasladar v. Transladar, mudar <strong>de</strong> umlugar para outro.trasmisson, tresmissiontresmisson, tremisson s.f.Transmissão.trasmitir, trasmetir tresmitir v.Transmitir, comunicar.trasmuntano 1 adj. . 1. Que é <strong>de</strong> Trásos-Montes.2. Que é relativo a Trás-os-Montes. SIN. stramuntano.
Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira 27trasmuntano 2 s. Pessoa natural <strong>de</strong>Trás-os-Montes. SIN. stramuntano.trasnacional adj. Transnacional.trasparecer v. Transparecer, revelarse.trasparéncia, trasparença s.f.Transparência.traspariente adj. Transparente:an<strong>de</strong>fenido, mas suable i traspariente,d’einocente. (MS, 1984).trasponer v. Transpôr, atravessar.SIN. streponer.trasportar v. Transportar. SIN.streportar.trasporte s.m. Transporte. SIN.streporte. meios <strong>de</strong> ~ meios <strong>de</strong> transporte:... <strong>de</strong> l oufício <strong>de</strong> carpinteiro i <strong>de</strong> lsmeios <strong>de</strong> ~, <strong>de</strong> la agricultura... (DR,1998).trastada s.f. Malandrices: l Carochosolo fai trastadas als moços que le ténenmiedo.traste 1 adj. 1. Mau: ah sou ~ que medás cuonta <strong>de</strong> todo! 2. Malandro, quegosta <strong>de</strong> provocar.traste 2 s.m. Coisa sem valor: tengo <strong>de</strong>tirar un die solo para botar fuora lstrastes que hai an casa.tratado 1 adj. Que foi objecto <strong>de</strong> trato,<strong>de</strong> atenção.tratado 2 s.m. Tratado, acordo, contrato.SIN. cumben.tratador 1 adj. Tratador.tratador 2 s. Pessoa que trata, quecuida.tratamento, tratamiento s.m.Tramento.tratar v. 1. Tratar, cultivar: trata-me <strong>de</strong>la binha anquanto you stubir pa laFráncia. 2. Cuidar: trata-me bien lrapaç, que anda bien percisado. 3. +seTratar-se, cuidar <strong>de</strong> si: tenes andado cunmala cara, mira a ber se te tratas. 4. +seDizer respeito: nun se trata <strong>de</strong> nada<strong>de</strong>sso.trato s.m. 1. Tratamento: ... dá-le aeilhas solas todos ls malos tratos i lamuorte ... (JLV, 1901); ye un home muiruin, que le dá un ~ mui malo a lamulhier. 2. Alimentação, comida: l ~ nunera malo, mas la paga, bacatela! 3.Cuidado: ... la nuossa família fúrungiraçones i giraçones <strong>de</strong> pastores, i lssaberes arrimados als tratos <strong>de</strong> ganadospassórun duns pa ls outros. 4. Contrato: l~ ye lei, ten que ser respeitado. SIN.cumben, cuntrato. 5. Combinação entreduas ou mais pessoas: l ~ fui starmoseiqui todos a la nuobe. nun querer tratoscun não querer nada com. dar bun ~ i. daruma boa alimentação; II. respeitar.trator s.m. Tractor: L lhabrador fuorteyá tem ~… (MF, 2001).tratorada s.f. 1. Tractor muito cheio.2. Quantida<strong>de</strong> <strong>de</strong> coisas transportadaspor um tractor.tratorista s. Tractorista.trazer m.q. traer.tre- pref. Indica: i. reforço da acção:trejura, trelhuzir; ii. três: treméstreato vd. triato.trebo s.m. 1. Favo <strong>de</strong> mel. SIN. seta. 2.Trevo.trebuna s.f. Coro <strong>de</strong> uma igreja. SIN.trabona.treiçon vd. traiçon.treidor vd. traidor.treinador s. Treinador.treinar v. Treinar.treino s.m. Treino.trejura s.f. Juramento reforçado, porrepetição..trelhuzir v. 1. Reluzir, brilhar commuita intensida<strong>de</strong>. 2. Brilhar através <strong>de</strong><strong>de</strong>tremeduro s.f. Tremor. SIN. m.us.tembraduro.tremelhuzir v. 1. Brilhar com luztrémula. 2. Cintilar.tremelicar v. Tremer repetidamente.