Symbol Polski, wolności i zjednoczonej Europy - Suecia Polonia

More documents

Recommendations

Info

senare var ätten betydelsefull i Sveriges off entliga liv. Till det bidrog friherre Johan Stiernstedt, statstjänsteman under Karl XII. Hans son Karl Johan (1686–1753) var till och med i Polen under stora nordiska kriget och deltog i slaget vid Poltava år 1709. Medlemmar ur familjen fyllde olika funktioner inom statlig administration och inom armén. Wilhelm Leonard Stiernstedt, son till Johan Wilhelm och Zofi a Uggla, slog in på samma bana när han efter avslutade universitetsstudier i Uppsala tillträde en tjänst som adjutant åt blivande kung Oscar II. Maria Ciechanowiecka lärde han känna i Sankt Petersburg där han var militärattaché hos den svenska ministern, generalmajor Oscar Björnstjerna. Wilhelm berättar färgrikt i sina memoarer, Några minnesblad ur mitt lif (Stockholm 1912), om sin bekantskap med förtjusande adelsdamer och den polska kolonin i Sankt Petersburg. Släkten Ciechowiecki hade sitt säte i Bochejkovo i närheten av Minsk, nuvarande Vitryssland. Där föddes Marikas mor Maria Anna år 1850 som den femte av nio syskon. Mest framgångsrik i den generationen var Marias bror Bolesław, guvernör i Ufa i Basjkirien. Marias mest förtrogna var hennes systrar Paulina (1859 –1911) och Jadwiga (f. 1852). I synnerhet Jadwiga, som sedan tog hand om Marika under skoltiden som hon tillbringade i Paris. Jadwiga och Maria gifte sig samma dag, 15 augusti 1872 i Erasmuskapellet i Bochejkovo. Jadwiga gifte sig med vicomte Raoul Camille de Forsanz (1845–1914), general och vän till Wilhelm Stiernstedt. Det är värt att nämna att den berömda generalen Maxime Weygand (1867–1965), som ledde en fransk hjälpstyrka till Polen under polsk-sovjetiska kriget 1920, blev svärson till Jadwiga när han gifte sig med hennes dotter Reneé 1910. Ätten Ciechanowiecki var besläktad med många kända polska och utländska adelsfamiljer. Marikas morfar hette Paweł Józef Ciechanowiecki (1815–1888) och hans hustru Aleksandra Aleksandryna Riznič (1831–1884). Paret gifte sig i Kiev år 1849. Släkten Riznič kom från Dubrovnik och började klättra på den sociala stegen på 1700-talet när Stefan Riznič gifte sig med en prinsessa ur släkten Mavrokordato. Deras son, Jan Riznič, var en känd skeppsredare i Trieste. Han förlänades titeln baron av Napoleon. Efter kejsarens fall fl yttade han till Ryssland och grundade banker i Odessa och Kiev. Där lärde han känna sin första hustru, Amalia Ripp (1801–1825) som var Aleksandr Pusjkins musa och känd för sin skönhet. Efter hennes död gifte han om sig med Paulina Beydo-Rzewuska (1808–1866), syster till Ewelina Hanska, gift med Honoré de Balzac. Jan Riznič och Paulina Rzewuska var föräldrar till Aleksandra, Marikas mormor. en av sin tids vackraste kvinnor Med så många skönheter i släkten var det inte konstigt att Maria, Marikas mor, ansågs vara en av sin tids vackraste kvinnor. När paret kom till Sverige blev Maria hovdam hos drottning Josefi na, Oscar I:s gemål, som i likhet med Maria var katolik. Men det blev ett kort äktenskap. Marika föddes i januari 1875 och ett år senare kom hennes bror Georg till världen. Maria Stiernstedt dog vid förlossningen. Änklingen Wilhelm tog barnen till Bochejkovo där de togs omhand av Marias syster Paulina. Kort därefter blev hon Stiernstedts andra hustru. I det 10 i niespełna sto lat później znaczenie rodu było już widoczne w życiu publicznym Szwecji. Przyczynił się do tego baron Johan Stiernstedt, urzędnik państwowy za czasów Karola XII. Jego syn Karl Johan (1686-1753), był nawet w Polsce podczas Wielkiej Wojny Północnej i brał udział w bitwie pod Połtawą w 1709 roku. Członkowie rodziny pełnili różne funkcje w administracji państwowej i w armii. Podobną drogę objął Wilhelm Leonard Stiernstedt, syn Johana Wilhelma (1806-1965) i Zofi i Uggla, kiedy po ukończeniu Uniwersytetu w Uppsali podjął służbę na dworze jako adiutant późniejszego króla Oskara II. Marię Ciechanowiecką poznał w Petersburgu, gdzie pełnił funkcję attaché wojskowego przy pośle szwedzkim w Rosji, generale Oskarze Björnstjernie. Wilhelm barwnie opowiada w swoich wspomnieniach pt Några minnesblad ur mitt lif (Stockholm 1912) o znajomości z uroczymi, polskimi hrabiankami i kolonią polską w Petersburgu. Ciechanowieccy to rodzina pochodząca z obszarów białoruskich, siedzibą rodu był Boczejków. Tam urodziła się w 1850 roku matka Mariki, Maria Anna, jako piąta z dziewięciorga rodzeństwa. Największą karierę w tym pokoleniu zrobił brat Marii Bolesław, który pełnił funkcję gubernatora w Ufi e. Najbliższymi powierniczkami Marii były jej siostry Paulina(1859-1911) i Jadwiga (ur. 1852). Szczególnie Jadwiga, która potem opiekowała się Mariką w czasie jej szkolnych lat, spędzonych w Paryżu. Jadwiga i Maria wyszły za mąż tego samego dnia, 15 sierpnia 1872 roku, w kaplicy św. Erazma w Boczejkowie. Jadwiga została małżonką wicehrabiego Raoula Camille de Forsanz (1845-1914), generała, przyjaciela Wilhelma Stiernstedta. Warto wspomnieć, że zięciem Jadwigi, mężem jej córki Reneé, został w 1910 roku słynny generał Maxime Weygand (1867-1965), który odegrał ważną rolę w bitwie warszawskiej w 1920 roku. Ród Ciechanowieckich herbu Dąbrowa był skoligacony z wie loma znanymi polskimi i obcymi rodzinami arystokra tycznymi. Ciotka Marii, Paulina była żoną hrabiego Konstantego Tyszkiewicza, Ciechanowieccy wchodzili w związki z Chra powickimi, Zdziechowskimi i innymi rodami arystokracji kresowej. Ojcem sióstr: Marii, Pauliny i Jadwigi, a dziadkiem Mariki, był Paweł Józef Ciechanowiecki (1815-1888) a jego żoną Aleksandra Aleksandryna Riznič (1831-1884). Ślub małżonków odbył się w 1849 roku w Kijowie, a świadkiem został książę serbski Miłosz Obrenowič, spokrewniony z rodziną Aleksandry. Rizničowie pochodzili z Raguzy. Awans rodziny rozpoczął się w XVIII wieku od małżeństwa Stefana Rizniča i księżniczki Agnieszką Mavrocordato. Urodzony z tego związku Jan Riznič, znany był jako armator w Trieście. To właśnie wówczas uzyskał od Napoleona tytuł barona. Po upadku imperatora przeniósł się do Rosji i założył banki w Odessie i Kijowie. Tam poznał pierwszą żonę Amalię Ripp (1801-1825), słynną z urody muzę Puszkina. Po jej śmierci ożenił się z Pauliną Beydo-Rzewuską (1808-1866), siostrą Eweliny Hańskiej, małżonką Honoriusza de Balzaca. Jan Riznič i Paulina Rzewuska to rodzice Aleksandry, pradziadowie Mariki. Najpiękniejsza kobieta epoki Mając w rodzinie Ewelinę Hańską, czy Marię hr. Keller, siostrę babki Aleksandry, słynną z urody żonę gubernatora Mińska, nie bez powodu matka Mariki Maria uchodziła
za jed ną z najpiękniejszych kobiet epoki. Gdy małżonko wie przybyli do Szwecji Maria została damą dworu królowej Józefi ny, żony Oskara I, która podobnie jak Maria, była katoliczką. Małżeństwo jednak nie trwało długo, po urodzinach Mariki, w styczniu 1875 roku, w rok później przyszedł na świat jej brat Georg. Maria Stiernstedt zmarła przy porodzie. Owdowiały Wilhelm zawiózł dzieci do Boczejkowa, gdzie opieką otoczyła je siostra Marii Paulina. Niedługo potem została drugą panią Stiernstedt, wychodząc za Wilhelma. Z tego związku na świat przyszło przyrodnie rodzeństwo Mariki; Erik, Sven, Wilhelm i Marta. Rodzina pielęgnowała pamięć o wcześniejszych pokoleniach. Marika sporo słyszała o krewnych w odległym Boczejkowie, o przygodach czarującego Jana Rizniča. Po latach zebrała te opowieści i zamieściła w książce wspomnieniowej pt. Mitt och de mina (Stockholm 1928). Przy wielu okazjach mówiła, że jej pierwszą ojczyzną jest Szwecja, drugą – Polska, podobnie traktowała bliską sercu Francję, z sympatią odnosiła się do Rosji, podziw wywoływały w niej Serbia i Wielka Brytania, przyjaznym miejscem były dla niej Włochy, a wstręt budziły Niemcy. Pierwsza powieść, rozwód i romans Marika należała do osób niezależnych i zdecydowanych. Pierwszą powieść wydała mając zaledwie 19 lat, co było wówczas rzadkością. Często postępowała wbrew zwyczajom panującym w jej środowisku. Skandalem był rozwód z pierwszym mężem baronem Carlem Cederströmem (1867-1918), znanym szwedzkim lotnikiem, pionierem w tej dziedzinie. Małżeństwo prze trwało zaledwie sześć lat. Marika postanowiła samotnie wychowywać córkę Lenę (późniejszą aktorkę Lenę Wallengren, 1901-1974). Już wówczas była osobą znaną i popularną. Szeroko komentowano jej romans, a następnie małżeństwo z młodszym od niej pisarzem i dziennikarzem Ludvigiem (Lubbe) Nordstömem (1882-1942). Związek ten przetrwał aż do śmierci Ludviga, a Marika poświęciła ich wspólnemu życiu tom wspomnień pt. Kring ett äktenskap (Stockholm 1953) Zawsze żywiła sentyment do Polski. Wielokrotnie dawała temu wyraz popierając sprawy polskie mimo, że właściwie Polski nie znała. Nie posługiwała się również językiem polskim. Już w 1917 roku zaangażowała się na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. W tym celu opublikowała broszurę pt. Polens rätt, w której przedstawiła losy Polski na przestrzeni wieków i podkreślała prawo Polaków do suwerennego bytu. Romans z komunizmem Mimo swojego polskiego pochodzenia i działalności na rzecz Polski, nie była w Polsce szerzej znana. Również dzisiaj, niewielu o niej pamięta nie tylko w Polsce, ale również w Szwecji. Jedną z bardziej znanych sfer jej działalności była aktywność polityczna, która w latach czterdziestych XX wieku związała Marikę z ruchem lewicowym. Dawała temu wyraz w swoich powieściach, w których wyrażała głęboką potrzebę równości i sprawiedliwości. Od tej pory coraz częściej angażowała się w działalność społeczną, pomoc dla biednych, szczególnie dla potrzebujących dzieci. Z czasem, do grona jej znajomych należała także przedstawicielka Związku Radzieckiego w Szwecji Alek 11 Marika Sriernstedt, Ludvig Nordström, 1909 äktenskapet kom Marikas halvsyskon till världen; Erik, Sven, Wilhelm och Marta. Familjen vårdade minnet av sina tidigare generationer. Marika fi ck höra mycket om sina släktingar i det avlägsna Bochejkovo och om den charmerande Jan Riznič äventyr. Senare samlade hon berättelserna i den självbiografi ska boken Mitt och de mina (Stockholm 1928). Hon sade vid fl era tillfällen att Sverige var hennes första fosterland och Polen hennes andra. Frankrike låg henne varmt om hjärtat, hon kände sympati för Ryssland, Serbien och Storbritannien väckte hennes beundran, hon vurmade för Italien, och Tyskland väckte hennes avsky. Första roman, skilmässa och romans Marika var en självständig och beslutsam individ. Hon gav ut sin första roman när hon var knappt nitton år, vilket på den tiden var ovanligt. Hon gick ofta på tvärs mot vad som var kutym i hennes kretsar. Skilsmässan från hennes första man, den kände svenske fl ygarpionjären friherre Carl Cederström (1867–1918), blev en skandal. Äktenskapet varade i knappt sex år. Marika beslutade sig för att ensam uppfostra dottern Lena (senare skådespelerskan Lena Wallengren, 1901–1974). Hon var redan då en känd och populär person. Hennes romans, och sedermera äktenskap med den yngre författaren och journalisten Ludvig (Lubbe) Nordström (1882–1942) blev omtalat. Äktenskapet varade till Ludvigs bortgång, och Marika tillägnade deras gemensamma liv den självbiografi ska Kring ett äktenskap (Stockholm 1953). Marika Stiernstedt hyste alltid sympati för Polen. Det gav hon uttryck för ett fl ertal gånger genom att stödja Polen i olika sammanhang, trots att hon inte var bekant med landet. Inte
Page 1 and 2: 5 N≗5(26) 2008 årgång/rok VII P
Page 3 and 4: Suecia Polonia 5/2008 Innehåll / S
Page 5 and 6: Prof. Władysław Duczko och kan d
Page 7 and 8: var ju bara aristokratin som kunde
Page 9: Marika Stiernstedt (1875-1954) jest
Page 13 and 14: o skali prześladowań w ZSRR. Nale
Page 15 and 16: Dla mnie pisanie kreatywne oznacza
Page 17 and 18: Koncert polsko-szwedzki rozmowa z M
Page 19 and 20: Polens ambassadör i Stockholm/Amba
Page 21 and 22: ande, vilket mycket tydligt framgå
Page 23 and 24: akom ryggen på de godtrogna polack
Page 25 and 26: de verkligen att frihetshjälten Le
Page 27 and 28: życie codzienne i artystyczne Y va
Page 29 and 30: życie codzienne i artystyczne Y va
Page 31 and 32: Nanas krönika Nanafelieton Od koń
Page 33: życie codzienne i artystyczne Y va

Symbol Polski, wolności i zjednoczonej Europy - Suecia Polonia

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?