Symbol Polski, wolności i zjednoczonej Europy - Suecia Polonia

More documents

Recommendations

Info

Va, författarskola, vad är det? Är skrivandet ett hantverk? Co, szkoła pisarzy, co to jest? Czy pisanie jest rzemiosłem? Zawsze awsze ciągnęło mnie do pisania. Pisanie było by czymś, czym chciałam zajmować się zawodowo. Chciałam być pisarką, dziennikarką albo tłumaczką. Studiowałam dziennikarstwo jak i przekład i w tych dziedzinach posługiwałam się pisa niem. Po wielu latach w szkole wyższej i takiego pisania zaczęłam odczuwać potrzebę, by pisać inaczej. Pragnęłam poś więcić się własnej twórczości a kurs „pisania kreatywnego” miał dać mi impuls, żeby rozpocząć. Wiosną 2007 roku rozpoczęłam taki kurs w szkole, w której wiele lat studiowałam t. zn. w Södertörns högskola. Zanim zaczęłam kurs wydawało mi się, że być pisarzem to coś dane nielicznym i że chodzi tu o posiadanie daru, który najczęściej określamy słowem „talent”. Jedni go mają, inni nie. Oczywiście można wprawiać się w pisaniu, ale sztuka pisarska to coś przekazanego w genach, jak wszystkie inne talenty. Dopiero na kursie „pisanie kreatywnego” nauczyłam się podważać te prawdy. Oddawaliśmy się zabawnym, spontanicznym wprawkom, które miały na celu likwidację zahamowań, znajdowanie inspiracji i uczynienie z pisania czegoś mniej nastawionego na wykonanie zadanej pracy a za to zabawniejszego. Inspiracja to coś, co można uruchomić własną wolą i ćwiczeniami, nie można siedzieć i czekać aż sama przyjdzie. Pisanie wymaga dużej dozy samodyscypliny i ćwiczeń. Pisać, pisać i jeszcze raz pisać. Kreatywność to przede wszystkim praca i w bardzo małym stopniu natchnienie. Mity o twórczym artyście, pisarzu, który, dzięki iluminacji i rozżarzonej boskiej inspiracji, siedzi i pisze arcydzieła – tak, takie myśli zaczęłam odrzucać. Kreatywność to coś, z czym się wszyscy rodzimy a jej rozwój zależy w dużym stopniu od tego, jak otoczenie traktuje dziecko i zachęca, podtrzymuje albo jego kreatywność ogranicza. Zaczęłam widzieć coraz wyraźniej zależność między czerwonym ołówkiem nauczycielki – tak się nie pisze – a tępieniem dziecięcej kreatywności. Na kursie wiele czytaliśmy i pisaliśmy w różnych stylach i manierach. Jednym z najważniejszych ćwiczeń były dyskusje o tekstach, prowadzone w czteroosobowych grupach bez nauczyciela. Nacisk kładziony był na konstruktywną krytykę, każda wypowiedź powinna zaczynać się od czegoś pozytywnego o tekście. Dla niektórych czytanie swoich tekstów i poddawanie ich osądowi było czymś strasznym, ale była to ważna część procesu pisania. Moje pisanie wkroczyło w nową fazę. Zaczęłam je traktować jako rzemiosło, które można opanować dzięki dyscyplinie, intensywnym ćwiczeniom i zapałowi. Oczywiście, trzeba mieć doświadczenia i pewne skłonności, może nie wszyscy mogą opanować pisanie wierszy i artystycznej prozy, ale każdy może nauczyć się pisać lepiej. 14 Jag har alltid dragits till skrivandet. Skrivande var något jag ville ägna mig professionellt åt. Jag tänkte bli författare, journalist och översättare. Jag studerade såväl journalistik som översättning och har ägnat mig åt att skriva inom de områdena. Efter fl era år på högskola och skrivande i de genrerna började dock behovet att skriva annat pocka på allt mer. Jag ville satsa på mitt eget skrivande och en skrivarkurs skulle ge mig en spark i ändan för att komma igång. Våren 2007 började jag på kursen Kreativt skrivande vid den skola där jag läst i fl era år, nämligen Södertörns högskola. När jag ser tillbaka på hur jag betraktade skrivandet innan jag började kursen, tror jag mig minnas att jag bar på tankar som att författare var ett kall få förunnat och att det handlade om den gåva som vi oftast klär i ordet ”begåvning”. Vissa har det, andra inte. Visst kunde man öva sig i att skriva men skrivandets konst var ändå något genetiskt nedärvt, som alla andra talanger. Först på Kreativt skrivande började jag lära mig att ifrågasätta dessa ”sanningar”. Här fi ck vi släppa loss med roliga, spontana skrivövningar som syftade till att släppa hämningar, sporra inspirationen och göra skrivandet till något mindre prestationsladdat och än mer lustfyllt. Inspiration var något man kunde få igång tack vare egen vilja och övningar, den skulle man inte sitta och vänta på. Det skrivandet krävde av en var en rejäl dos självdisciplin och övning. Skriva, skriva om och skriva. Kreativitet handlar framför allt om arbete och ytterst lite inspiration. Myten om den skapande konstnären, författaren som med bara en ljusstump och glödande, gudomlig inspiration sitter och skriver mästerverk- ja, dessa tankar började jag förkasta. Kreativitet är något som alla föds med och utvecklingen av den beror i hög grad på hur omvärlden betraktar barnet och uppmuntrar, bejakar eller låser dess kreativitet. Jag såg allt tydligare kopplingen mellan skolfrökens röda penna – ”så här kan du inte skriva” – och barns stympade kreativitet. På kursen läste vi mycket och provade på att skriva inom olika genrer. Ett av kursens viktigaste moment var textsamtalen som fördes i grupper om cirka fyra personer och utan lärare. Tonvikten lades vid att ge konstruktiv kritik och att varje respons skulle inledas med något positivt omdöme om texten. Att läsa sina texter och lämna ut sig var för vissa något läskigt, men en viktig del i skrivandeprocessen. Mitt eget skrivande gick in i en ny fas. Jag började betrakta skrivandet som ett hantverk som man kan lära sig behärska genom disciplin, hård träning och en lustfylld inställning. Visst handlar det om erfarenheter och viss fallenhet, alla kanske inte kan lära sig att behärska det poetiska eller skönlitterära ordet, men alla kan lära sig att skriva bättre.
Dla mnie pisanie kreatywne oznaczało także radość uczynienia z pisania czegoś kolektywnego. Poznajemy nawzajem swoje teksty, aby wzajemnie pomagać sobie te teksty ulepszać. Ale był to jednak kurs na poziomie uniwersyteckim i miałam coraz większą chęć na kursy w szkołach dla dorosłych. Do takiej można się starać na podstawie próbek twórczości a nie świadect w. Złożyłam więc podanie do szkoły dla dorosłych w Jakobsbergu, o której Warsztacie Pisarskim słyszałam wiele dobrego, i zostałam, ku mojemu zadowoleniu, przyjęta. Było nas osiemnaścioro uczniów z różnych regionów kraju i w różnym wieku (przeciętna 23 lata, mężczyźni w wyraźnej mniejszości). Ukończenie kursu wymagało zaangażowania i obec ności. Cztery dni w tygodniu mieliśmy zajęcia a jeden dzień przeznaczony był na indywidualne pisanie. Byliśmy zachęcani do próbowania różnych rodzajów literackich, jedni nauczyciele znali się bardziej na liryce a inni na dramacie. Część zajęć mieliśmy wspólnych z grupą Pisanie dramatu, np. ćwiczenia w improwizacji i tworzeniu roli. Poza pisaniem mieliśmy zajęcia teoretyczne: analiza stylu, historia teatru i literatury, chodziliśmy do teatru, na spotkania z pisarzami i odwiedzaliśmy wydawnict wa. I cały czas czy taliśmy. Jeśli chce się pisać trzeba dużo czytać i czerpać inspirację od innych pisarzy. Najwięcej czytaliśmy prozę, ale również poezję i dramat a nawet poradniki, jak pisać. Jako dodatkowe zajęcia wybrałam Odważ się ę mówić, mówić które bardzo się przydały, kiedy urządzaliśmy kafejki poetyckie. Również w Warsztacie pisarskim najważniejszym elementem była dyskusja o tekście. Podobnie jak na Pisaniu kreatywnym chodziło o to, by krytykować konstruktywnie i posługiwać się przykładami. Kiedy jest się ze sobą blisko przez dwa semestry i uczestnicy zapoznają się nawzajem ze swoimi tekstami, emocje biorą niekiedy górę a bywało, że polały się łzy. Dyskusje nad tekstem były bardzo różne w zależności od prowadzącego, ale zawsze chodziło o interpretację tekstu po przez zdefi niowanie fabuły, charakterystykę postaci, o próbę ustalenia gatunku, analizę stylu, wskazanie niejasności, nadmiaru słów, zbytniego dopowiadania, a nawet językowych i gramatycznych błędów itd. Ważną regułą było, by nie mieszać narratora z samym autorem – człowiek nie jest swoim tekstem. To nie jest łatwe, bo przecież tekst jest zawsze produktem autora. Mieliśmy również współpracę ponad granicami klasowymi, np. pisaliśmy wiersze, na podstawie których klasa fi lmowa robiła później fi lmy. Pisaliśmy podpisy pod ilustracje, a same ilustracje robili uczniowie z klasy plastycznej. Uwieńczeniem roku była antologia prac różnych klas, którą wydrukowaliśmy w 150 egzemplarzach, z towarzyszącym jej wydaniu bankietem. Nauka w Warsztacie pisarskim to był najlepszy wybór, jakiego dokonałam w życiu. Bardzo intensywny i bardzo pouczający rok. Rozwijać swoje własne pisanie i jednocześnie pracować w kolektywie, w którym pomaga się sobie nawzajem poprawiać teksty było czymś fantastycznym. Doszłam do wniosku, że chcę pisać nowele, poezje i dramat. Dla mnie pisaniem jest to, co powstaje w momencie pisania, że od jakiegoś słowa mogę zacząć historię, o której nie mam pojęcia, jak się potoczy. Często właśnie wprawki mogą być początkiem czegoś wielkiego, dzięki temu, że powstają w krótkim czasie i bez żadnych oczekiwań. Lubię pracować nad formą i bawić się słowami a nie 15 För mig innebar Kreativt skrivande också glädjen i att göra skrivandet till något kollektivt. Att man tar del av varandras texter för att hjälpa varandra att göra texterna ännu bättre. Men det var trots allt en kurs på högskolenivå och jag kände allt starkare att jag borde söka mig till en av alla de skrivarkurser som fi nns på folkhögskolor. Dit man söker med arbetsprover och inte betyg eller högskolepoäng och utan det akademiska upplägget. Så jag sökte till Jakobsberg folkhögskola, vars Skrivarverkstad jag hört en del gott om, och kom till min glädje in. Vi var 18 elever från olika ställen i landet och i olika åldrar (snittåldern var cirka 23 år och killarna i klar minoritet). För att klara kursen krävdes engagemang och närvaro. Under hösten hade vi mycket skrivövningar och bundna uppgifter. Fyra dagar i veckan hade vi lektioner och en dag var avsedd för fri skrivtid. Vi uppmuntrades till att prova på nya genrer och handledarna hade olika slags kompetens, vissa kunde mer om lyrik, andra mer om dramatik. Vi hade en hel del undervisning tillsammans med vår parallellklass Skriva dramatik, till exempel improvisations- och gestaltningsövningar. Förutom att skriva gjorde vi annat: vi hade teoretiska lektioner med stilanalys, teater- och litteraturhistoria och vi gick på teater, författarsamtal samt förlagsbesök. Och vi läste hela tiden. Bakom läsandet fanns idén att ska man skriva ska man läsa mycket och hämta inspiration från andra författare. Mest var det skönlitteratur, men också dramatik och lyrik samt skrivhandledningsböcker. Vi hade även tillval, jag valde bland annat kursen Våga tala vilken kom väl till pass de gånger vår klass ordnade poesicaféer. Även Skrivarverkst adens kanske viktigaste moment var textsamtalen varje torsdag. Liksom på Kreativt skrivande var det noga med att ge konstruktiv kritik och att kunna exemplifi era det man kritiserade. När man går så här nära varandra under två terminer och tar del av varandras texter kan känslorna ibland ta överhanden, det hände vid några enstaka tillfällen att tårar spilldes under samtalen. Textsamtalen såg olika ut beroende på texthandledare, men gemensamt för dem alla var att det handlade om att greppa texten genom att sammanfatta handlingen, personbeskrivningen och försöka bestämma genre, samt uppmärksamma stil, oklarheter, överfl ödighet och övertydlighet, men också rent språkliga grammatiska synpunkter etcetera. En regel som också fanns var att inte blanda ihop författarjaget med författaren i fråga - man är inte sin text. Det här är svårt, eftersom en text alltid är en produkt av sin författare. Vår klass hade också samarbeten över ”klassgränser” vi fi ck till exempel skriva dikter som fi lmklassen gjorde fi lmer av. Vi skrev även bilderbokstexter som eleverna på konstlinjen gjorde illustrationer till. Kulmen på året var antologin som vi gjorde, den trycktes upp i 150 exemplar och vi ordnade en lyckad releasefest med uppläsningar. Att gå Skrivarverkst aden är förmodligen det bästa val jag har gjort i mitt liv. Ett intensivt och så in i skogen lärorikt år. Att få utveckla sitt eget skrivande och ändå verka i ett kollektiv där man hjälper varandra att förbättra texter är något helt fantastiskt. Jag har nu kommit fram till att jag vill skriva prosa (noveller), lyrik och dramatik. För mig handlar skrivandet (för närvarande) om det som uppstår i det skrivande ögonblicket,
Page 1 and 2: 5 N≗5(26) 2008 årgång/rok VII P
Page 3 and 4: Suecia Polonia 5/2008 Innehåll / S
Page 5 and 6: Prof. Władysław Duczko och kan d
Page 7 and 8: var ju bara aristokratin som kunde
Page 9 and 10: Marika Stiernstedt (1875-1954) jest
Page 11 and 12: za jed ną z najpiękniejszych kobi
Page 13: o skali prześladowań w ZSRR. Nale
Page 17 and 18: Koncert polsko-szwedzki rozmowa z M
Page 19 and 20: Polens ambassadör i Stockholm/Amba
Page 21 and 22: ande, vilket mycket tydligt framgå
Page 23 and 24: akom ryggen på de godtrogna polack
Page 25 and 26: de verkligen att frihetshjälten Le
Page 27 and 28: życie codzienne i artystyczne Y va
Page 29 and 30: życie codzienne i artystyczne Y va
Page 31 and 32: Nanas krönika Nanafelieton Od koń
Page 33: życie codzienne i artystyczne Y va

Symbol Polski, wolności i zjednoczonej Europy - Suecia Polonia

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?