Symbol Polski, wolności i zjednoczonej Europy - Suecia Polonia

Nanas krönika
Nanafelieton
Od końca drugiej wojny światowej Niemcy dźwigają
ciężkie brzemię winy. Potrzeba rozliczenia się z
Holocaustu przenika całe niemieckie społeczeństwo.
Władze niemieckie, podobnie jak reszta świata, koncentrowały
się na ludobójstwie, którego ofi arą padło 6 milionów
Żydów, którzy byli prześladowani, torturowani i mordowani.
Ponad pięć milionów ludzi innej narodowości również spotkał
ten tragiczny los. Jedną z grup, która do dzisiaj nie doczekała się
żadnych ofi cjalnych przeprosin są Romowie.
Według koncepcji panującej w nazistowskich Niemczech,
że tzw. rasa panów ma panować nad Europą, nie było miejsca
dla ludzi gorszych ras, jak na przykład – według poglądu
Adolfa Hitlera – Żydów i Romów. Jeśli nawet Żydzi określani
są jako Żydzi ze względu na religię, naziści traktowali ich jako
rasę. Romowie, podobnie jak Żydzi, byli ludem wędrownym,
którego historia składała się z prześladowań. W wielu krajach
europejskich obu grupom odmawiano praw, które mieli inni
obywatele.
Na tym kończą się podobieństwa. Wedł
ug nazistowskiej typo -
logii rasowej Żydzi nie byli aryjczykami. Byli nimi Romowie.
To, co stało się udziałem Romów w czasie Holocaustu jest pełne
sprzeczności. Z jednej strony byli aryjczykami, z drugiej
– stali niżej od innych aryjczyków. To prawdopodobnie jest
odpowiedź na pytanie, dlaczego Romowie nie zostali od razu
wysłani do obozów koncentracyjnych, kiedy Hitler rozpoczął
akcję czyszczenia Europy. Antysemickie ustawy norymberskie
z 1935 roku były wymierzone wyłącznie przeciwko Żydom.
W 1937 roku Romowie zostali uznani za obywateli drugiej
kategorii. Uważani byli za aspołecznych czy wręcz wrogich
społeczeństwu i władze postanowiły zamknąć ich w obozach
koncentracyjnych. Na konferencji NSDAP w Berlinie w 1940
roku ostatecznie zdecydowano, że 30 tys. Romów z Niemiec
i krajów okupowanych zostanie przewiezionych do obozów
koncentracyjnych położonych w Polsce.
Jest wiele poglądów na temat, jak Hitler właściwie traktował
Romów. Historyk Guenther Lewy, autor książki e Nazi
Persecution of the Gypses, sądzi, że ludobójstwo na Romach z
początku nie leżało w zamiarach Hitlera. W Niemczech w tym
czasie było wielu Romów mający niemieckich małżonków i byli
uważani za część społeczeństwa. Czeski historyk Petr Lhotka
z Muzeum Kultury Romskiej w Brnie twierdzi z kolei, że jego
badania źródeł nazistowskich wskazują, iż „zasymilowani”
Romowie byli szczególnie narażeni na prześladowania ze strony
reżimu hitlerowskiego, bo Hitler obawiał się, że mogą oni łatwiej
„zanieczyścić” „aryjską krew”. Romowie mający niemieckich
małżonków nie zostali zamordowani, ale oni i ich dzieci starsze
niż 12 lat zostali wysterylizowani.
31
Porrajimo – zapomniana Zagłada
Ända sedan Andra världskrigets slut har tyskarna fått bära
en tung börda av skuld. Ett behov av att göra upp med
vad som hände under förintelsen genomsyrar det tyska
samhället.
De tyska myndigheterna har, precis som resten världen, koncentrerat
på massfolkmordet av de cirka sex miljoner judar som
blev förföljda, torterade och dödade. Men det var också mer
än fem miljoner icke-judar som mötte samma grymma öde.
Romerna är en grupp som fortfarande inte fått någon offi ciell
ursäkt från den tyska staten.
I Nazitysklands vision om att en så kallad mästarras av arier
skulle styra Europa fanns det inte plats för människor av någon
underlägsen ras, som till exempel – enligt Adolf Hitlers sätt
att se på saken – judar och romer. Även om judar principiellt
är defi nierade av sin religion, såg nazisterna det judiska folket
som en ras. Romerna, liksom judarna, var ett nomadiskt folk
som hade en historia av att ha blivit förföljda. I många europeiska
länder var de två grupperna nekade privilegier som andra
medborgar hade.
Men likheterna slutar här. Enligt den nazistiska rastypologin
var judarna inte ariska. Det var romerna. Det som hände
romerna under förintelsen är motsägandefullt. Å ena sidan var
romerna ariska, men å andra sidan ansågs romerna var lägre
stående än andra arier. Det är förmodligen svaret på varför
gruppen inte omedelbart skickades till koncentrationsläger när
Hitler började sin utrensningsaktion i Europa. De antisemitiska
Nürnberglagarna från 1935 var endast riktade mot judarna.
1937 var romerna klassifi cerades som andraklassens medborgare.
Romerna ansågs asociala och samhällsfi entliga och borde
enligt den tyska staten låsas in i koncentrationsläger. På en
partikonferens i Berlin januari 1940 bestämde slutligen Nazistparitet
att 30 000 romer, från Tyskand och från av Tyskland
ockuperade territorier, skulle transporteras till olika koncentrationsläger
i Polen.
Det fi nns många åsikter om hur Hitler såg på romerna. Historikern
Guenther Lewy, författaren till boken Th e Nazi Persecution
of the Gypsies, tillhör till exempel en av dem som menar
att folkmord på romer från början inte ingick i Hitlers planer.
I Tyskland fanns det på den tiden många romer som var gifta
med tyskar och som ansågs som en del av samhället. Den tjeckiska
historiken Petr Lhotka vid Museum of Romany Culture i
Brno menar emellertid att hans studier av nazistdokument visar
att de ”assimilerade” romerna var särskilt utsatta av nazistregimen
eftersom Hitler var rädd att de lättare än andra romer
kunde ”förorena” det ”ariska blodet”. De romer som var gifta
med tyskar blev inte dödade, men de och deras barn som var
äldre än 12 år steriliserades.