Zümrütname (A. M. Celal Şengör)

III
Aklın Vekili13
Bundan 2500 yıl önce Anadolu'nun batı kıyılan bugünkünden
daha da girintili-çıkıntılıydı. Bugün artık olmayan girintilerden
birini güneyden çeviren bir burnun ucundaki ufak ama
hür şehirde yaşayan iki insan aklın ve duyuların -tüm eksiklik
ve yanıltıcıhklarına rağmen- kendimiz ve içinde yaşadığımız
evren hakkında bize en güvenilir bilgileri sağladığını keşfettiler.
Bu keşifleri önce doğa bilimlerini, hemen arkasından da doğa
bilimlerine dayanan insan uygarlığını doğurdu. Uygarlık giderek
büyüdü ve uygarlaşamamış olan kültürleri bir bir yuttu.
Ne Mısır'ın eskiliği, ne Hint'in zenginliği, ne de Çin'in inzivası
uygarlığı durdurabildi. Uygarlığa direnirim sananlar tarihin
sayfalarından bir bir döküldüler.
Osman'ın o muhteşem mirası uygarlıkla hep iç içeydi, ama
onu yüzyıllar boyunca yok saydı. Ona muhtaç olduğunu fark
ettiğinde artık iş işten geçmişti; tek dişli zannettiği canavarın
marifetli bir pehlivan olduğunu gördüğünde sırtı çoktan yerdeydi.
Osman'ın mirasçılarından sarı saçlı bir adam pehlivanın
oyunlarını o talihsiz güreş olurken gözlemişti: Osman'ın dev
mirası yerde bitkin yatarken o ufak tefek adam doğruldu, iri
pehlivanı yeni bir güreşe davet etti ve galip geldi. Pehlivanla el
sıkıştılar, sarı saçlı adam pehlivana oyunlarını nereden öğrendiğini
sordu. Pehlivan döndü, Osman'ın ülkesindeki yeşiJ bir sahil
ovasını işaret etti: "Bak!" dedi, sarı saçlı adama, "benim bildiklerimi
öğretenler bir zamanlar orada yaşıyorlardı. Ben onla-