Derektaniw kk
Derektaniw kk
Derektaniw kk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Elam jaziwlari ishinde Suzdan tabilg`an patsha arxivindegi 300 den aslam<br />
xojaliq hu`jjetleri ayiriqsha orindi iyeleydi. Bul hu`jjetlerdin` ba`ri Elam tilinde<br />
jazilip, o`nermentlerge berilgen tayin materiallar,<br />
1. Dandumaev M. A. Elam ha`m Midiya. Joqarida ko`rsetilgen kitapta, 225 bet.<br />
islep shig`arilg`an zatlar haqqinda jazilg`an. Bul tekstler jili ko`rsetilmegen, tek,<br />
hu`jjettin` mazmunina qarap bul hu`jjet Elam patshalig`inin` son`g`i b.e.sh. 650-<br />
630 jillarina tuwra keletug`inlig`in aniqlawg`a boladi. B.e.sh. VI-V a`sirlerge<br />
tiyisli Persopol` qalasinan Elam tilinde jazilg`an xojaliq hu`jjetleri tabiladi.<br />
Elam patshalig`i tariyxi o`zinin` o`mir su`rgen da`wirinde barliq jillari<br />
Mesopotomiya tariyxi menen baylanisli bolg`an. Bul u`sh tarawda Elamnin`<br />
siyasiy, a`skeriy tariyxin u`yreniwde Shumer, Vabilon, assuriya tekstleri ju`da` bay<br />
mag`liwmat beredi. Manney patshalig`i Assuriya menen Midiya ma`mleketi<br />
ortasinda ornalasqan. B.e.sh. VII-VI a`sir basinda batis Azerbayjan territoriyasinda<br />
Skif patshalig`i (Sakasen) payda boladi. B.e.sh. VII a`sirde arqa-batis Iran<br />
territoriyasinda siyasiy biylik, u`lken orinda hu`kimranliq du`zimi Midiylilar<br />
qolina o`tedi. Midiylilar Vabilioniyalilar menen birge Assiriyani ha`m Manney<br />
ma`mleketlerin basip alip Assiriya ha`m Manney patshaliqlari o`mir su`riwin<br />
toqtatadi. Usi da`wirde Midiya Iranlilardin` materialliq ha`m ruwxiy<br />
ma`deniyatinin` orayina aylanadi.<br />
Batis Iran territoriyasinda Midiylilar menen yag`niy, Iran qa`wimleri menen<br />
birge, usi jerge b.e.sh. II-I min`inshi jillari kelip jasap atirg`an, ha`r tu`rli til<br />
sem`yalarinda so`yleytug`in xaliqlar jasaydi. Olar: kassitler, lulluben, xurritler,<br />
h.t.b. xaliqlar edi. Biraq b.e.sh. I min`inshi jildin` I yariminda batis Iranda jasag`an<br />
xaliqlardin` etnikaliq tariyxi ele toliq u`yrenilmegen. Bul xaliqlar atlari o`zlerinin`<br />
ati, toponimika ha`m Assiriya, Vabilon, Urartu dereklerde aytiladi.<br />
A`yyemgi Jaqin Shig`is ma`mleketler arasinda Midiya haqqinda jazba<br />
derekler ko`birek ushirasadi. Biraq bu`gingi ku`nge shekem Midiya tilinde jazba<br />
hu`jjet tabilg`ani joq. Midiyanin` bas qalasi Ekbatanda elege shekem<br />
arxeologiyaliq qazip izertlewler alip barilg`an joq. Ja`ne ol qala u`stinde ha`zirgi<br />
48
Change language