Til bilimi tiykarlari

3. Tan`banın` atqaratug`ın xızmeti bir na`rselerdi bildiriw, xabarlaw, yag`nıy
kommunikativlik xızmet.
4. Tan`banın` ba`ri de o`zleri bildiretug`ın ma`ni menen ug`ım menen sha`rtli tu`rde
qatnasta boladı. Olardın` arasında hesh qanday ta`biyg`ıy baylanıs bolmaydı.
Lingvistikalıq emes tan`balardı ko`shirme tan`ba, signal tan`ba, simvol tan`ba, ko`rsetkish
tan`ba dep to`rt tu`rge bo`ledi. Lingvistikalıq tan`balardı lingvistikalıq semiotika izertleydi.
Lingvistikalıq semiotikanın` tiykarg`ı maqseti-tillik tan`balardı u`yretiw, tillik
elementlerdin` tan`balıq sıpatın onın` tillik emes tan`balarg`a uqsaslıg`ı menen o`zgesheliklerin
ashıw, tillik tan`banın` quramlıq, funktsionallıq o`zgesheliklerin o`zleri bildiretug`ın ma`ni menen
qarım - qatnasın ko`rsetiw.
Lingvistikalıq semiotika ma`selesine lingvistlerdin` anıqlap kirisiwi F.de Sossyurdin` tildin`
tan`balıq sıpatına arnalg`an miynetinin` («Ulıwma lingvistikalıq kurs») shıg`ıwınan baslanadı.
Lingvistikalıq tan`ba degenimiz neW degen sorawg`a F.de Sossyurden baslap usı bu`gingi ku`nge
deyin eki tu`rli juwap o`mir su`rip kiyatır. Birinshisi - tan`ba eki jaqlı, 2-tan`ba bir jaqlı boladı
degen.
F.de Sossyur o`zinin` «Ulıwma lingvistikalıq kurs» degen miynetinde: tan`ba eki jaqlı
boladı, onın` biri-materiallıq jag`ı (akustikalıq) ekinshisi-idealıq jag`ı tan`balanıwshı boladı: bul eki
element tıg`ız baylanıslı, tan`ba degenimiz-usı ekewinin` bir bolıwlıg`ı, basqasha aytqanda «Ug`ım
menen akustikalıq ko`rsetkishtin` kombinatsiyası.. Tan`ba degenimiz tan`ba menen
tan`balanıwshının` birigiwinen, qosılıwınan payda bolg`an pu`tindi tu`sinemiz»-deydi.
Lingvistikalıq tan`balardın` beretug`ın xabarlarının` ma`nilerine qaray bo`liw bar.
Bo`liwdin` bul tu`ri nemis alımı Edmund Gusserl menen avstriyalı psixolog Karl Byuller atları
menen baylanıslı. Bul alımlar tillik tan`balar bildiretug`ın ma`nilerine qaray simptomlar, signallar,
simvollar dep u`shke bo`ledi. Bunın` birinshisin xabar beriwshinin` ishki psixikalıq halın
bildiretug`ın tan`balar deydi de, og`an uh, ah, pah usag`an so`zlerdi jatqaradı. Olardın` xızmetin
tildin` ekspressivlik xızmeti deydi. Signallarg`a u`ndew, shaqırıwı, qaratıw ma`nide qollanılatug`ın
so`zlerdi jatqaradı, olardı tildin` appelyativlik xızmeti deydi. Tildin` xızmetinin` ishindegi en`
a`hemiyetlisi- simvollıq xızmet. Adamlardın` bir-biri menen so`ylesiwin, pikir alısıwın iske
asıratug`ın - usı simvollıq tan`balar. Simvollıq tan`balardın` xızmetin repezentativlik, yamasa
kommunikativlik xızmet dep ataydı.
Lingvistikalıq tan`balardın` lingvistikalıq emes tan`balardan bir talay o`zgesheliklerin
ko`riwmizge boladı.
1. Seslik til menen onın` tan`baları a`piwayı semiotikalıq tan`balarday tek bir na`rselerdi
xabarlap g`ana qoymastan,sonın` menen ol-du`n`yanı tanıp- biliwdin` quralı. Sonlıqtan tilde