Til bilimi tiykarlari

Tema: Til bilimi tiykarları kursı maqseti ha`m wazıypası.
J O B A :
I. Til biliminin` tarawları ha`m basqa ilimler menen baylanısı.
II. Til bilimine kirispe kursının` wazıypaları.
III. Tildin` tabiyatı, ma`nisi ha`m xızmeti haqqında.
Til bilimi yamasa lingvistika adamzat tili onın` ja`miyetlik tabiyatı ha`m xızmeti strukturası,
zan`lıqları, qa`liplesiwi ha`m tariyxıy rawajlanıwı, klassifikatsiyası haqqında ilim.
Ilimde til bilimi lingvistika dep te ataladı. Ol latınsha - til degen so`zden kelip shıqqan.
Ilimiy a`debiyatlardag`ı til bilimi, til haqqındag`ı ilim lingvistika degen terminlerdin` barlıg`ıda bir
tu`sinikti an`latadı. Solay da til bilimi basqalarına qarag`anda ku`ndelikli praktikada jiyirek
qollanıladı. Til bilimi tiykarg`ı u`sh bo`limde qaraladı: Til biliminin` tariyxı, til teoriyası ha`m tildi
u`yreniwdin` metodları. Usının` menen birge lingvistikalıq ilimler sistemasında jeke til bilimi,
ulıwma til bilimi dep ajratıwda bar. Bul jag`day du`n`ya tillerinin` san jag`ınan ko`pligine, har bir
tildin` o`zine ta`n o`zgesheliginin` barlıg`ına, usıg`an qaramastan du`n`ya tillerinin` ha`mmesi
ushında ortaq, elewli ulıwma belgilerdin` o`mir su`riwi haqqındag`ı faktlerge baylanıslı. Mısalı: rus
tili de, qaraqalpaq tili de - o`z aldına jeke tiller olar o`zine ta`n o`zgeshelikleri arqalı biri-birinen
ajıralıp turadı. Solay da olar ekewi de ja`miyette adamlardın` biri biri menen o`z-ara qatnası ushın
xızmet etedi, seslik quramına, so`zlik sostavına, grammatikalıq qurlısına iye. Bul ulıwmalıq tek rus
ha`m qaraqalpaq tilleri ushın g`ana emes al barlıq tiller ushın da ortaq belgilerden ibarat, olay
bolatug`ın bolsa ulıwma til bilimi gu`llan tiller ushın xarakterli til faktlerin, til problemaların
u`yretedi de al jeke til bilimi anaw ya mınaw konkret tildin` bazasında sol tildin` o`zgeshe qurlısı,
rawajlanıw nızamlıqları ma`seleleri menen shug`ıllanadı. Ulıwma til bilimi so`z etetug`ın til
haqqındag`ı mag`lıumatlar til bilimine kirispe kursında elementar tu`rde u`yretiledi. Solay etip til
bilimine kirspe kursı studentlerge lingvistikalıq pa`nlerden u`yreniwde qollanılatug`ın tiykarg`ı
tu`sinikler ha`m terminler haqqında ulıwma mag`lıwmatlar g`ana beredi. Tildin` barlıq ta`repinen
qospalı xarakterin onı tu`rli jaqtan u`yreniwdi, til ma`selelerin tu`rli ilimler jetiskenliklerin, usılların
qollanıw arqalı tu`siniw mu`mkin ekenligin ko`remiz. Onın` u`stine tilge baylanıslı ko`pshilik
ma`seleler tek g`ana til ilimi ta`repinen u`yrenilip qoyılmastan, basqa da sa`ykes ilimler ta`repinen
bahalanadı. Ma`selen so`ylew seslerinin` jasalıwı, jasalıw ornı, usılı, klassifikatsiyası usag`an
ma`seleler fizika ha`m fiziologiya ilimlerinin` ja`rdemi menen g`ana mu`mkin. Al so`z ha`m ga`pler
an`latılatug`ın ha`r qanday ma`nilik tu`rli ren`ker /ottenoklar/ o`zgeshelikler adamnın` qabıl etiw
protsesslerine ta`sir etiwshi psixologiyalıq faktorlar menen baylanıslı bolıp keledi. Bul jag`day bul
faktorlarg`a psixologiya ilimi ko`z-qarasınan baha beriwdi de talap etedi. Til bilimi tariyxının`