Ekber ONUK - Savunma Sanayii Müsteşarlığı

SAVUNMA SANAYİİ GÜNDEMİ 43
Buraya kadar sürdürülebilirlik için önerilen
yöntemi tekrarlarsak, sürdürülebilir bir
savunma sanayii için çift kullanım, çift kullanım
için yetenek bazlı ürün geliştirme, yetenek
bazlı ürünler için karmaşık büyük sistemler
yerine alt seviye sistem ve malzemelere
odaklanma ve ana entegratörler yerine onları
destekleyecek alt yüklenicilerin adreslenmesi
daha etkin bir yaklaşım olacaktır.
800
600
400
200
0
Toplam Ar-Ge Harcaması
Özkaynaktan Ar-Ge
345
58 64 79 90 120
2003 2004 2005 2006 2007
666
510 505
228
206
143
2008 2009 2010
Alt Yüklenici Kullanımına Yönelik Mevcut
Durum Değerlendirmesi
Özgün üretim yapan ana entegratör firmaların,
projeler kapsamındaki taahhütlerini, sektöre
ve süreçlere yabancı olan alt yüklenicileri
kullanarak gerçekleştirmeye çalışması oldukça
zor ve risklidir.
Ancak, milli savunma sanayiimizin hedeflenen
aşamaya ulaşarak sürdürülebilir kılınması için
teknolojik ilerlemeyi takip eden yetenek bazlı
ürün geliştirebilecek alt yüklenici ve yan sanayii
kullanımının ana entegratör rolünü üstlenen
firmalar dahil, tüm seviyelerde üretim yapacak
firmalar için alışılması ve yönetilmesi gereken
bir süreç olarak sektörde yerleşmesi önem arz
etmektedir.
Burada öncelikle, mevcut durum itibarıyla alt
yüklenici kullanımının teşvik edilmesi ve
gerekli altyapının oluşturulması için yürütülen
politika ve süreçler ile birlikte bunların
sonuçlarına değinmek gerekir. Bugüne kadar,
yetenek bazlı alt yüklenici ve yan sanayii alt
yapısının oluşturulması için yürütülen
politikalar kapsamında, offset uygulamaları,
SSM ve MSB tarafından yürütülen TÜBİTAK ve
modernizasyon kaynaklı Ar-Ge projeleri, Ar-Ge
Yol Haritası projeleri, Mükemmeliyet Ağları
yapılanması, TÜBİTAK’ın diğer programları,
SSM tarafından tedarik projelerinde yeni
uygulamaya geçirilen teknoloji kazanım
yükümlülüğü kapsamındaki projeler ve AB
çerçeve programlarına katılım ile teknoloji ve
ürün geliştirme kabiliyetine sahip sanayi ve
teknoloji firmalarının sayısı ve ürün çeşidinin
artırılması hedeflenmiş, bunun sonucunda
firmaların araştırma kuruluşları ve üniversiteler
ile birlikte çalışması belirli bir oranda
başarıya ulaşmıştır. Bunun yanı sıra, ana
yükleniciler TSK’nın platform ve sistem
gereksinimlerini özgün ürünler ile karşılamak
üzere yaptıkları tasarımlarda ihtiyaç duyulan
bazı kritik alt sistemlerin geliştirme çalışmalarını
kendileri üstlenmiştir. Tüm bu yaklaşımlarla
sektörde Ar-Ge harcamaları 2010
yılı itibariyle 666 Milyon Dolara ulaşmıştır
(Grafik-3).
Grafik - 3: Yıllara Sâri Savunma Sanayi Ar-Ge Harcamaları (Kaynak SASAD)
Tedarik projelerinde yerli katkı oranının
yükseltilmesi ve KOBİ kullanımı yükümlülükleri
ana yüklenicileri alt yüklenici yetiştirmeye
yöneltmiştir. Bilindiği üzere, Ankara’da yerleşik
savunma sanayii ana entegratör firmalarımıza
ürün ve hizmet sağlayan OSTİM Savunma ve
Havacılık Kümelenmesinde 61 yan sanayii
firmamız (Grafik-4) mevcut olup, böyle bir
kümelenmenin oluşması ileriye yönelik olarak
belirlenen hedeflere ulaşmamız için umut
verici bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.
Küme Firmalarının Ağırlıklı Olarak Çalıştığı Yurtiçi
Ana Tedarikçiler
32
26
ASELSAN ROKETSAN TAI MKE FNSS
Grafik - 4: 2010 Yılı OSTİM Savuma Sanayi Kümelenmesi
(Kaynak OSSA)
Savunma sanayiine destek veren girişimcilere
ve firmalara gerekli alt yapı ve kolaylıkları
sağlayan teknoparkların varlığı ve giderek
yaygınlaşması ile, üniversite işbirliğiyle ileri
teknoloji ürün geliştirebilecek bir sanayi alt
yapısının giderek güçleneceği kesindir. Büyük
bölümü Ankara’da bulunan teknoparkların
yanı sıra, geneli İstanbul ve yakın bölgesinde
faaliyet gösteren ve farklı sektörlerde görev
yapan firmalarla daha yakın çalışma olanağı
sunacağı değerlendirilen İstanbul Teknopark’ın
yakında hizmete girecek olması ile bu alt
yapının daha da yaygınlaşacağı beklenmektedir.
Sonuç ve Öneriler
25
Halihazırda sektörde alt yüklenici kullanımına
yönelik elde edilen yetenek, birlikte çalışma
kültürü, sanayi ve teknoloji alt yapısının, sektör
sürdürülebilirliğinin sağlanması amacına
21
21
ulaşılmasını teminen, iyileştirilerek daha da
artırılması gerekmektedir.
Mevcut süreç ve yaklaşımları iyileştirmek için
öncelikle, ana yükleniciler, alt yükleniciler ve
yan sanayiinin birlikte iş yapma sürecinde
yaşadıkları sorunları kendi açılarından ele
almakta fayda vardır. Savunma Sanayicileri
Derneği (SASAD)’nin her yıl bu konuda ilgili
tarafları toparlayarak oluşturduğu raporlar
dikkate alındığında sektörün beklentileri
aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Ana yükleniciler;
Alt yüklenicilerin mevzuata uygun sertifikasyonlara
sahip olmaları, uygun mali yapıya
sahip olmaları, nitelikli personel istihdamı ve
sürekliliğin sağlanması ile kalite sistemi, proje
yönetimi ve dokümantasyon gibi konularda
sektörün sürdürdüğü yöntemlere ayak
uydurmaları,
Alt yüklenicilerin maliyet etkin çözümler
üretebilmeleri,
Alt yüklenicilerin sözleşme isterlerine ve
takvimine tam uyum sağlamaları, kullanıcının
ana isterlerinin karşılanmasında
problem yaşamamaları,
Alt yüklenicilerin kendi tedarik zincirlerini
oluşturarak anahtar teslim üretim yapabilmeleri,
hususlarını beklemektedirler.
Alt yüklenici ve yan sanayi firmalarnın ise;
Ana Yükleniciler tarafından iş sürekliliğinin
sağlanması, bu suretle zamanla alt
yüklenicilerin kurumsallaşmasının sağlanması
ve gerekli altyapı yatırımlarının
yapılabilmesi,
Ana yüklenicilerin kurumsallaşmış ve
yetenek elde etmiş alt yüklenicileri diğerleri
ile fiyat rekabetine sokmamaları,
Ana yüklenicilerin dar zaman dilimlerinde
sipariş verip alt yüklenicileri sıkıştırmamaları,