Yukarılara doğru güverc nler g b kanat çırpalım ve çok ... - Yeni Ümit

Hüsn-ü iltifatıyla halâs mümkün oluyor.
Güneş nur saçıyorsa hep O’nun nurundandır
Güldeki ter damlası gül yüzünden geliyor.
Hicriden odun ağlar sen ise ölmüyorsun
Mert isen bu yaşaman sana çok ar geliyor.
Keza Hindistan’a giderken İran’da uğradığı bazı şehirlerdeki
İmam Ali Rıza, Bayezid-i Bistamî, Câmi gibi âlim
ve veli zatların kabirlerini ziyaret edişinde onlara kasideler
yazmıştır. Onun Ehl-i Beyt imamlarından Ali Rıza’nın
kabrini ziyaret edip ayrıca bir kaside inşad etmesi Mevlâna
Halid’in Şia’ya karşı taassup ve ön yargı içinde olmadığını
ayrıca göstermektedir.
Ahlâkî yönüne gelince Mevlâna Halid Hazretleri beş tarikattan
icazet sahibi olması itibariyle ‘Câmiu’t-turuk’ olarak
kabul edilmiştir. Kendileri sabırlı ve kanaatkâr; üzerlerinde
dâima cezbe, ağlama, tefekkür hâli bulunan ilim ve güzel
ahlâk sahibi örnek bir şahıstı. Son derece heybetli bir kişiliğe
sahipti ve hiç kimse yüzüne dikkatle bakamazdı. Yeme-içme,
oturup-kalkma, giyme, uyuma gibi bütün günlük işlerinde
Sünnet-i Seniyye’ye son derece riayet eden ve mensuplarına
özellikle bunu tavsiye eden bir Sünnet âşığıydı. O müntesiplerine
Ehl-i Sünnet çerçevesi içinde ‘meşreplerini geniş tutma
ve kardeşlerin sürçmelerini görmeme’ ilkesini şiar edinmelerini
tavsiye ederek çeşitli toplum kesimlerini kucaklayan
bir çizgide bulunmuştur. Bununla birlikte kendi hayatında
ise azimetle amel etmiştir.
Son derece istiğna ve tevazu içinde bir hayat sürdürmüş,
resmî ders hocalığını kabul etmemekle birlikte dışarıdan
pek çok talebeye ders vermiştir. Keramet ve cezbe
sahibi bir müceddid-veli olmakla birlikte dinde asıl olanın
Kur’ân ve Sünnet merkezli istikamet üzere yaşamak olduğu
üzerinde ısrarla durmuş, her vesile ile bunu vurgulamıştır.
Nitekim onun ‘Bir istikamet bin kerametten evlâdır.’ ve
“Zevk, şevk, keşif ve keramet peşinde olan Allah Teâlâ’yı
arayıcı değildir.” sözleri buna işaret etmektedir.
Eserlerinden bazıları şunlardır: Risale fi’t-tarîk; Risale
fî adâbi’z-zikr li’l-mürîdîn; Mektubat; İrade-i cüziyye Risalesi;
Risale fî tahkîki’r-rabıta; Allah Teâlâ’nın 99 ismini
ve Bedir mücadelesine katılan 373 sahabinin sadece isminden
bahseden Câliyetü’l-ekdâr ve’s-seyfu’l-beytâr’; İslâm’ın
iman ve İslâm şartlarını açıklayan Farsça İtikadnâme (Kemahlı
Hacı Feyzullah Efendi bu eseri Ferâidü’l-fevâid adıyla
Türkçeye kazandırmıştır.); Cem‘u’l-fevâid min Câmii’lusûl
Haşiyesi; bir akaid ve kelâm eseri olan el-Ikdu’l-
Cevherî fi’l-farkı beyne kesbeyi’l-Mâtürîdî ve’l-Eş’arî’si;
keza yine akaid ve kelâm kitabları olan Akâidu Adudiyye
Şerhi, Hayalî Haşiyesi ve Siyalkûtî Haşiyesi.
Talebe ve Halifeleri
Bağdadî Hazretleri birçok talebe yetiştirip onları Orta
Doğu, Arabistan, Anadolu, Balkanlar, Hindistan, Endonezya,
Dağıstan, Afganistan, Maveraünnehir, Mısır, Umman,
Mağrip ve Girit gibi ülke; Mekke, Medine, Kudüs, İstanbul,
Şam, Halep, Bağdat, Basra, Kerkük, Erbil, Mardin,
Antep, Urfa, Diyarbakır gibi önemli şehirlere temsil, tebliğ
ve irşad vazifesiyle göndermiştir. Talebeleri içinden birçok
büyük simalar yetişmiştir. Bu talebeleri arasında kendi medrese
arkadaşları ve hemşerileri de bulunmaktadır ki insanın
arkadaşları ve hemşerileri tarafından kıskançlık, haset, çocukluğunun
onlar tarafından bilinmesi gibi sebeplerle kolay
kolay üstat ve şeyh kabul edilmediği düşünüldüğünde,
Mevlâna Halid’in ilmî ve ahlâkî kişiliğinin yetkinliği daha
iyi anlaşılacaktır. Anadolu’nun mânevî mimarlarından günümüzde
tanınmış birçok sima da halifeleri kanalıyla Mevlâna
Halid Bağdadî’ye bağlanmaktadır. Meselâ Muhammed Esad
Erbilî, Abdulhakim Arvasî ve Sıbgatullah Arvasî Mevlâna
Halid’in talebelerinden Tâhâ el-Hakkarî’nin halifelerindendir.
Mahmut Sami Ramazanoğlu ise Esad Erbilî’nin halifelerindendir.
Keza “Alvarlı Efe” olarak tanınmış Erzurumlu
Muhammed Lütfi Mazlumoğlu Efendi (ö. 1376/1956)
de Bitlisli Muhammed Pir Küfrevî’nin halifesidir ve onun
silsilesi de Küfrevî, Seyyid Tâhâ Hakkarî yoluyla Mevlâna
Halid’e dayanmaktadır. Yine Türkiye’nin mâneviyat büyüklerinden
Abdülhakim Arvasî’nin (ö. 1943) silsilesi de Seyyid
Fehim ve Seyyid Tâhâ Hakkarî vasıtasıyla Mevlâna Halid’e
ulaşmaktadır. Necip Fazıl ve Hüseyin Hilmi Işık gibi zâtlar
da Abdülhakim Arvasi’ye bağlanmış ünlü simalardandır.
Kafkas Kartalı Şeyh Şamil de Mevlâna Halid’in halifelerinden
İsmail Şirvanî (ö.1270/1853) talebesi Muhammed
Yeraği’nin halifesidir.
Anadolu’nun önde gelen mânevî büyüklerinden
Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî (ö.1311/1883), Halid
Bağdadî’nin halifelerinden Ahmed b. Süleyman el-
Evradî’nin talebesidir ve Gümüşhanevî vesilesiyle Halidîlik
Karadeniz bölgesinde yayılmış; İstanbul’da birçok devlet
büyüğü kendisine intisap etmiştir. Gümüşhanevî’nin halifesi
Ömer Ziyauddin Dağıstanî (1920), ülkemizin önde
gelen mânevî dinamiklerinden Mehmet Zahit Kotku’yu
(ö.1980) yetiştirmiş olduğu gibi; Türkiye’nin önemli
fikir önderlerinden Nurettin Topçu’nun mürşidi Abdülaziz
Bekkine’nin (ö. 1952) silsilesi de Gümüşhanevî’ye
uzanmaktadır. Keza Şeyh Nazım Kıbrisî’nin silsilesi de
Mevlâna Halid’e ulaşmaktadır. Öte yandan Şeyh Abdurrahman
Tagî vesilesiyle Halidîlik Doğu Anadolu’da
ve Bitlis ve Nurşin’de etkili olmuş; Abdurrahman Tagî
Nurşin’de tekke inşa ederek burayı ilim ve tarikat merkezi
hâline getirmiştir ki, Bediüzzaman Said Nursî ve Şefik
Arvasî gibi Anadolu’nun mânevî büyükleri de burada
eğitim görmüşlerdir. Burada almış olduğu eğitimin etki
ve bereketinden olsa gerek ki Bediüzzaman Hazretleri,
Halid Bağdadî’den yer yer ‘Mevlâna Halid Zülcenaheyn
44