Yukarılara doğru güverc nler g b kanat çırpalım ve çok ... - Yeni Ümit

İlgili eserlerde evvâbîn namazı daha çok ‘akşamla
yatsı arasında kılınan namaz’ olarak
geçmektedir ve bu konuda ümmetin kabulü
vardır. Bu zaman diliminin gaflet zamanı olduğu,
cahiliye döneminde hem müşriklerin
hem de Yahudilerin bu zamanda uyudukları
ve Efendimiz’in (sas) bu saatlerde uyumayı
yasakladığı da aktarılmaktadır.
كَانُوا قَلِيلً‏ مِنَ‏ اللَّيْلِ‏ مَا يَهْ‏ جَ‏ عُونَ‏ (ra), .d Yine Hz. Enes
“Onlar geceleri az uyurlardı.” (Zâriyât, 51/17) âyeti hakkında,
“Onlar akşam ile yatsı namazları arasında uyumaz, namaz
kılarlardı.” tefsirini yapmaktadır. İrakî Tirmizî’nin şerhinde
bu âyetin akşamla yatsı arasında namaz kılanlar hakkında
nazil olduğunu sahih bir senedle rivâyet eder. 11
e. Abdullah b. Ömer (ra), Efendimiz’in (sas) “Kim
akşamla yatsı namazları arasında altı rekât namaz kılarsa
evvâbînden yazılır.” buyurduğunu söyler ve şu âyeti delil
olarak okurdu: إنَّهُ‏ كَانَ‏ لِلْ‏ ‏َوَّابِينَ‏ غَ‏ فُورًا O“ evvâbîne karşı
çok affedicidir.” 12
f. İmam Gazzalî, فَلَ‏ أُقْسِ‏ مُ‏ بِالشَّ‏ فَقِ‏ “şafak vaktinin hakkı
için” (İnşikak, 84/16) âyetini açıklarken şu izahı yapar: “Güneş
batınca akşam namazını kılmalı ve akşamla yatsı arasını
ihyâ ile meşgul olmalı. Şafak 13 , yani ufuktaki kızıllık
kaybolunca, gecenin bu ilk virdinin zamanı biter ve yatsı
namazının vakti girer. Nitekim Allah bu vakte yemin etmiştir.
Bu gecenin ilk ihyâsı/ilk virdidir ve kılınan namaza
evvâbîn namazı denilir.” 14
Yukarıda zikredilen âyetlerin bazılarının tefsirinde, Arap
cahiliye âdetlerinden birinin akşamla yatsı arasında uyumak
olduğu, hattâ diledikleri her vakitte uyudukları ve İslâm’ın
buna sınır getirdiği vurgulanarak, âyetlerde geçen gecenin bir
diliminin bu vakte işaret ettiği belirtilmekte ve Efendimiz’in
(sas) buna gaflet vakti dediği kaydedilmektedir. 15 Cahiliye
döneminde var olan bu vakitte uyuma âdeti bilinmeden de
konu yeterince anlaşılmayabilir. Bu âyetlerin bir kısmının teheccüd
namazı için de delil olarak zikredildiğini belirtmek
gerekir. Bir âyetin birden fazla hususa işaret edebileceğini ise
usûl ilminden haberdar olanlar bilirler.
Sahih hadîs kaynaklarında evvâbîn namazı ile ilgili
Efendimiz’in (sas) söz ve tatbikatını aktaran hadîs-i şerîfler
bulunduğu gibi bu namazla ilgili sahabe tatbikatını anlatan
çok sayıda malumat da bulunmaktadır. Bunlardan birkaçını
zikretmek istiyoruz.
g. Hz. Ebû Hüreyre’den Efendimiz’in (sas) şöyle bu-
مَنْ‏ صَلَّى بَعْدَ‏ الْمَغْرِبِ‏ سِتَّ‏ edilmiştir: yurduğu rivâyet
رَكَعَاتٍ‏ لَمْ‏ يَتَكَ‏ لَّمْ‏ فِيمَ‏ ا بَيْنَهُنَّ‏ بِسُ‏ وءٍ‏ عُ‏ دِلْنَ‏ لَهُ‏ بِعِبَادَةِ‏ ثِنْتَيْ‏ عَ‏ شْ‏ رَةَ‏ سَ‏ نَةً‏
“Kim akşam namazından sonra, aralarında kötü bir şey konuşmadan
altı rekât (nafile) namaz kılarsa bu ibadeti on iki
senelik (nafile) ibadet sevabına bedeldir.” 16
h. Hz. Aişe validemiz Efendimiz’in şöyle buyurduğunu
مَنْ‏ صَ‏ لَّى بَعْ‏ دَ‏ الْمَ‏ غْ‏ رِبِ‏ عِ‏ شْ‏ رِينَ‏ رَكْ‏ عَةً‏ بَنَى اللَّ‏ ُ لَهُ‏ aktarıyor: bize
(nafi- “Kim akşam namazından sonra yirmi rekât بَيْتًا فِي الْجَ‏ نَّةِ‏
le) namaz kılarsa Allah ona Cennette bir köşk bina eder.” 17
j. Hz. Huzeyfe anlatıyor: “Allah Resulü’ne gelip onunla
beraber akşam namazını kıldım. Kendisi yatsıya kadar
namaz kılmaya devam etti.” 18
k. Hz. Ammar b. Yâsir akşam namazından sonra altı
rekât namaz kılınca yanındakiler bu namazı sordular, o şu
cevabı verdi: “Ben sevgili dostum Allah Resulü’nü gördüm
akşam namazından sonra altı rekât kıldı.” ve şunu
ekledi “Kim akşam namazından sonra altı rekât kılarsa,
denizköpüğü kadar günahı olsa bile affolur.” 19
مَنْ‏ صَ‏ لَّى أَرْ‏ بَعًا بَعْ‏ دَ‏ derdi: .l Hz. Abdullah .b Ömer şöyle
namazın- “Kim akşam الْمَ‏ غْ‏ رِبِ‏ كَانَ‏ كَالْمُ‏ عَقِ‏ ‏ّبِ‏ غَ‏ زْ‏ وَةً‏ بَعْ‏ دَ‏ غَ‏ زْ‏ وَةٍ‏
dan sonra dört rekât namaz kılarsa gazve üstüne gazveye
çıkmış gibi olur.” 20
m. Hz. Enes akşamla yatsı arasında namaz kılar ve
‘muhakkak ki geceleyin kalkıp ibadet etmek daha tesirlidir’
(Müzzemmil, 73/6) âyetine işaret ederek “bu, gecenin ilk
ihyâsı/ilk virdidir” derdi. 21
n. Akşamla yatsı arasında Hz. Abdullah b. Mes’ud'un
yanına her girildiğinde namazla meşgul olduğu görülürdü.
هِيَ‏ سَ‏ اعَ‏ ةُ‏ غَ‏ فْلَةٍ‏ derdi: O bu durumu izah sadedinde şöyle
“o gaflet zamanıdır.” 22
o. Hz. Selman-ı Farisî, Efendimiz (sas)’den naklen
عَ‏ لَيْكُ‏ مْ‏ بِالصَّ‏ لَ‏ ةِ‏ بَيْنَ‏ الْمَ‏ غْ‏ رِبِ‏ وَ‏ الْعِشَ‏ اءِ‏ فَإِنَّهَا:‏aktarıyor şunları
“Akşamla yatsı arasındaki تَذْ‏ هَبُ‏ بِمُ‏ لَ‏ غَ‏ اةِ‏ النَّهَارِ‏ وَتُهَذِّ‏ بُ‏ آخِ‏ رَهُ‏
namaza dikkat edin, zîrâ bu namaz gün içinde eğlenme ve
yanlış işlere bulaşmadan ötürü oluşan mânevî kirleri giderir
ve günün sonunu güzelleştirir.” 23
ö. Efendimiz’in (sas) azatlılarından Hz. Ubeyd’e,
Efendimiz’in farz namazlar dışında bir namaz kılmayı emredip
etmediği sorulduğunda, “Evet, akşamla yatsı arasında
namaz kılmamızı emrederdi.” cevabını verdi. 24
Zikredilenlerin hâricinde, özellikle günlük virdleri detaylı
bir şekilde ele alan İhyâ gibi eserlerde konuyla ilgili
çok sayıda haber ve tatbikatın aktarıldığını belirtip bu kadarla
iktifa etmek istiyoruz.
Evvâbîn Namazının Zamanı
Sahih-i Müslim ve Müsned başta olmak üzere, bazı
hadîs kaynaklarında Efendimiz’in (sas) kuşluk namazına da
48