Yukarılara doğru güverc nler g b kanat çırpalım ve çok ... - Yeni Ümit

Sahâbe Ufku veya Saf Kur’ân Kültürüne
Ulaşmanın Yolları
Efendimiz (s.a.s) ve sahâbe misüllü ümmiyetle ulaşılan
saf Kur’ân ufku, her problemin üstesinden gelmeyi netice vermektedir.
Selim bir kalb ve akılla Kur’ân’a tam teveccüh etmiş
bir kimsenin o ulvi kaynakla beslenerek onun temel disiplinleri
ve her asra yetecek açılım gücüyle halledemeyeceği hiçbir mesele,
plan ve proje yoktur. Bunun için burada kısa da olsa saf
Kur’ân kültürüne ulaşmanın yollarına değinmek istiyoruz.
Hem Resûl-i Ekrem (s.a.s.) ve sahâbe-i kirâm’ın ümmîliğinin
doğru anlaşılması, hem de dünyevî ve uhrevî saadetimiz adına
saf Kur’ân kültürüne ulaşmanın vesileleri, üzerlerinde müstakil
çalışmalar yapılmaya layık mevzulardır. Ancak, önceki kısımda
olduğu gibi burada da temel bazı noktalara icmâl kabîlinden
küçük işaretlerde bulunmaya çalışacağız. Yoksa bu mevzulardaki
esaslar, burada zikredilenlere münhasır değildir.
Sahâbe-i Kirâmı hâiz oldukları yüce ufka ulaştıran âmillerden
biri; onların, Kur’ân’ın Allah’tan geldiğine, aksine ihtimal vermeyecek
şekilde inanmaları ve her dertlerini O’nunla hall ü fasl
edebilecekleri hususunda O’na çok itimat etmeleridir. Böylece
onlar Kur’ân’dan azami istifadeye ulaşıyorlardı. 20
Evet, saf Kur’ân kültürüne ulaşma adına öncelikle,
“teveccühe teveccüh edilir” kaidesince Kur’ân’a tam ve
daimî teveccühte bulunmak, “Kur’ân bizim her şeyimize
yeter” mülâhazası içinde olmak lâzımdır. Biz ona böyle bir
samîmiyetle yönelelim ki o da bize esrarını açsın ve ümmiyet
ufkumuzu ağartarak nice hakikatlerini bize fısıldasın.
Bunlardan başka, o âlî ufka ulaşabilmek için dupduru bir
gönül ve akılla ona yaklaşılmalı, yani; zihinler silkelenmelidir.
“Zihin çoğu zaman bilim kisvesindeki lâf ü güzâfın,
sakat düşüncelerin… istilasına uğrar ve muzahrefât diyebileceğimiz
bilgi kırıntılarıyla ve fantezi atıklarıyla dolar. İşte, bu
sakat düşüncelerden, yanlış kabul ve bâtıl inançlardan, bilgi
görünümlü atıklardan kurtulmak için zihnin esas gayesine
döndürülmesine, diğerlerinin yerine mârifetullaha götüren
malumâtın konulmasına “zihnin silkelenmesi” denilebilir.” 21
Yani Kur’ân’la aramıza perde olan ve ona sâfiyâne bakışımızı
zedeleyen her bilgi ve anlama sistemi Kur’ân ve
sünnet filtresinden geçirilerek mâlumat-ı sabıkamız ayıklanmalıdır.
Kur’ân-ı Hakîm ve sünnet-i seniyyeye muvafık
mâlumattan istifade edilip, düşünce kaymalarına sebebiyet
verebilecek olan kısımlar da dışarıda bırakılmalıdır.
Eğer bugüne kadar okuyup öğrendiğimiz şeyleri dinimizin
esaslarıyla tartmamış ve bu yüzden zihnimizde
birtakım tortular oluşmuşsa, onları usûl ilimlerimizin eleğinden
geçirmeliyiz. Yoksa oraya yerleşen yanlış kabuller,
zihnimizi biz fark etmeden yönlendirirler. Fakat dünyada
hiçbir millette olmayıp sadece İslâm medeniyetine has
olan usûl ilimlerimizle zihnimizi donatır, Kur’ân ve sünnet
temelli kendi kaidelerimizi zihnimizin esas dinamikleri
hâline getirirsek bizi onlar yönlendirir. 22
Bu gayeye matuf olarak öncelikle temel esaslar iyi bilinmeli,
Kur’ân’a kesif bir hicâp değil de şeffaf cam mahiyetinde
olan, Kur’ân’dan nebeân eden eserleri okumaya
öncelik verilmelidir. “Bir mü’min, önce mutlaka okuması
lâzım gelen şeyleri okumalıdır. Evet, bizim din usûlü dediğimiz
akîde metodolojisi ve fıkıh usûlü gibi öncelikle okuyup
öğrenmemiz gereken meseleler vardır.” 23
Kur’ân’dan istifadenin bir şartı da onun üzerinde iyice
düşünülmesi, âyetlerinin tefekkür, tedebbür ve müzakere
edilmesidir. “Bu Kur’ân çok mübârek bir Kitap’tır. Onu sana
indirdik ki âyetlerini düşünsünler ve akl-ı selim sâhipleri öğüt
alsınlar.” 24 Bu hususta Hz. Abdullah b. Mesud’dan gelen bir
rivâyette “Kim ilim elde etmek istiyorsa Kur’ân’ı hallaç etsin.
Evire çevire, önünü arkasını düşünüp değerlendirerek,
baştan sona, sondan başa gelip giderek, teker teker ve tekrar
tekrar Kur’ân okusun. Çünkü gelmiş ve gelecek bütün
ilimlerinin özü ondadır.” 25 denilmektedir. Kur’ân’a böyle bir
yaklaşım çok semereli olacaktır.
Kur’ân’ın tükenmez bir hazine olduğuna delâlet eden ve
bizleri araştırmaya sevk eden şu beyit de çok mânidardır:
Bikr-i fikri kâinatın çâk çâk oldu fakat
Perde-i ismette kaldı meânî-i Kur’ân henüz. 26
Kur’ân, uçsuz bucaksız bir denizdir. Ona gönülden yönelenlerin
her ihtiyacını karşılamaya kâdirdir. Fakat O, kendisine
itimat etmeyenlere kapılarını aralamaz. Kur’ân, hakikatlerini,
O’na samîmâne yönelenlere, selim kalb, selim akıl
ve selim hisle kendisine teveccüh edenlere açmaktadır.
“Bu Kur’ân, kalbi ona açık olanlar ve gözünü Kur’ân’a
dikip ona kulak kesilenler için bir öğüttür.” 27
*Araştırmacı-Yazar
hkaripci@yeniumit.com.tr
Dipnotlar
1. A’râf 7/157-158; Ankebût 29/48; Cuma 62/2.
2. İbn-i Manzûr, Lisânü’l-Arab, 12/31; Zebîdî, Tâcu’l-Arûs, 16/27-29.
3. İbn-i Manzûr, a.g.e., 12/34; Zebîdî, a.g.e., 16/30.
4. Bkz.: M. Fethullah Gülen, Zihin Harmanı, Nil Yayınları, s.190.
5. Ankebût 29/48.
6. Râzî, Mefâtîhu’l-Gayb, A’raf suresi 157. âyetin tefsirinde.
7. Tirmizî, Kırâât, 11; Müsned, 5/132.
8. Şâtıbî, El-Muvâfakât, (thk.: A. Dıraz), Dâru’l-Marife, Beyrut, 2/69.
9. Şâtıbî, a.g.e., 1/55-56.
10. Bkz.: Hâzin, Lübâbu’t-Te’vîl, Cumâ suresi 2. âyetin tefsirinde; E. H. Yazır,
Hak Dini Kur’ân Dili, A’râf sûresi 157. âyetin tefsirinde.
11. Seyyid Kutub, Fî Zılâli’l-Kur’ân, A’râf suresi 158. âyetin tefsirinde.
12. Gülen, Ümit Burcu, 168.
13. Gülen, Kendi Dünyamıza Doğru, 159.
14. Bkz.: Gülen, Sohbet-i Cânan, 46-47.
15. B. S. Nursî, Muhâkemât, Şahdamar Yay., s.13.
16. Bkz.: Gülen, S. Cânan, 47.
17. Buhârî, Savm 13; Müslim, Sıyâm 15.
18. Cuma 62/2.
19. Bkz.: Gülen, S. Cânan, 49.
20. Bkz.: Gülen, S. Cânan, 46-47.
21. Gülen, Ü. Burcu, 166.
22. Bkz.: Gülen, a.g.e., 169.
23. Gülen, a.g.e., 169.
24. Sâd 38/29.
25. Beyhakî, Şuabu’l-İman, 2/332; Taberânî, el-Mu’cemu’l-Kebîr, 9/136.
26. H. Yazır, a.g.e., Eser Neşriyat, 1/49.
27. Kâf 50/37.
64