r - Fen Bilimleri Enstitüsü - Dokuz Eylül Üniversitesi

İKİNCİ BÖLÜM
X- IŞINI KIRINIMI
2.1 X-Işınları
X-ışınları, Alman fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen tarafından 8 Kasım 1895’de
keşfedilmiştir. Bu tarihte Würzburg’da fizik profesörü olan W.C.Röntgen (1845-
1923) tümüyle havası boşaltılmış vakum tüp kullanarak gazlarda elektriğin iletilmesi
konusunda deneyler yaparken rastlantı sonucu; Baryum platin siyanür kaplı bir kağıt
yaprağının, yakınında duran tamamen siyah karton kaplı bir katot ışını tüpünü
açtığında ışıldamaya başladığını fark etmiş, bu tür ışıldamaya neden olan ışınlara,
"X-ışınları" adını vermiştir (Özyetiş, 2005). Bir hafta sonra, eşinin parmağında takılı
olan nikah yüzüğünü ve parmak kemiklerini çok açık bir şekilde açıklayan bir X-ışını
fotoğrafını çekti. Bu fotoğraf, bilim çevrelerlinde ve geniş halk kitlelerinde büyük
heyecan yarattı. Röntgen’in, "X-ışınları" olarak isimlendirdiği ışınlara arkadaşları
Röntgen ışınımları ismini önerdiler. Almanca konuşulan ülkelerde bu ışınlar Röntgen
ışınımı olarak refere edilmektedir.
X-ışınları çok hızlı elektronların bir metale çarptığında madde içinde
ivmelenmeleri sonucu oluşurlar. Metal hedef üzerine çarpan serbest elektronlar
enerjisinin tamamını veya bir kısmını metal atomlarına aktararak, atomların denge
durumlarını bozar. Böylece çok küçük dalga boylu elektromanyetik ışınımlar
salınmasına neden olur. Elektronlar anoda çarpınca enerjilerinin % 98-99 kadarını ısı
enerjisine, % 1-2 kadarını X-ışınlarına dönüşür.
3