r - Fen Bilimleri Enstitüsü - Dokuz Eylül Üniversitesi

25
atom ve hidrojen atomları ise ρ ( r)
∆ Fark-Fourier yöntemiyle yapıda bulunamayan
atomların yanı sıra, atomik konum ve titreşim gibi parametreler de arıtılarak daha
duyarlı hale getirilebilir.
4.2 Yapı Çözümünde Doğruluk Kriterleri
4.2.1 R Faktörleri (Güvenirlik)
Kristalografideki en önemli faktör güvenilirlik faktörü olarak bilinir. Bu faktör
hesaplanan modelin, elde edilen veriye ne kadar iyi uyduğunu belirtir ve şöyle
yazılabilir:
R =
∑
hkl
( F ( hkl) − F ( hkl)
∑
den
hkl
hes
( Fden
( hkl)
)
)
(4.2.1.1)
Hesaplanan yapıda yer alabilecek R ne kadar küçükse güvenilirlik o kadar artar. R
faktörünün arıtımının başlangıcında 0,4, 0,5 gibi büyük değerler almasına rağmen R
faktörü arıtımının sonunda 0,06 dan küçük değerler alır. Kristalografideki bir diğer
faktör ağırlıklı R faktörü olarak bilinir. Bu faktörde bazı büyük yanlış yansımalar
arıtılır ve en iyi gerçek yapıya yaklaşılır. Ağırlıklı R faktörü
R
ω
hkl
ω
= ∑ ∑
( Fden( hkl) − Fhes
( hkl)
)
hkl
ω
( Fden
( hkl)
)
2
2
(4.2.1.2)
şeklinde verilir. Bu eşitlikte w ağırlık fonksiyonudur. w=1 için, bütün yansımalar eşit
ağırlıktadır. Yapı çözme işleminde çeşitli ağırlık fonksiyonları kullanılır. Ağırlıklı R
faktörü (R w ) , güvenilirlik (R) faktöründen çok az büyük bir değer alabilir.