r - Fen Bilimleri Enstitüsü - Dokuz Eylül Üniversitesi

BAZI ORGANİK BİLEŞİKLERİN KRİSTALOGRAFİK VE
BİÇİMLENİMSEL İNCELENMESİ
ÖZ
‘4-(2-furilmetilen)-2-(4-metilfenil)-5-oksazolon’ ve ‘N,N'-Bis-(3,5-diokso-4
azatrisiklo [5.2.1.02,6] dec-8-en-4-il) oksalamid’ bileşiklerinin moleküler ve kristal
yapıları tek kristal X-ışını kırınımı yöntemiyle belirlenmiştir.
Monoklinik sistemde kristallenen oksazolon bileşiğinin yapısı, 950 yansıma
kullanılarak direk yöntemlerle çözülmüştür. En küçük kareler ve fark fourier
yöntemi kullanılarak 204 atomik parametrenin arıtılması sonucu R=0,048 değerine
ulaşılmıştır. Oksazolon halkası içindeki bağ uzunlukları ve bağ açılarının literatürle
uyum içinde olduğu gözlenmiştir. Oksazalon ve furil ringleri arasındaki C atomu
bozulmuş trigonal bağ geometrisine sahiptir. Molekül hemen hemen düzlemsel olup,
Z biçimleniminde ortaya çıkmaktadır. Bu ayrıca PM3 yarı deneysel yöntemiyle de
doğrulanmış ve molekülün T(N1-C9-C10-C11) torsiyon açısının değişimine göre
enerji dağılımı oluşturulmuştur. Kristal yapının C-H…O tipi moleküller arası, pi-pi
ve C-O…pi zayıf etkileşimler ile kararlı durumda olduğu gözlenmiştir.
Triklinik sistemde kristallenen oksalamid bileşiğinin uzay grubu P-1 ‘dir.
Moleküler yapı 3428 yansıma kullanılarak direk yöntemlerle çözülmüştür. En küçük
kareler ve fark fourier yöntemi kullanılarak 234 atomik parametrenin arıtılması
sonucu R=0.041 değerine ulaşılmıştır. Asimetrik birim içinde oxalamid molkülünün
yarısı bir çözücü dimetilformamid ile birlikte ortaya çıkmaktadır. Molekülün orta
noktasında bir terslenme merkezi mevcuttur. C=O grupları C10-C10i bağına göre
zıt yönelimde olup, molekül trans biçimlenimine sahiptir. Molekülün bisiklohepten
kısmı kayık biçimlenimine sahiptir. Kristal yapı N-H…O ve C-H…O tipi moleküller
arası etkileşimlerle kararlı haldedir.
Anahtar Sözcükler: Kristal yapı, moleküler yapı, oksazolon, oksalamid, PM3.
iv