abd devlet yapısı

göre, aralar¨ndaki görü∆ ayr¨l¨klar¨ neolursa olsun, al¨nacak ders aç¨kt¨:Sayg¨n bir ulus olarak ya∆am sürdürebilmekiçin merkezi hükümete önemliancak s¨n¨rl¨ yetkiler devredilmesigerekliydi. Bunun, eyaletlerin bireyselki∆ili·ini ve egemenli·ini y¨kmadanyap¨labilece·ine inan¨yorlard¨.FREN VE DENGE S¿STEM¿Federalist Yaz¨lar’da ayn¨ zamanda frenve denge sistemi, hükümet gücününs¨n¨rlanmas¨nda ve kötüye kullan¨lmas¨n¨nengellenmesinde bir sistem olaraksiyasal yaz¨nda ilk kez aç¨kça ilerisürülmektedir. Bu sözcükler en çok,hem Hamilton hem de Madison taraf¨ndanhükümetin en güçlü kanad¨ olarakgörülen iki meclisli yasama organ¨ anlat¨l¨rkenkullan¨lm¨∆t¨r. Özgün anlay¨∆agöre, daha k¨vrak oldu·u varsay¨lanve halk taraf¨ndan seçilen TemsilcilerMeclisi, daha muhafazakâr olan veeyalet yasama organlar¨nca seçilen birSenato taraf¨ndan denetlenecek ve dengelenecekti.(1913’te eklenen 17’ncide·i∆iklik bu hükmü kald¨rd¨ ve senatörleride halk¨n seçmesi sistemi getirildi.)Buna kar∆¨n Madison bir kez “makam¨nmakam¨ denetlemesi”ni dahagenel biçimde savunmu∆ ve Hamiltonda “demokratik bir meclis ve demokratikbir senato olmal¨ ve her ikisi dedemokratik bir ba∆ yarg¨ç taraf¨ndandenetlenmeli” görü∆ünü ileri sürmü∆tü.Hamilton, en parlak makalesinde(No:78), Yüksek Mahkemenin ulusalve eyalet yasama organlar¨ taraf¨ndanyap¨lan yasalar¨n anayasaya uygunlu·unudenetleme hakk¨n¨ savunmu∆tu.¿ddias¨na göre bu tarihsel “yarg¨denetimi” yetkisi, “ahlak bozucu hizipnefesinin adalet kaynaklar¨n¨ zehirleyebilmesinin”en olas¨ bulundu·uyasama organ¨ üzerinde uygun birdenet olu∆turmaktayd¨. Hamilton,Parlamento’nun be·enmedi·i her mahkemekarar¨n¨ ço·unluk oyuyla reddetmesineolanak tan¨yan ¿ngiliz sisteminekesinlikle kar∆¨ ç¨km¨∆t¨. Aksine “adaletmahkemeleri, s¨n¨rl¨ bir Anayasay¨yasama a∆¨r¨l¨klar¨na kar∆¨ koruyacakkaleler olarak alg¨lanmal¨yd¨.” Ancaközenli ve zor bir Anayasa de·i∆tirmesüreci ya da hükümlerinin giderekba∆ka bir görü∆e dönü∆türülmesi,Yüksek Mahkemenin bu belge üzerindekiyorumunu tersi bir konuma getirebilirdi.¿NSAN DOÊASI, HÜKÜMETVE B¿REYSEL HAKLARFren ve denge sistemi kavram¨n¨nard¨nda insan do·as¨n¨n çok gerçekçibir göstergesi yatmaktad¨r. Madison veHamilton, insan¨n, mant¨k, özdisiplinve adalet gibi iyi nitelikleri bulundu·unainanmakla birlikte, ihtiras, ho∆görüsüzlükve açgözlülük e·ilimi oldu·unuda kabul ediyorlard¨. Madison, yaz¨lar¨n¨nünlü bir bölümünde özgürlü·ükorumak için ne gibi önlemler al¨nmas¨gerekece·ini tart¨∆t¨ktan sonra ∆öyleyazm¨∆t¨: Hükümetin kötüye kullan¨lmas¨n¨denetlemek için bu gibi sistemleregerek bulunmas¨, insan do·as¨n¨nbir yans¨mas¨ say¨labilir. Fakat hükümetinkendisi insan özelliklerinin enbüyük “yans¨mas¨” de·il de nedir?E·er insanlar melek olsalard¨ hiçbirhükümete gerek kalmazd¨. E·er melekleryönetici olsalard¨ hükümet üzerindeiç ve d¨∆ denetimlere gerek kalmazd¨.¿nsanlar¨n di·er insanlar¨ yönetecekleribir hükümet planlan¨rken en büyükgüçlük ∆udur: Önce hükümetin, yönettiklerinidenetlemesine olanak sa·lamal¨s¨n¨z;sonra da onu kendisini denetlemeyeyükümlü k¨lmal¨s¨n¨z.Madison, Federalist Yaz¨lar’¨n en çarp¨c¨ve özgün olan¨nda (No:10), bu ikilisorunu ele alm¨∆t¨. Temel endi∆esi“hiziplerin ∆iddetini denetim alt¨naalmak ve k¨rmak” gere·iydi; bunuyazarken siyasal partileri amaçl¨yor veonlar¨n halk hükümeti kar∆¨s¨ndaki enbüyük tehlike olduklar¨n¨ dü∆ünüyordu:“Anlad¨·¨ma göre, bir tak¨m vatanda∆lar...di·er vatanda∆lar¨n haklar¨naya da toplumun sürekli ve toplu ç¨karlar¨naayk¨r¨ olarak, ortak ihtiras yada ç¨kar dürtüsüyle birle∆ip hareketegeçiyorlar.”Di·erlerinin haklar¨n¨ tehlikeye atan buihtiras ya da ç¨karlar dinsel, siyasal yada çok kez ekonomik olabilir. Varl¨kl¨ve varl¨ks¨zlar, alacakl¨lar ve borçlulararas¨nda ya da ta∆¨nmaz mal türlerinegöre hiziple∆meler ortaya ç¨kabilir.Madison’a göre: Toprakla ilgili birç¨kar, üretimle ilgili bir ç¨kar, ticaretleilgili bir ç¨kar, parayla ilgili bir ç¨karve daha pek çok ikincil ç¨karlar uygaruluslardaki gereksinimlerden do·ar veuluslar¨ farkl¨ duygular ve görü∆lerinharekete geçirdi·i farkl¨ s¨n¨flara ay¨r¨r.Bu çe∆itli ve birbirini etkileyen ç¨karlar¨ndüzenlenmesi, ça·da∆ yasaman¨nba∆ta gelen görevini olu∆turur.Adil, mant¨kl¨ ve özgür ki∆iler bu kadarçok birbirine rakip talebi ya da onlar¨nyaratt¨·¨ hizipleri nas¨l uzla∆t¨rabilirler?¿htiras ya da ki∆isel ç¨karlar¨n yasad¨∆¨k¨l¨nmas¨ olanaks¨z oldu·una göre, uygunyap¨da bir hükümet, az¨nl¨k ya daço·unluktaki bir hizipten kaynaklanangenel do·rular aleyhine istekleriönleyebilmelidir. Madison, zorba hiziplerekar∆¨ ba∆ vurulacak savunmalardanbirinin, kamu görü∆lerini olas¨l¨kla iyie·itimli ve sa·lam karakterli seçkinki∆ilerin olu∆turdu·u toplumlardansüzerek ar¨tmaya ve artt¨rmaya yönelenbir cumhuriyetçi (ya da temsili) hükümetbiçimi oldu·unu söylemi∆tir.Seçilmi∆ temsilciler kitle duygular¨ndanuzakta kalacaklar¨ için, olas¨l¨kla dahageni∆ ve ak¨lc¨ bir görü∆e de sahipolacaklard¨r.Fakat, Madison’a göre, yeni Anayasan¨nöngördü·ü ulusal hükümet yönetimindegerçekle∆ece·i gibi, cumhuriyetin co·-rafi ve toplumsal temelinin geni∆letilmesidaha da önemliydi. ≈öyle yazm¨∆t¨:“Her temsilci, büyük cumhuriyetteküçük cumhuriyettekinden daha çoksay¨da vatanda∆ taraf¨ndan seçilece·iiçin, seçimlerde pek s¨k kullan¨lankötü sistemlerin ba∆ar¨yla uygulanmas¨de·ersiz adaylar aç¨s¨ndan daha zorla∆acakt¨r...Hizip önderlerinin etkisikendi Eyaletlerinde küçük birate∆ yakabilir, fakat di·er Eyaletlerebüyük bir yang¨n¨n yay¨lmas¨na yolaçamaz.”3435