abd devlet yapısı

Bir köle olan Dred Scott kölelik bulunmayanbir eyalette k¨sa bir süre ya∆ad¨·¨için özgür bir insan oldu·unu ileri sürdü.Yüksek Mahkeme’nin 1857’de Scottaleyhine verdi·i karar yayg¨n bir biçimdeele∆tirildi ve daha sonra da de·i∆tirildi.bulundu·u için kendisine bundan böyleköle gözüyle bak¨lmayaca·¨na inan¨yordu.Emerson 1843’te öldü ve üç y¨l sonraScott özgürlü·üne kavu∆mak içinEmerson’un dul e∆i aleyhine dava açt¨.Bir Missouri mahkemesinde görülendavay¨ Scott kazand¨; fakat, eyaletyüksek mahkemesi bu karar¨ bozdu.Bu arada Bayan Emerson yenidenevlendi ve Scott, onun karde∆i JohnSandford’un (duru∆ma tutanaklar¨ndayanl¨∆ olarak Sandford diye yaz¨lm¨∆t¨)yasal mal¨ oldu. Scott özgürlü·ünüelde etmek için Sandford’u dava etti vemahkeme 1854’te Scott aleyhine kararverdi.Dava Yüksek Mahkemeye gitti·indemahkeme üyeleri, özgür bir eyaletteya∆amas¨n¨n Scott’u özgür bir adamyapmad¨·¨na, siyah oldu·u için Scott’unvatanda∆ say¨lmad¨·¨na ve bu nedenlede bir mahkemede dava açma hakk¨bulunmad¨·¨na karar verdiler.Mahkemenin bu karar¨ büyük ele∆tirilereyol açt¨, kölelik kar∆¨t¨ AbrahamLincoln’un 1860’ta ba∆kan seçilmesinekatk¨da bulundu ve 1861’de ¿ç Sava∆’¨nba∆lamas¨n¨ çabukla∆t¨rd¨. Dred Scott-Sandford karar¨, 1865’te Anayasayagetirilen ve köleli·i ortadan kald¨ran13’üncü De·i∆iklik ile bozuldu, 14’üncüDe·i∆iklik ile de 1868’de eski kölelerevatanda∆l¨k verildi.ULUSAL ¿≈Ç¿ ¿L¿≈K¿LER¿ KURULU(NLRB)-JONES VE LAUGHLINÇEL¿K A.≈. (1937)Gibbons-Ogden karar¨ nas¨l Kongre’nineyaletleraras¨ ticaret üzerindeki egemenli·inikurmu∆sa, NLRB-Jones veLaughlin karar¨ da Kongre’nin ticaretidüzenleme yetkisini, eyaletleraras¨ticaret yapan ∆irketlerin çal¨∆malar¨n¨da kapsayacak biçimde geni∆letmi∆tir.Ülkede çelik üreten en büyük ∆irketlerdenbiri olan Jones ve Laughlin, sendikaçal¨∆malar¨na kat¨ld¨klar¨ gerekçesiyleon i∆çisini kovarak, 1935 tarihliUlusal ¿∆çi ¿li∆kileri Yasas¨’n¨ ihlal etti.An¨lan yasa, i∆çilere kar∆¨ adil olmayançok say¨da i∆lemi yasakl¨yor, i∆çilerinsendika kurma ve toplu sözle∆megörü∆meleri yapma hakk¨n¨ güvencealt¨na al¨yordu. ≈irket, çal¨∆anlar¨nyenidenPannsylvania’n¨n Pittsburgh kentindekiJones & Laughlin çelik fabrikas¨ önünde1946’da bekleyen i∆çiler. On y¨l önceYüksek Mahkeme i∆çilerin sendika kurmave toplu sözle∆me yapma haklar¨n¨ reddedenJones & Laughlin ∆irketi aleyhindekarar alm¨∆t¨.i∆e al¨nmalar¨ yolundaki NLRB emrineuymay¨ reddetti. Bir Gezici TemyizMahkemesi de Kurul’un karar¨n¨ uygulamay¨reddetti ve dava Yüksek Mahkemeyegeldi.Bu davada ortaya ç¨kan sorun, eyaletleraras¨ticaret yapan ∆irketlerin “yerel”,yani tek eyalet içindeki çal¨∆malar¨ üzerindeKongre’nin düzenleme yetkisi bulunupbulunmad¨·¨ idi. Jones ve Laughlin,fabrikas¨ndaki geli∆melerin eyaletleraras¨ticareti etkilemedi·ini ve bu nedenleKongre’nin bu çal¨∆malar¨ düzenlemegücü olmad¨·¨n¨ savunuyordu.Yüksek Mahkeme bu görü∆e kar∆¨ ç¨kt¨ve “an¨lan (imalata yönelik) çal¨∆malar¨nendüstriyel anla∆mazl¨klar nedeniyledurdurulmas¨n¨n eyaletleraras¨ ticaretüzerinde çok ciddi etkileri oldu·unu.... Deneyimler, i∆çilere kendileriniörgütleme ve toplu sözle∆me pazarl¨klar¨nakat¨lacak kendi temsilcilerini seçmehakk¨n¨n tan¨nmas¨n¨n, endüstriyelbar¨∆ sa·lanmas¨nda çok kez temel birko∆ul olu∆turdu·unu” aç¨klad¨. YüksekMahkeme, Ulusal ¿∆çi ¿li∆kileri Yasas¨’n¨nAnayasaya uygunlu·una kararvererek, örgütlenmi∆ i∆ gücüne büyükbir zafer kazand¨rd¨ ve federal hükümetinendüstri üzerinde geni∆ kapsaml¨yeni düzenlemeler yapmas¨na yol açt¨.BROWN-EÊ¿T¿M KURULU (1954)Bu tarihsel davadan önce çok say¨daeyalette ve Washington, D.C.’de,Yüksek Mahkemenin, e∆it tesislersa·land¨·¨ takdirde ¨rk bak¨m¨ndanayr¨lm¨∆ okullar i∆letilmesine izin veren1896 tarihli Plessy-Ferguson karar¨nadayan¨larak, ¨rk ay¨r¨mc¨l¨·¨ güden bire·itim sistemi uygulan¨yordu. 1951’deTopeka, Kansas’l¨ Oliver Brown, sekizya∆¨ndaki k¨z¨ ad¨na kentin e·itimkurulu aleyhine dava açarak bu “ayr¨fakat e∆it” doktrinine kar∆¨ ç¨kt¨.Brown, k¨z¨n¨n 21 sokak uzaktakisiyahlara ayr¨lm¨∆ okul yerine evlerine5 sokak uzakl¨ktaki beyazlar okulunagirmesini istiyordu. Okullar¨n temeldeayn¨ oldu·unu dü∆ünen bir federalmahkeme Brown aleyhine karar verdi.Bu s¨rada, South Carolina, Virginia veDelaware’de ya∆ayan ba∆ka siyah çocuklar¨nvelileri de ayn¨ konuda davaaçm¨∆lard¨. Delaware mahkemesi, siyahokullar¨n¨n beyaz okullar¨na oranla dahadü∆ük nitelikte olduklar¨n¨ gördü vesiyah çocuklar¨n beyaz okullar¨na aktar¨lmas¨n¨emretti; ancak, okul yetkilileri9091