el sanatlar dergisi(7) MATBAA.indd - İSMEK - İstanbul Büyükşehir ...

gelen saat, porselen gibi eşyaların yanı sıra desen kataloglarınınetkileriyle buket gibi yeni konuların işlendiği buyüzyılda natürmort türünün yaygınlaştığı, vazoda çiçekmotiflerine tabakta meyve motiflerinin eklendiği, ağaç,çadır, gibi motiflerle manzara ressamlığına doğru adımlaratıldığı izlenimini uyandırmaktadır. Soyut konular arasındageometrik bezemenin azaldığı, yazılı bezeme türlerindeokunabilir yazı şeritlerinin giderek yaygınlaştığı, bu aradayüzyılın sonunda bir grupta yazının karma konular arasındayansıtılan tasarıdan ayrı bir anlam yüküyle beyitlerbiçiminde de kullanıldığı gözlenmektedir. Çiniler, taş işleri,halılar, işlemeler çeşitlemeler içermektedir.farklı bir bakış açısıyla sürdürdükleri gözlenmektedir. 16.yüzyıla kıyasla düzen ve simetri endişesinin belirdiği birgrupta birimlerin bir mekan içine yerleştirildiği ve çiçeklerinyaprakların hafif ‘C’ kıvrımlı dallar çevresinde toplandığıancak bu kez sanatçıların bilinçli renk seçimi, dağılımı yada optik oyunlarla bu özellikleri erittikleri bu özellikle hareketöğesinin hâlâ önemsendiğine işaret etmektedir.Ustalar bu yüzyılda da 16. yüzyılda olduğu gibi ya birrenkle ya da birden fazla renk kullanarak biçimlerinirenklendirmişlerdir. Birden fazla renk kullanarak yapılmışrenklendirmelerde biçimlendirmeye yardımcı olmak önplanda tutulmuştur. Renklendirme açısından yüzyılın ilkçeyreğinde 16. yüzyıla benzer bir tutumla domates kırmızısı,yakut rengi ve mavinin ana renk olarak seçilmeye devamedildiği yüzyılın ortaları ve ikinci yarısında bir gruptasarı, bej, sütlü kahverengi, pembe, açık mavi, yeşilin pasteltonlarının beğeni kazandığı ve altın, gümüş rengininyaygınlaştığı fark edilmektedir. Renk dağılımı açısındanise 16. yüzyıla benzer bir tutumun yanı sıra bir grupta yanyana aynı rengin iki ayrı tonunun kullanılmasına ya dayeşil yapraklar, kahverengi dallar gibi naturalist bir gözlemleyapılan renklendirmelerle doğaya yaklaşma eğilimikendini göstermektedir. Ancak genel olarak eğer çizgiile gerçek görüntüye yaklaşılmışsa pastel renklerleve altın gümüş rengiyle silik görüntü yansıtma eğilimialgılanmaktadır.16. yüzyıl kompozisyon çeşitlemelerinin yinelendiğibu yüzyılda bir grupta giderektek motiften oluşan kompozisyonlara yönelindiğibir grupta ise bir merkeze doğruyönlendirilmiş motiflerden oluşankompozisyonların ağırlık kazandığı görülmektedir.18. Yüzyıl SanatıBu yüzyılda önceki yüzyıllarda görülenbitkisel bezemelerin boru çiçekleri,krizantem, tütün yaprağı vb. gibiyeni bitkisel bezeme konuları vetabak, çadır vb. nesneli bezemelerledevam ettiği gözlenmektedir.Bir açıdan Batı’danBiçimlendirme açısından önceden görülen biçimlendirmelerinyanı sıra bu yüzyılda bir grupta beliren natüralist,empresyonist ve romantik bir tutumla yapılan biçimlendirmelerleçeşitlemeler sergilendiği gözden kaçmamaktadır.Bu yüzyılda çizgi ve renkle oynayan ustaların bazıempresyonist görüntülere ulaştıkları yaygınlıkla ‘C’ kıvrımlıdallar çevresinde ‘C’ kıvrımlı hareketin devam ettiğiçiçekli ya da yapraklı dallardan oluşan birimlerde ‘C’kıvrımlı çizgilerle yüzeyin bazı noktalarında bir derinliğinbaşka deyişle perspektifin belirdiği görülmektedir. Ancakbu kez renklendirme ile simetrinin bozulduğu ya da bazıbirimlerin renklendirmesinde gerçekten kaçılarak gerçeğeyaklaşan özelliklerin eritildiği gözlenmektedir. Benzerbir durum bazı dokuma örnekleri için söz konusudur. Buörneklerde gerçekten kaçış ya yüzeye dağılan birimlerindüzeni bozularak ya da puslu görüntü veren metal ipliklerkullanarak sağlanmıştır.Yeni bir kompozisyon türünün belirmediği bu yüzyılda ustalarınkompozisyonlarda bilinçli estetik oyunlarına yöneldiği,yeni arayışlar içinde olduğu görülmektedir.Kompozisyonların renklendirilmesinde ikili bir gidiş dikkatimiziçekmektedir. Birinci grupta önceki yüzyılda olduğugibi antinatüralist bir yaklaşımla renklendirme yapılmıştır.Bu örneklerde beyazın değer kazandığı gözden kaçmamaktadır.İkinci grupta beyaz, pembe, sarı, koyu sarı,turuncu, mavi, koyu mavi gibi tonlamalar vardır. Altın vegümüş renginin yaygın görüldüğü bu grupta turkuaz veamatist moru renkleri ilginçtir.19. Yüzyıl Sanatı19. yüzyılda ustalar konularını ya somut ya soyutya da karma konulardan seçmişlerdir. Somutkonular arasında mine, orkide, mimoza,manolya, sarmaşık gülü, leylak, asma yaprağı,defne yaprağı, kengel yaprağı, kavun,karpuz, başak, palmiye, salkım söğüt vb.bitkisel bezemeler vardır. Nesneli bezemetüründe gemi, yelken, kayık, köşk,mescit vb. mimari motifleri doğa ürünleriarasında sergilenerek, resim sanatıylaortak bir betimleme anlayışınayönelmişlerdir. Zaman zaman mimarive çadırlarla oluşturdukları bezemeleryanı sıra natürmortlarla 18. yüzyılkonularını yenilemişlerdir.Ağaç işleri, taş işleri, duvarresmi, cam altı resmi,işlemeler, halılar veoyalarla yeni arayışlara110