el sanatlar dergisi(7) MATBAA.indd - İSMEK - İstanbul Büyükşehir ...

min üzerine yeşil renk altın kullanılarak penç, gonca verûmi motifleriyle zer-ender zer tarzında tezhiplenmiştir.Ketebe sayfasının karşısında bulunmakta olan sayfa, ketebesayfası gibi zer-ender zer tarzında tezhiplenmiş olup,tezyinatın ortasında bulunan geniş pafta içerisine sarı veyeşil renk altın kullanılarak gül ve penç motiflerinden oluşanbir buket yapılmıştır.Ketebe sayfasından önceki ilk iki sayfa, yine ortası genişbir paftayı oluşturacak şekilde zer-ender zer tarzında tezhiplenmiştir.Ketebe sayfasının önceki ilk sayfada paftaiçerisine iki adet pembe ve bir adet sarı gül ile iris çiçeğindenoluşan bol yapraklı bir buket, noktalama tekniğiyleboyanmıştır. Hemen karşısındaki sayfa ortasındaki paftaiçerisine ise pembe renkli bir sümbül yapılmıştır. Tüm sayfalardametin; 4 mm'lik sarı altın ve 1 mm'lik yeşil altıncetvellerle çerçevelenmiştir.Oldukça iyi durumda olan Kur’ân-ı Kerîm’in kahverengiderili cilt kapağı gösterişli bir şekilde hazırlanmıştır. 5mm'lik yeşil ve sarı altınla yapılmış iki adet cetvelin çerçevelediğiön ve arka kapak; zemini sarı altın olan ve motiflerinderinin kendi renginde bırakıldığı köşebentler vesalbekli şemseden oluşan bir kompozisyonla tezhiplenmiştir.Kompozisyona çiçek ve bulut motifleri hâkimdir.Eserin sırtı altın kullanılarak üçiplik rûmi ile süslenmiştir.Cilt kapaklarının arka yüzleri ve yan sayfalar vişne çürüğürenginde bir deri kullanılarak hazırlanmış olup, yeşil vekırmızı altın ile gül motifinin hâkim olduğu bir buket vealtın cetvellerle tezyin edilmiştir.Diğer birçok Kur’ân-ı Kerîm’de olduğu gibi hattatın ketebesayfasında ismini belirtmesine karşın, bu güzel tezyinatıyapan müzehhip imzasını atmamıştır. Türk sanatlarında,eser sayısına oranla sanatçı imzasının en az olduğu alantezhip sanatıdır. Bunun en büyük nedeni, müzehhibin önplana çıkma kaygısı ve tezhibin ekip çalışması sonucundayapıldığı durumlar da olabilir.Tezhip sanatçıları, yeryüzünü çiçeklerle bezeyen Allah’ınkelâmını çiçeklerle süsleyip kutsal kitabın ilk sayfalarınıadeta çiçek bahçesine çevirmişlerdir. Kutsal ayetlericoşkuyla okuyan çiçek kokularını mutlaka hissedebilir.“Kur’ân-ı Kerîm Hicaz’da indi, Mısır’da okundu, İstanbul’dayazıldı” sözü, İslâm dünyasında oldukça yaygın bir kanınınifadesidir. Meşhur Osmanlı hattatlarının yazdığıKur’ân-ı Kerîm’ler bu kanıyı doğrular niteliktedir. Osmanlımüzehhipleri tarafından tezhiplenen Kur’ânlar göz önünealındığında ve klasik tarza ilave olarak rokoko tarzınınOsmanlı sanatçıları tarafından geliştirilip uygulandığıdüşünüldüğünde, “Kur’ân-ı Kerîm Hicaz’da indi, Mısır’daokundu, İstanbul’da yazıldı ve tezhiplendi” demek dahayerinde bir ifade olur.Kaynaklar:1- Şinasi Acar, Türk Hat Sanatı, Araç-Gereç ve Formlar, İstanbul,1999, s.111.2- Şemse, Arapça’da “güneş” anlamına gelmektedir. Güneşinhaşmetini, parlaklığını simgeleyen bir süsleme öğesidir.Şemse formu kenarından dışarı doğru çıkan tığlardagüneşin ışınlarını simgeler.3- Yarı stilize bahçe çiçek ve motifleri, tezhip sanatındançiniye, halıdan saray sakinlerinin kıyafetlerine kadar kullanılmıştırve uzun süre etkisini sürdürmüştür.4- A. Süheyl Ünver, Ustası ve Çırağıyle Hezargradlı ZadeAhmed Ataullah: Hayatı ve Eserleri (İstanbul, 1955), s.7.5-Doç. Dr. Yıldız Demiriz, Osmanlı Kitap Sanatında NaturalistÜslupta Çiçekler, 1986, s.346-3486- Metnin başladığı ilk sayfa. Kur’ân-ı Kerîm’lerde serlevhagenellikle Fâtiha sûresi ve Bakara sûresinin ilk 6 satırınıkapsar.7- Mühre: akik taşından yapılmış altın parlatmaya yarayanalet. (Mührelemek: parlatmak)8- Altın zemin üzerine, ucu kütleştirilmiş iğne ile hafif bastırmaksuretiyle yapılan noktalar veya üçlü nokta grupları.*Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tezhip Anasanat Dalı Başkanı21