yerel ölçekli planlama yerel toplumların sürdürülebilir ... - REC Türkiye

yerel çevre | K APAK KONUSUnin ve yaflad›¤› dünyan›n gelece¤ihakk›nda söyleyecek sözü olan vebunu demokratik kanallarla politikayadönüfltüren bir toplum, bu politikalar›nsa¤l›kl› ve etkin biçimde uygulanmas›için de gerekli önlemleri alacak,kaynaklar› yaratacak ve yapt›r›mlar›uygulayacakt›r.Önemli bir fırsatTürkiye’de yerel ile ulusal, politikaile uygulama aras›ndaki bu önemli iliflki/iletiflim/ iflbirli¤inin kurulmas›ndaYerel Çevre Eylem Planlar› (YEÇEP’ler)stratejik bir rol üstlenebilir. YEÇEP’ler,bir yöre ya da kent halk›n›n çevre yat›-r›mlar›n›n planlamas›na kat›l›m›n› sa¤layanaraçlard›r. YEÇEP sürecinde,yerel yönetimlerin de ortakl›¤›yla, farkl›de¤er, görüfl ve ihtiyaçlar› olan paydafllar,çevresel sorunlar›n› çözmekiçin bir araya gelir. Paydafl Grubu, toplumunortak çevresel sorunlar›n› belirlemek,öncelikler ve çözüme yönelikeylemler gelifltirmek için demokratikbir süreçte birlikte çal›fl›r. Bu öncelikve eylemler, yap›lacak çevre yat›r›mlar›nazemin oluflturacak Yerel ÇevreEylem Plan›’nda bir araya getirilir.Bu model, 1992 Rio Zirvesi’ndensonra Yerel Gündem 21’lerde baflar›-l› uygulamalar gelifltirmifl Türkiyeiçin çok da yeni de¤il. Ancak, sürdürülebilirbir kalk›nma modeli için‘çevre’nin merkeze al›nd›¤› planlamalar,art›k acil bir ihtiyaç. YEÇEP’lerYerel yönetimler, YEÇEP’ler içinkolları sıvamaya hazırTürkiye için, 1998’de tamamlananancak yasal yapt›r›m› olmad›¤›ndanuygulamada hakk› verilemeyenUÇEP sürecini ve 2007-2023 dönemineodaklanan AB Entegre ÇevreUyum Stratejisi’ni (2006), yereldetamamlamak için de önemli bir f›rsat.Bu perspektifle, yerel düzeyin AB’yetam adayl›k hedefiyle üstlenileceksorumluluklar› toplumun deste¤iyleyerine getirmesi için ak›lc› bir araçolarak kullan›labilirler.Türkiye, yeralt›ndaki de¤il yerinüstündeki ‘gözle görülen’ yat›r›mlar›tercih eden yerel politikac›lara maalesefyabanc› de¤il. Oysa art›k hemflehriler,ekonomik geliflmifllikle çevre kalitesinidengelemifl, altyap› sorunlar› çözülmüfl,insan yaflam› için sa¤l›kl› ortamlarsunan ve do¤a üstündeki bask›s› enaza indirilmifl yerleflimlerde yaflamakistiyor. Bu iste¤in temel bir insan hakk›oldu¤u bilinci, tüm dünyada oldu¤ugibi Türkiye’de de h›zla yayg›nlafl›yor.Yurttafllar, kendi yaflam kalitelerini vedünyan›n gelece¤ini etkileyen çevreselsorunlar›n yönetiminde söz talep ediyor.Bu noktada YEÇEP’ler karfl›m›zaönemli bir f›rsat olarak ç›k›yor: hemçevre sorunlar›n›n stratejik bir planlamaylaele al›nmas›n› sa¤layan, hem desürecin demokratik kat›l›mla iflletilmesinikolaylaflt›ran araçlar olarak.◗Deniz Gümüşel, REC Türkiye KapasiteGeliştirme Programı Proje YöneticisiREC Türkiye, YEÇEP uygulamaları için farkındalık ve kapasite oluşturmakamacıyla 2005’te bir YEÇEP Eğitim Programı düzenledi. Programın amacı,yerel yönetimlerin çevre yönetimi kapasitelerinin geliştirilmesi ve yerel çevreyatırımlarının planlanması için kullanılabilecek etkin bir araç olan YEÇEP yönteminintanıtılmasıydı. Üç bölgede yapılan çalıştaylara 15 merkezî kamu kurumu ile 65ilden belediyeler, il özel idareleri, belediye birlikleri ve Yerel Gündem 21 örgütlerikatıldı.Çalıştaylarda yapılan bir anketle, eğitime katılan yerel yönetim temsilcilerininYEÇEP’ler hakkında düşünceleri de soruldu. Katılımcıların %94’ü yerel çevre planlamasınıkentleri için ‘çok uygun’ bulurken, katılımcıların tümü YEÇEP yöntemini‘yararlı’ bulduklarını ifade etti. YEÇEP yöntemi, %98’lik bir oranla, kentsel çevresorunlarına çözüm üretmede etkin bir araç olarak tanımlandı. Katılımcıların %87’si,2-5 yıllık bir sürede kentlerinde YEÇEP hazırlanmasını gerçekçi bulurken, %80’ihazırlanacak eylem planının önümüzdeki 2-5 yıllık sürede uygulanabileceğinibelirtti.Anket sonuçları, yerel yönetimlerin çevre alanındaki çalışmalarını stratejik birbakış açısıyla ve toplumsal katılımla planlamaya çok açık olduklarını ve bu planlamaiçin YEÇEP’i etkin bir araç olarak kullanabileceklerine inandıklarını gösterdi.Ayrıca, eğitimler sonrasında birçok yerel yönetim, kendi kentlerinde YEÇEP uygulayabilmekiçin REC Türkiye’den destek talep etti. REC Türkiye, alandaki uluslararasıdeneyimiyle Türkiye’de YEÇEP’lerin yaygınlaşması için iyi uygulama örnekleriyaratmak ve yerel yönetimlere sistematik destek sağlamak için çalışmalarınadevam ediyor.REC Türkiye’nin YEÇEP yayınları için: • Y E R E L E Y L E M Y E Ç E P •Yerel çevre korumayabaşarılı bir örnekHarþitGüzin ArarBEHİÇ AKHarflit Çay›’n›n Kirlili¤iniÖnleme ve Toplum BilinciOluflturma Projesi, RECTürkiye taraf›ndan sa¤lanan 13,065avroluk hibe deste¤i ile yerel ölçekteyürütülmüfl bir çal›flmad›r. Proje özellikle,Harflit Çay›’n›n kirlili¤ini önlemeyeyönelik bir toplumsal bilinçlenme,sahiplenme duygusu ve fark›ndal›koluflturmak üzere tasarlanm›flt›.Bu giriflime, yerel halkla birlikte bölgedekiyerel yöneticiler, merkezî veyerel idarelerin temsilcileri de dahiledildi; Gümüflhane flehir merkezindengeçen 150 km. uzunlu¤undakiHarflit Çay› için haz›rlanacak bir‘Yönetim Plan›’ için halk›n ve kararvericilerin gereken bilinç düzeyineulaflmas› amac›yla e¤itim, lobi vekampanya faaliyetleri gerçeklefltirildi.Bu faaliyetler aras›nda, konferanslar,halk toplant›lar›, okul toplant›lar›,çevre yürüyüflleri, kat› at›k toplamakampanyalar› ve yar›flmalarbulunuyordu. Bu Proje, yereldeörgütlenmifl olan Gümüflhane Kültürve Spor Kulübü Derne¤i taraf›ndan,tüm taraflar› ve ilgi guruplar›n› daprojeye dahil etmek suretiyleHarflit’te gerçeklefltirilen ilk projeolmas› nedeniyle önemli bir örnekti.Gümüflhane Belediyesi’nin HarflitÇay›n› korumak için önlemlerini art›rm›flolmas›, Gümüflhane Valili¤i’ninHarflit Çay› Eylem Plan›’n› hayatageçirme çal›flmalar›na bafllamas› vekarar vericiler taraf›ndan, Harflit YerelÇevre Eylem Plan›’n›n (YEÇEP) haz›rlanmas›yönünde at›lan ad›mlar,Gümüflhane Valili¤i bünyesindeYEÇEP Komisyonu oluflturulmuflolmas›, projenin, yerel çözümleringelifltirilmesine yönelik baflar›l›sonuçlar›ndan baz›lar›yd›.17 | OCAK - MART 2007 | yeşil UFUKLAR