2, KİTAPCIK

Corana virüs ilk olarak Çinin Wuhan kentinde ortaya çıktı.
29 aralıkta wuhan deniz ürünleri pazarında çalışan iki kişi ve
oradan alım yapan bir kişinin eş zamanlı benzer semptomlarla
başvurusu dr Aİ Yen’in dikkatinden kaçmamıştı. Hastalığın
seyrinin hızlı olası nedeni ile farklı bir etken olabileceğini
düşünen Dr Yen bunu arkadaşları ve ile bi grupta paylaştı.
Aynı fikirleri paylaşan ve sonrasında bu hastalığa yakalanarak
hayatını kaybeden Dr Li Ven Yan ve 7 kişilik bir grup daha
hükümet tarafıdan halkı endişeye sürüklemekle ve provake
etmekle suçlandılar ve disiplin suçu işledikleri düşünülerek
yargılandılar. Ancak hastalıkların sayısı artıp gerçekler ortaya
çıkmaya başladığında önlem alımında artık gecikilmiş ve
hastalık birçok insanı etkiler hale gelmişti.
1-2 hafta gibi kısa bir sürede içinde bulaşmasına, ardından
çok hızlı bir küresel yayılım göstermesine rağmen Türkiye’de
bu süreçte vaka olmaması çok farklı yorumlara neden oldu.
11 Mart 2020 de Avrupa kaynaklı olduğu düşünülen bir erkek
hastada covid test pozitifliği resmi kaynaklarca doğrulandı.
Türkiye’deki koronavirüs süreci de böylece başlamış oldu.
ÜST GASTROINTESTINAL ACIL DURUMLARDA BT
DR. İLKER AKBAŞ
Gastrointestinal sistem (GİS), ağızdan başlayıp üste sonlanan,
tübüler kıvrımlı bir yapıdır. GİS, Treitz ligamenti tarafından üst
ve alt olmak üzere iki kısma ayrılır. Flexura duodojejunalisten
başlayan Treitz ligamentinin proksimali üst GİS’i, distali ise
alt GİS’i oluşturur. Bu ayrım fizyolojik olmayıp tamamen
anatomiktir. Ağız, orofarenks, özefagus, mide ve duodenumun
dörtte üçlük proksimal kısmı üst GİS içerisinde yer alır. Yine
karaciğer, pankreas ve safra yolları hastalıkları bu bölümde
tartışılacaktır.
Üst GİS acilleri, acil servislerde sıklıkla karşılaştığımız
durumlardandır. Aynı zamanda üst GİS acilleri, acil servisten
direkt opere edilen hastalıkların yaklaşık üçte ikisini
oluşturmaktadır. Bu nedenle bir an önce tanı koymak ve tedaviye
başlamak oldukça önem arz eder. Son yıllarda, bilgisayarlı
tomografi (BT) üst GİS acillerinin değerlendirilmesinde
oldukça öne plana çıkmıştır. Gerek ulaşılabilir olması gerek
kısa çekim ve yorumlama süresi, pek çok patolojik durumda
duyarlılık ve özgüllüğünün yüksek olması gibi nedenler üst
GİS acillerinde BT kullanımını arttırmaktadır.
GİS kanamaları, gastointestinal kanalın herhangi bir kısmından
olabilir. Bu nedenle altta yatan etiyolojik nedenler oldukça
fazladır. Peptik ülser kanamaları vakaların yarısını oluştururken,
varis kanamaları ise ikinci en sık sebeptir. Varis kanamalarında
mortalite %50’ye ulaşır. Üst GİS kanamalarınınım tanısında
BT’nin sensitivitesi %85,2 ve spesifitesi % 92,1’dir. Aktif
kanama ve altta yatan nedenler BT ile saptanabilir. BT
anjiografide aktif kontrast madde ekstravazasyonu aktif
kanama için oldukça değerli bir bulgudur. Varisler ise
kontrastlı enine kesit görüntülemelerde kıvrımlı, bükümlü,
geniş, tübüler yapılar olarak kolayca görülebilir. Varisler için
BT’nin sensitivite, spesitivite, pozitif prediktif değer (PPV) ve
negatif prediktif değer (NPV) değerleri sırasıyla, %86-100,
%57-88, %77,5 ve %70,6 şeklindedir.
Tıpkı kanamalarda olduğu gibi, perforasyonlarda
gastrointestinal kanalın herhangi bir bölümünden olabilir.
Özefagus için en sık neden iyatrojenik sebepler iken mide ve
duodenum için ise peptik ülser hastalığının komplikasyonu en
sık etkendir. Çoğu perforasyon hayatı tehdit eder ve acil tanı
ve cerrahi tedavi gerektirir. Bu nedenle mümkün olan en kısa
süre için perfore bölgeyi bilmek önemlidir. BT, perforasyon
bölgesini, altta yatan sebebi ve takip eden komplikasyonların
doğru değerlendirilmesinde önemli rol oynar. BT mutlaka
intravenöz kontrast madde kullanarak çekilmeli ve görüntüler,
rutin abdominal pencere ayarına ek olarak, ekstraluminal havayı
tespit etmek için akciğer penceresinde de değerlendirilmelidir.
GI duvarının sürekliliğinin kaybolması, ekstraluminal hava
varlığı ve oral kontrastın ekstraluminal kaçağı perforasyonu
gösterir. Özefagus perforasyonu için BT’nin sensitivite ve NPV
değeri %100’dür.
Özellikle batı toplumlarında safra taşları popülasyonun
%15-20’sinde görülmekte ve her yıl bu kişilerin %1-4’ü
semptomatik hale gelmektedir. Safra yolları ve pankreasa ait
aciller karın ağrılarının sık sebeplerinden. Özellikle safra yolları
hastalıkları için ilk önerilen yöntem hepatobilier ultrasonografidir
(USG). Karın USG, düşük maliyeti, bulunabilirliği, non-invazif
olması ve safra kesesi taşları için yüksek doğruluğu nedeniyle
klinik olarak akut kolesistit olduğundan şüphelenilen hastalar
için tercih edilen ilk görüntüleme tekniğidir. BT genellikle
USG tanısal olmadığında veya hastalarda kafa karıştırıcı
belirti ve semptomlar olduğunda endikedir. Barsak tıkanıklığı
varlığında safra taşı ileusunu, generalize peritonit varlığında
perforasyonu veya amfimeatöz kolesistiti dışlamak için
BT istenmelidir. Bununla birlikte BT karın ağrılı hastanın
değerlendirilmesi sırasında, diğer etiyolojileri dışlamak için ilk
değerlendirmede sıklıkla kullanılır. Kolelitiazis, safra kesesinde
distansiyon (longitudinal ≥ 10 cm, transvers ≥ 5 cm), kese
duvarında kalınlaşma (>3mm ve kontrast tutulumu olması),
duvarda veya mukozada kontrast tutulumu, perikolesistik
sıvı veya yağ dokuda dansite artışı, komşu karaciğer
27