2, KİTAPCIK

parankiminde hiperemiye bağlı kontrast tutulumu ve safra
kesesi fundusunun ön duvara doğru yer değiştirmesi BT’de
akut kolesistiti gösteren bulgulardır. Akut kolesistit’de BT’nin
sensitivitesi: %73-94, spesitivitesi %59’dur. Safra taşları
kalsiyum ve kolestrolden teşekküldürler. İçeriklerine göre
BT’de farklı görünebilirler. Kalsiyum içeriği fazla olan taşlar
hiperdens gözükürken, kolestrol içeriği fazla olan pigment
taşları ise hipodens görülür. Taşların ancak %60’ı kalsifiyedir.
Geri kalanların yaklaşık %25’ i safra ile izointens olup BT ile
saptanamayabilir. Taşın kolesterol içeriği ile BT atenuasyonu
arasında ters korelasyon vardır.
Transabdominal USG, distal ortak safra kanalındaki taşlar
için zayıf duyarlılığa sahiptir, çünkü distal ortak safra kanalı
genellikle görüntüleme alanındaki bağırsak gazı tarafından
gizlenir. Bu nedenle akut kolesistitin aksine koledolitiazis
tanısında USG’nin faydası daha azdır. BT’de safra kanalı
içindeki taşlar direkt görülebileceği gibi, hedef işareti, rim
işareti veya hilal işareti gibi sekonder bulgulara bağlı olarak
da saptanabilir. BT’nin koledokolitiazis için duyarlılığı %65-88
arasında değişir.
Alkol, safra taşları, ilaçlar, enfeksiyöz ve iatrojenik sebepler akut
pankreatititin başlıca nedenleridir. Akut pankreatit hastalarının
%80’i unkomplike pankreatit iken hastaların %15-20’sinde
nekrotizan akut pankreatit görülür. BT’nin akut pankreatit
tanısında sensitivite ve spesitivitesi %90’nın üzerindedir.
BT akut pankreatit tanısı koymanın yanında, unkomplikenekrotizan
ayırımı, hastalığın derecesini sınıflandırma ve
komplikasyonları göstermede klinisyene yardımcıdır. Bununla
birlikte hafif şiddete pankreatiti olanların %15-30’unda BT
görüntülemenin normal olabileceği unutulmamalıdır. İlk BT’de
komplikasyon olmasa bile hastalara mutlaka 48-72 sonra
komplikasyonlar için yeniden BT görüntüleme yapılmalıdır.
Fokal veya diffüz parankim genişlemesi, ödem ve parankim
dansitesinde değişiklik, pankreas sınırlarda düzensizleşme ve
pankreas etrafında retroperitoneal yağ dokuda dansite artışı
BT’de akut pankreatiti gösteren bulgulardır.
Üst GİS yabancı cisimlere özellikle çocuklarda sık karşılaşılır.
Erişkin yaş grubunda daha seyrek görülmekte ancak daha
yüksek oranda morbitide ve mortaliteye yol açabilmektedirler.
Yabancı cisim yutulmasında tanı ve tedavide gecikme;
perforasyon, obstrüksiyon gibi ciddi komplikasyonlara neden
olabilen önemli bir sorundur. Üst GİS’de yabancı cisimlere
en çok anatomik yapısı nedeniyle özefagusta daha sonra ise
midede rastlanır. Yabancı cisim yutulmasının tanısı genellikle
kolaydır. Yutulan yabancı cisimlerin %88’i radyoopaktır. Bu
nedenle, boyun ve toraksı içine alan direkt grafilerde yabancı
cisimler olguların %88’inde görüntülenebilir. BT, yabancı
cismin şeklini, boyutunu, yeri ve derinliği gösterir. Aynı
zamanda yabancı cismin çevresindeki dokunun durumunu
ve komplikasyonların gösterilmesinde duyarlıdır. Ayrıca,
küçük yabancı cisimler ve radyolusent cisimlerde BT ile
görüntülenebilir. Özefagusta keskin ve sivri yabancı cisimlerin
gösterilmesinde, sensitivitesi %100, spesitivitesi %94’dür.
ATEŞLİ SİLAH YARALANMALARINA YAKLAŞIM
DR. KASIM TURGUT
ADIYAMAN ÜNIVERSITESI TIP FAKÜLTESI
Ateşli silahlar insanoğlunun her dönem ilgisini çekmiştir.
Elde edilmesi kolaylaştıkça da ateşli silahlarla meydana
gelen yaralanma ve ölüm olguları artmaktadır. Özellikle
15-35 yaş arası genç erkekler ateşli silah yaralanmalarına
maruz kalmakta ve dünya genelinde yaklaşık yıllık 220.000
ölüme sebep olmaktadır. Kullanım amaçlarına bakıldığında
avcılık, savunma, saldırı ve magandalık sayılabilir. Olayın
gelişme sebeplerine bakıldığında gelişmiş ülkelerde intihar,
gelişmekte olan ülkelerde ise kaza ve cinayetler daha fazla
görülmektedir. Vücutta en fazla ekstremiteler etkilenir, en
ölümcül yaralanmalar ise baş-boyun bölgesine olmaktadır.
Yaralanmanın şiddetini belirleyen faktörler silahın türü, atış
mesafesi, merminin ağırlığı ve hızı, etkilenen bölgenin yapısı,
ve oluşan şok dalgasının seviyesidir. Yabancı ve çok hızlı bir
yabancı cisim olan kurşun vücuda isabet ettiğinde sahip olduğu
enerjiyi dokulara aktarır. Vücutta direk hasar oluştururken aynı
zamanda sahip olduğu blast etki ile çevre dokularda indirekt
hasar da oluşturabilir. Vücutta karşılaştığı en büyük direnç
kemik dokudur. Düşük hızlı bir mermi kemiğe isabet ettiğinde
genellikle yön değiştirir, fakat mermi yüksek hızlı ise kemikte
veya merminin kendisinde fragmantasyon görülebilir. Bu
durum dokuda daha fazla hasar olmasına sebep olmaktadır.
Hayati organları barındırması sebebiyle baş boyun bölgesi
yaralanmalarında ölüm oranı yüksektir. Vakaların çoğu olay
yerinde veya acil serviste ölmektedir. Glaskow koma skoru
düşük (<8), fix dilate pupilleri olan ve mermi trasesi orta
hatta olan yaralanmalarda hayati tehlike daha yüksektir.
Göğüs kafesi geniş bir çapa sahip olması nedeniyle sıklıkla
yaralanır. Ölüm genellikle kalp ve büyük damar yaralanması
durumunda olurken, akciğer elastiki yapısı nedeniyle
daha az yaralanır. Abdomen yaralanmaları çoğunlukla
toraks yaralanmalarında eşlik etmektedir. Hemodinamik
instabilite, peritonit bulgularının olması, omental yada
28