İstanbul Sanat Dergisi/ Sayı 2

22
Yazar
Mayda Saris
sarismayda@gmail.com
İlk portre
çalışmalarını başlatan
Manas Ailesi
Rupen Manas,
Sultan Abdülmecid,
1850, İsveç
Drottningholm
Şatosu.
Rupen Manas,
Sultan Abdülmecid’in
kızı Fatma Sultan,
Topkapı Sarayı Müzesi
Kütüphanesi.
Manas ailesinin üyeleri, yaklaşık iki yüzyıl boyunca kimi zaman
ressam kimi zaman da devlet memuru olarak Osmanlı
Sarayı’nda bulunmuşlardır.
İstanbul Sanat | Ocak / Şubat / Mart 2021 / 02
Yüzyıllardan beri bu topraklarda üreten, yaratan
ve paylaşan Ermeni ressamların sanatında İstanbul
ve Anadolu’nun çok özel bir yeri olduğu
hemen fark edilir. Osmanlı İmparatorluğu’na
baktığımızda Ermenilerin müzik, resim, mimari, edebiyat
ve sanatın her dalında önemli isimler yetiştirdiğini görürüz.
Hristiyan olmaları nedeniyle İslam’ın resim yasağından etkilenmeyen
Ermeni ressamlar, kiliseler için betimledikleri
dinsel resimlerin yanı sıra çok sayıda saray, malikane süslediler
ve Osmanlı resim sanatında ilk portre çalışmalarını
gerçekleştirerek, tuval üzerine yağlıboya dönemini başlattılar.
Kökeni Kayseri ya da Kapadokya Ermenilerine dayanan
Osmanlı resim sanatında ilk portre çalışmaları, Manas ailesi
tarafından başlatılmıştır. Bu geniş sülalenin en eski üyesi
Parseh Manas, III. Ahmed’in (1703-1730) portrecisiydi.
Oğlu Rafael Manas (1710’lar-1780), İtalya’da eğitim gördükten
sonra İstanbul’a dönerek Sultan I. Mahmud (1730-
1754), III. Osman (1754-1757) ve III. Mustafa (1757-1773)
döneminde saray ressamlığı yapmıştır. Resimlerinde Batı,
özellikle de İtalyan etkisi belirgin olan Rafael Manas’ın fildişi
üzerine işlediği minyatürler gerçek şaheserlerdir. Rafael,
döneminin yeni arayışlarını yakından izlemiş, Osmanlı resim
sanatında tuval üzerine yağlıboya döneminin başlatıcısı
olmuştur.
Çoğunlukla tek kadın figürleri ya da anne-çocuk kompozisyonları
işleyen sanatçı, Osmanlı başkentinin günlük yaşamına
tanıklık etmiştir. Rafael’i, resimde Batılılaşma sürecini
başlatan sanatçı olarak anmak yanlış sayılmaz. ‘Anne
ve Çocuk’ adlı tablosunda annenin giysileri, I. Mahmud döneminin
kadın giyimini yansıtır. Genç kadının yüzündeki
mağrur ve sevecen ifade başarıyla yansıtılmıştır. Yarattığı