BEDAAT

Sınırlandırma hakkın özüne dokunmamalıdır. Hakkın özü kavramından ne anlaşılması gerektiğinin çok belirgin
olmadığı değerlendirilmekle birlikte, doktrinde hakkın vazgeçilmez unsuru, dokunulduğu hâlde onu anlamsız kılacak
olan asli çekirdek olarak tanımlanmıştır. Serî muhakeme usûlüne bakıldığında, adil yargılanma hakkının özüne
müdahale edildiği görülmektedir. Şüphelinin, delilerden haberdar olma, etkili müdafii yardımından faydalanma,
delilleri tartışma, muhakeme etki etme, şüpheden yararlanma, kendi aleyhine delil vermeye zorlanamama gibi adil
yargılanma hakkının çekirdeğinde bulunan haklardan faydalanamamaktadır.Tüm bu açıklamalardan sonra net bir
şekilde ortaya konulmuştur ki, serî muhakeme usûlüne ilişkin kanuni düzenleme ile şüphelinin adil yargılanma
hakkı, Anayasa m. 13 hükmüne aykırı bir şekilde sınırlandırılmaktadır.
Sonuç
En nihayetinde şunu ifade etmek gerekir ki, sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada yargının yükünü azaltarak, hızını
ve verimliliğini arttırmaya yönelik çalışmalar yapılmakta ve serî muhakeme gibi çeşitli usûlî yöntemlere başvurulmaktadır.
Gerçekten de yargılamaların hızlı bir şekilde yapılmasında kamusal menfaatler de bulunmaktadır.
Ancak bu amaca ulaşmak için hukuk devletinin tanıdığı meşrû araçlara başvurmak gerekmektedir. Amaca ulaşmak
için feda edilen ya da vazgeçilen özlerine dokunulan temel haklar ya da esası oluşturan ana ilkeler olmamalıdır.
Zirâ hukuk devleti, ana ilkeler üzerine otururken; insan kişiliği de temel hakların çekirdeğinden oluşan insan haysiyeti
üzerine oturmaktadır. Yeni bir kurum getirilirken, ulaşılmak istenen menfaatin ya da faydanın verilen zarara
ağır basması, üstün gelmesi zarurîdir. Serî muhakeme usulünün hangi temel haklara ne oranda zarar verdiği mevcut
çalışma ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunun yanında yeterli şüphe şartının oluşmasının arandığı, bu nedenle
de aslen soruşturma evresinde herhangi bir serîliğin söz konusu olamayacağı serî muhakeme usûlü, kural
olarak sadece ara muhakemesini ve kovuşturma evresini ortadan kaldırmıştır. Şu hâlde aslında süre olarak kısaltılan
15 günlük ara muhakeme ile ilk duruşma için verilecek gün için geçen süredir. Serî muhakemeye tabi suçların
genelde zaten ilk celsede bittiği göz önünde bulundurulacak olursa, aslında serî muhakeme ile büyük bir süre kazancının
olmadığı ifade edilebilir. Bu bağlamda ulaşılmak istenen amaçla feda edilen değerler arasında gerçekten
anlamlı bir oran olup olmadığı sorgulanmalıdır.
Fazıl Sağlam, Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın ve Yayın Yüksekokulu Basımevi,
Ankara, 1982, s. 114.
Sağlam, Sınırlandırma ve Öz, s. 114; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, 3. Bası, Ekin Yayınevi, Bursa, 2019, s. 330.
Sağlam, Sınırlandırma ve Öz, s. 115.
Sağlam, Sınırlandırma ve Öz, s. 116 Gözler, Türk Anayasa Hukuku, s. 359.Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku,16.
Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016, s. 117.
DOÇ.DR.GÜLSÜN AYHAN AYGÖRMEZ UĞURLUBAY
İSTANBUL GEDİK ÜNİVERSİTESİ