BEDAAT

Hatta 8. Uluslarası GAJE Konferansına ev sahibi yapmıştır. Söz konusu organizasyon dünya çapında çok beğenilmiş sonraki
yıllarda yapılanlar adete Türkiye’de yapılanın gölgesinde kalmıştır.Nihayet Adalet Bakanlığı 2015 2019 tarihleri için belirlediği
Stratejik Planın 2/5dezavantajlı grupların adalete ulaşımın sağlanması için hukuk kliniklerinin uygulanmasını getirilmesini
gündemine almıştır.Bu doğrultuda 2016 yılında Hukuk Klinikleri ile ilgili bir Uluslararası Klinikleri Sempozyumunu
düzenlemiş ve bütün hukuk fakültelerini ve dünyadaki en ünlü hukuk klinikçilerini davet etmiştir. Daha sonra 2016 yılınsa
Adalet Bakanlığı hem hukuk kliniklerinin hem de arabuluculuğun geliştirilmesini ve yaygınlaşmasını desteklemek amaçlı 13
farklı hukuk fakültesine ile arabuluculuk kliniklerinin kurulmasını gerektiren “Arabuluculuk Hukuk Kliniği Protokolü” nü
imzalamıştır. Söz konusu protokol uyarınca hukuk klinikleri öğrencilerine arabuluculuk hukuku eğitimi verdikten sonra öğrencilerini
Adliyelere gönderip kurdukları tanıtım masalarında halkı arabuluculuk konusunda bilgilendirmekle yükümlü kılınmıştır.
Trabzon Üniversitesi Hukuk Fakültesi olarak 2016 yılında bizde ilk kez arabulucuk hukuk kliniğini kurarak faaliyetlerimize
başlamıştık. Bunun öncesinde ise Söz konusu Adalet Bakanlığı Konferansına katılmıştı.Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde
öğrenciyken 2013 yılında uluslarası kurgusal dava yarışmasında üç arkadaşımla fakültemizi ve Türkiyeyi temsil etmiştik.
Daha sonra Amerikada hukuk doktorası eğitim aldığım dönemde haftalık dört saatlik medeni hukuk kliniği (civil law
externship) dersini almıştım. Bu sebeplerle hukuk kliniği birimini kurmak için çok hevesli davrandım. Bir çok araştırma görevlisi
arkadaşımızla birlikte Ankara ve İstanbuldaki hukuk klinikçileri eğitimlerine katıldık.
Ancak başlarda benim de aklımda soru işaretleri vardı. Amerikada avukatlık stajı ya da hakimlik stajı yoktur. Hukuk eğitiminden
sonra avukatlık sınavını kazanabilenler avukat olur. O yüzden orda kesinlikle klinik uygulaması gereklidir. Oysaki
Türkiyede hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra avukat olmak için bir yıl hakim savcı olmak için iki yıl staj görmek
gerekir. Üstelik zaten bir çok fakülte hukuk eğitimi sırasında pratik dersleri vermektedir. Öyleyse hukuk klinklerine gerçekten
ihtiyaç varmıdır? Bu sorular hem Amerikada hem Türkiyede hukuk eğitimi görmüş ve her iki ülkede de avukat olarak
çalışmış biri olarak aklımı başlarda kurcalamış idi hatta konferansta da bu soruyu sormuştum. Ancak hukuk eğitimimde hukuk
kliniği metodlarını uygulamaya başladıktan sonra ve özellikle çok eğlenceli ve başarılı geçen arabuluculuk kliniğimizden
sonra kesinlikle hukuk kliniklerinin gerekli ve önemli olduğuna emin oldum. Hukuk klinikleri ve hukuk pratikleri birbirlerinden
farklı kavramlardır. Hukuk klinikleri kelimesi özellikle seçilmiştir çünkühukuk klinikleri gerçek hukuki sorunlarla
ilgilenir ve bunları ilgilenirken hukuk fakültesindeki bir hukuk klinikçisi hocanın denetimi ve yönlendirmesi altındadır
gerekirse uygulamadaki hukukçulardan yardım ve tavsiye de alabilir. Hukuk staji, hukuki çatışmaları gözlemleme öğrenme
ve çatışma çözmeye yardımcı olurken buna kıyasla hukuk klinikleri hukuki çatışmaya tam katılım sağlamaktadır. Hukuk
kliniği öğrencileri çatışma çözmenin tasarlanması yürütülmesi ve değerlendirilmesinde yer alacak değişik şartları inceleyecek
ancak bütün faktörleri bir formda sunabilecektir. İlgili konuda teorik ve uygulama deneyimi olan hukuk klinikçileri ise
klinik öğrencilerini denetleyip gözetlemektedir.Hukuk klinilerini staj ve pratiklerden çok daha öne çıkaran özelliği ise çok
işlevli olmalarıdır. Hukuk klinikleri öğrencilere adete hukukçu olmayı hukukçu gibi düşünmeyi gerektiğinde avukat gerektiğinde
hakim gibi düşünüp hareket etmeyi öğretir aynı zamandaysa öğrenciler şiddete uğramış kadınlar çocuklar göçmenler
engelliler gibi avantajsız gruplara yardım etme şansına sahip olurlar. Bu gibi avantajsız gruplar ücretsiz hukuki yardım alma
olanağına sahip olurken öğrenciler dertlenerek öğrenme şansına sahip olurlar.
Hukuk kliniklerinin yani uygulayarak öğrenmenin klasik teorik derslere üstlüğü ise tartışılmayacak kadar açıktır. Şöyle ki
ortalama öğrenme piramidine göre geleneksel derslerle öğrenme kapasitesi sadece %5 dir ancak uygulayarak öğrenme oranı
ise %75tir. Bu oran başkalarına öğretmek ile %90 lara kadar çıkabilmektedir. Hukuk kliniği türleri ve metodları çok çeşitlidir
ve öğrenmeyi uygulamak ve başkalarını öğretmek ile birlikte faaliyete geçirilebilmektedir.
Adalet Bakanlığı Hukuk Klinikleri Sempozyumu 211.
Maria Concetta Romano, The History of Legal Clinics in the US, Europe and around the World, 16 Diritto & Questioni Pubbliche 27
(2016) 27.
Adalet Bakanlığı Hukuk Klinikleri Sempozyumu 342.
Julian Lonbay and Musa Toprak Legal Clinics in Turkey. In: Sarker S.P. (eds) Clinical Legal Education in Asia. Palgrave Macmillan,
New York(2015) 217, 218.
Ayrıntılı bilgi için bkz AUHF Insan Haklari Hukuk Klinikleri http://hukukklinikleri.hukukfelsefesi.org/hukukklinikleri/ (6.5.2020)