2020 Paralel Ufuklar

PARALEL UFUKLAR | FARKLI BOYUTLAR
NEHİRDEKİ SANDAL
DÜŞÜNCE DENEYİ
KENDİ ÜÇ BOYUTLU EVRENİNİZDE BAŞKA
EVRENLER TASARLAYABİLİR MİSİNİZ?
Kendi üç boyutlu evinizin içinde bir metre uzunluğunda yine üç
boyutlu küçük bir nehir düzeneği kurduğunuzu düşünün. Nehir aynı
yöne doğru sürekli akmakta olsun. Bu nehrin başlangıcına küçücük
bir sandal ve içine küçük bir adam yerleştirin. Bu küçük adamın ömrü
de sandalın nehrin sonuna kadar gideceği zaman kadar olsun.
Sandalın kürekleri yoktur. Nehrin akıntısıyla nehrin sonuna
vardığında çöp adamın da ömrü sona erecektir.
Siz bu düzeneği bina eden kişi olarak çöp adamın hayatı boyunca
karşılaşacağı her şeyi önceden tahmin edebilir ve o çöp adamın
zamanını başından sonuna görebilirsiniz. Çünkü onun boyutları sizin
evinizin içinde olup ona yukarıdan bakmaktasınızdır.
Bu durumda sandaldaki çöp adamınız kendi üç boyutlu evreninde
yani sandalında yaşamakta; genişliğini, uzunluğunu ve yüksekliğini
yeteneği ölçüsünde ölçebilmektedir. Akmakta olan bir şeyin içinde
olduğunu da fark etmekte ama ne nehir hakkında ne nehrin dışı
hakkında ne de nehrin uzunluğu hakkında hiçbir fikri
bulunmamaktadır. Çünkü bildiği evren nehrin aktığı sürece tanık
olduğu üç boyutlu sandaldan evrendir. Kendi varlığı son bulmadığı
sürece nehrin hep var olacağını düşünmektedir.
İkinci aşamada bu üç boyutlu düzeneğin içindeki çöp adamın da
aynen bizim gibi bir alt hayat kurguladığını düşünün. Kendi nehrinin
küçük bir kesitinde bir nehir bina ettiğini ve kendisinden küçük bir
çöp adamı da ona göre bir sandala koyduğunu varsayın. Bizim
kurgumuzdan tek farkı kurduğu düzeneğin iki boyutlu olması olsun.
61
PARALEL UFUKLAR