Dosya 17: mimarlık ve mekan algısı - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 17: mimarlık ve mekan algısı - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 17: mimarlık ve mekan algısı - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sınanmasına <strong>ve</strong> yorumlanmasına yardımcı olmaktadır.<br />
Eskiz hızlı <strong>ve</strong> devinimli yaratıcı fikirlerin kaydedilmesi<br />
için bir dış bellek oluşturur. Bir yandan<br />
yeni tasarım fikirlerinin oluşumunda etkilidir, bir<br />
yandan ise bu fikirlerin kaydedilmesini sağlar. Bu<br />
iki işlev birbirinden bağımsız gelişen süreçler olmak<br />
yerine birbirlerini tamamlar <strong>ve</strong> destekler.<br />
Mimarlık tarihinden günümüze ulaşmış en erken<br />
çizim İsviçre’de St. Gall’de yapılması düşünülen<br />
bir manastırın planıdır (MS. 820 dolaylarında). Bu<br />
çizimle betimlenen, Benediktin tarikatının öncelikleri<br />
gözetilerek tasarlanmış ideal bir manastır<br />
planıdır. Asıl önemi ise, taşınabilir olması dolayısıyla<br />
bu önceliklerin tarikata bağlı farklı yörelere<br />
bildirilmesinde <strong>ve</strong> tekrarlanmasında oynadığı rolden<br />
gelmektedir. 6 Rönesansla beraber ise çizim,<br />
eskiz <strong>ve</strong> eskiz yapma yoluyla sadece bir iletişim<br />
aracı olmanın ötesinde yeni mekânların tasarlanmasında<br />
ana araç haline gelmiştir. Tarihin bu evresiyle<br />
beraber çizim, inşa edilecek olanın daha<br />
önceden kurgulanması <strong>ve</strong> deneyimlenmesini olanaklı<br />
kılmıştır.<br />
Tasarımda çizimin rolündeki bu değişim <strong>ve</strong> eskizin<br />
önemli bir araç olarak ortaya çıkışı Batı <strong>mimarlık</strong><br />
tarihindeki bir başka gelişmeyle de çakışmaktadır.<br />
<strong>Mimarlar</strong> Rönesans ile beraber kendilerini inşacı<br />
ustalar grubundan ayırmayı <strong>ve</strong> daha çok entelektüel<br />
bir rol yüklenmeyi hedeflediler. Burada ilginç<br />
olan kırılma noktası, eskizin bu zihinsel imgelerin<br />
oluşması <strong>ve</strong> kaydedilmesinde oynadığı rolle tasarımın<br />
başlı başına bir pratik haline gelişidir. Bu<br />
dönem, <strong>mimarlık</strong> alanında kuramsal eserlerin yoğun<br />
olarak üretildiği <strong>ve</strong> mimarın inşa eden kadar,<br />
kuram kurgulayan biri haline geldiği bir dönemi<br />
işaret eder. Alexander 7 <strong>ve</strong> Akın’ın 8 da vurguladığı<br />
gibi, böylelikle <strong>mimarlık</strong> giderek sanat <strong>ve</strong> bilim<br />
gibi asıl olarak zihinsel bir pratik alanı haline gelecektir.<br />
Tasarım, inşa etmeden bağımsız <strong>ve</strong> farklı<br />
olarak yeni bir pratik alanı tarifleyecek; alanın temel<br />
düşünce araçlarından biri ise eskiz olacaktır.<br />
Gerçekten de, Goldschmidt’in bize aktartığı gibi,<br />
eskizin İtalyanca karşılığı olan pensieri Rönesans’ta<br />
ortaya çıkmış bir terim olup “düşünceler” anlamına<br />
gelmektedir. 9 Arnheim’ın belirttiği gibi, mimarlar<br />
fiziksel dünyanın biçimlenmesini amaçlarken<br />
bunu daha çok görsel algıya dayalı zihinsel imgeler<br />
üzerinden yapmaya başladılar. 10 Böylelikle eskiz,<br />
daha yaygın <strong>ve</strong> etkin kullanılmaya başlanan,<br />
maket gibi diğer yeni temsil araçlarıyla beraber<br />
tasarımcılara bir düşünce ortamı sunarken yeni fikirlerin<br />
sınanmasını <strong>ve</strong> tartılmasını sağlayacaktır.<br />
Bundan sonraki bölümde eskiz üzerine yapılmış<br />
Cross eskizin tasarımda neden<br />
önemli olduğuna dair altı neden<br />
sayar: tasarlanan nesnenin bir<br />
modeli olması, keşif <strong>ve</strong> araştırmada<br />
yardımcı olması, tasarımcıların<br />
bir soyutlama düzeyinden<br />
bir başka soyutlama düzeyine<br />
sıçramalarını sağlaması, esnekliği<br />
desteklemesi, ilgili bilginin<br />
belirlenmesi <strong>ve</strong> anımsanmasında<br />
yardımcı olması, tasarım probleminin<br />
yeniden tanımlanmasını<br />
kolaylaştırması <strong>ve</strong> yeni oluşan<br />
fikirlerin belirlenmesinde destekleyici<br />
olması.<br />
çalışmalar irdelenecek <strong>ve</strong> bunlar üzerinden eskizin<br />
tasarımdaki rolü <strong>ve</strong> algı üzerinden zihinsel<br />
imgelem dünyasını nasıl desteklediği konu edilecektir.<br />
ESKİZ VE ESKİZ YAPMA<br />
Cross eskizin tasarımda neden önemli olduğuna<br />
dair altı neden sayar: tasarlanan nesnenin bir modeli<br />
olması, keşif <strong>ve</strong> araştırmada yardımcı olması,<br />
tasarımcıların bir soyutlama düzeyinden bir başka<br />
soyutlama düzeyine sıçramalarını sağlaması, esnekliği<br />
desteklemesi, ilgili bilginin belirlenmesi <strong>ve</strong><br />
anımsanmasında yardımcı olması, tasarım probleminin<br />
yeniden tanımlanmasını kolaylaştırması <strong>ve</strong><br />
yeni oluşan fikirlerin belirlenmesinde destekleyici<br />
olması. 11<br />
Purcell <strong>ve</strong> Gero ise, biliş psikolojisi alanından imgelem<br />
<strong>ve</strong> işler belleğe dair kaynaklara referansla<br />
eskizin rolüne dair üç ana tema öne sürerler: eskizler<br />
“yeni bakış açılarının doğmasını” destekleyerek<br />
yeni yorumların yapılmasını sağlar, yaratıcı<br />
süreç içerisinde odak sıçramalarını destekler<br />
<strong>ve</strong> yeni bilgilerin keşfedilmesini kolaylaştırır. 12<br />
Tasarım çalışmaları içerisinde Cross, Purcell <strong>ve</strong><br />
Gero’nun bahsedilen çalışmaları kaynak taraması<br />
niteliğindedir <strong>ve</strong>, bu konuyla ilgilenenler için<br />
iyi birer başlangıç noktası oluşturmaktadırlar. Bu<br />
dosya <strong>mimarlık</strong> <strong>ve</strong> mekân <strong>algısı</strong><br />
2
Change language