Budynki z gliny - Zygmunt Racięcki - Cohabitat

Za granicą również nie brak budynków z gliny wykonanych
dawniej i obecnie. Na rysunku 6 pokazano część osiedla miesz­
kaniowego w Mucheln (NRD) wykonanego z gliny ubijanej
w deskowaniu.
Rys. 6. Osiedle mieszkaniowe w Miicheln (NRD) wybudowane z gliny ubijanej
II. GLINA JAKO MATERIAŁ BUDOWLANY
1. Właściwości gliny
Glina składa się z cząstek ilastych, pyłów, piasku, żwiru
oraz rozmaitych zanieczyszczeń, przeważnie związkami organicz­
nymi, tlenkiem żelaza i wapniem.
Cząstki ilaste są bardzo drobne, niewidoczne gołym okiem.
Nadają one glinie charakterystyczne jej cechy jak: plastyczność
w stanie mokrym, spoistość, skurcz przy wysychaniu i skamie­
niałość po wyschnięciu.
Pyły są materiałem wypełniającym, zmniejszającym spoistość
gliny, nie zawsze jednak wpływającym na zmniejszenie wytrzy­
małości na ściskanie, jak na przykład w lessach.
10
Piasek odgrywa podobną rolę jak w betonie. Cząstki ilaste
podobnie jak cement zlepiają ziarna piasku. Duży wpływ na
wytrzymałość gliny ma kształt ziarn piasku. Gliny zawierające
piasek ostry, o ziarnach kanciastych (gliny górskie w wojewódz­
twach południowych), mają większą wytrzymałość niż gliny
z piaskiem o ziarnach okrągłych (gliny nizinne w województwach
centralnych i północnych).
Żwir, szczególnie gruby, nie jest pożądany w glinie, gdyż
kamyki żwiru pod ciśnieniem działają jak kliny i mogą powo­
dować odłupanie się części wyrobów glinianych, na przykład
w blokach.
Zanieczyszczenie gliny związkami organicznymi i tlenkiem
żelaza nie jest szkodliwe, a nawet przegniłe związki organiczne
zwiększają spoistość gliny i jej wodoodporność.
Zanieczyszczenie marglem nie jest szkodliwe, jeżeli glina nie
jest wypalona. W surowej glinie margiel może być traktowany
jako żwir. Natomiast nadmiar pyłów wapiennych zawartych
w glinie powoduje zmniejszenie spoistości gliny. Ujemny wpływ
pyłów wapiennych zmniejsza się, gdy do gliny dodamy ostrego
piasku.
Zależnie od zawartości cząstek ilastych rozróżniamy gliny
chude, tłuste i iły. Gliny zbyt chude nie nadają się do celów
budowlanych, ponieważ są za słabe. Gliny zbyt tłuste silnie
kurczą się przy wysychaniu powodując pękanie wyrobów lub
ubitej ściany. Iły nie są stosowane do wykonywania ścian
ze względu na trudność przeróbki, natomiast nadają się do
wyrobów cementowo-glinianych.
Odrębne cechy ma less. Składa się on przeważnie z pyłów
i piasku. Łatwo miesza się z dodatkami (sieczka, plewy) i łatwo
ubija. Ze względu na małą spoistość, ale dużą wytrzymałość
na ściskanie nadaje się tylko do wykonania ścian ubijanych
w deskowaniu.
2. Badanie gliny i ustalanie składu mieszaniny
Jedną z ważniejszych cech technicznych gliny mających
wpływ na jakość budynku jest skurcz gliny przy wysychaniu.
Wielkość skurczu waha się od 1% do 12°/o (1 mm do 12 mm na
10 cm). Ze względów technicznych skurcz gliny powinien być
11