Budynki z gliny - Zygmunt Racięcki - Cohabitat

w granicach 1,5 do 2% dla ścian ubijanych, a 3 do 4% dla
bloków.
Skurcz gliny możemy zbadać w następujący sposób.
Bryłę wilgotnej gliny, o naturalnej ziemnej wilgotności, bez
korzeni i innych obcych domieszek ugniatamy w ręku, formu­
jemy kulę, następnie między dwiema deseczkami spłaszczamy ją
na placek grubości 1,5 do 2 cm
i długości około 25 cm, po czym
kładziemy placek na kawałku szy­
by posmarowanej oliwą. Placek
powinien być gładki, niespęka-
ny. Na placku rysujemy płytko
rysę, na której poprzecznymi
kreskami oznaczamy długość do­
kładnie 200 min, czyli 20 cm
(rys. 7).
Szybę z plackiem kładziemy w miejscu zacienionym. Po
wyschnięciu placka mierzymy długość rysy. Zmniejszenie się
długości w milimetrach podzielone przez dwa stanowi procent
skurczu. Na przykład: po wyschnięciu długość rysy wyniosła
183 mm, a więc skurczyła się o 200—188 = 12 mm. Skurcz wynosi
12 :2 = 6%. Pomiar należy powtórzyć po kilku dniach, aby
przekonać się, czy placek już więcej nie kurczy się.
W celu zmniejszenia skurczu gliny należy dodać taką ilość
materiałów schudzających, aby skurcz w przypadku użycia gliny
do ścian ubijanych wyniósł 1,5 do 2°/o, a w przypadku bloków
2 do 3%.
Jako materiały schudzające stosuje się: piasek, żużel, sieczkę,
plewy, paździerze lub trociny. Glina z dodatkiem piasku daje
materiał takiej wartości cieplnej jak cegła palona, natomiast
z dodatkiem żużla lub materiałów roślinnych — daje materiał
„, cieplejszy".
Piasek powinien być grubszy i ostroziarnisty. Piasek drobny
słabo schudza, należałoby wziąć go więcej, a to spowodowałoby
zmniejszenie wytrzymałości gliny.
Żużel powinien być przesiany przez siatkę (rafę) o oczkach
4 mm. To co przejdzie przez siatkę, należy odrzucić a użyć
pozostałość rozkruszając ją tak, aby ziarna nie były większe niż
12
Rys, 7. Próba skurczu gliny
10 mm. Przed użyciem należy żużel obficie polać szlamem gli­
nianym i przemieszać.
Sieczka może być z jakichkolwiek wysuszonych roślin takich,
które w stanie suchym roztarte w dłoni nie ścierają się w proch.
Może to być dowolna słoma, łęty grochu lub fasoli, pokrzywa,
wrzos itp. W każdym razie powinno się używać materiał naj­
mniej użyteczny w gospodarstwie, na przykład słomę rzepakową.
Dodatek sieczki do gliny nie tylko zwiększa wartość cieplną
materiału, ale zwiększa także odporność na działanie wody.
Co najmniej na dobę przed użyciem sieczka powinna być zmo­
czona, aby zmiękła.
Do wyrobu bloków długość kawałków słomy w sieczce po­
winna mieć około 5 cm, do ścian ubijanych — około 10 cm.
Paździerze i trociny nie powinny być przegniłe. Trociny przed
użyciem powinny być przesiane, w celu oddzielenia wiórów,
kawałków drewna i kory.
Można do gliny dodawać jednocześnie różne składniki, na
przykład: częściowo piasek i częściowo sieczkę. Dla glin chu­
dych bardziej nadaje się sieczka lub plewy, dla średniotłu-
stych — żużel łub sieczka z niewielkim dodatkiem piasku, dla
tłustych — żużel lub sieczka z większym dodatkiem piasku.
Ilość dodatków do gliny zależna jest od tłustości oraz zasto­
sowania gliny i podana jest w opisie wykonania bloków, ścian
ubijanych, płyt i nadproży.
Poza nadmiernym skurczem szkodliwy jest, chociaż w mniej­
szym stopniu, nadmiar pyłu wapiennego, powodujący zmniej­
szenie spoistości gliny. Próbę można przeprowadzić polewając
suchy kawałek gliny kwasem solnym lub esencją octową. Jeżeli
na polanym kwasem miejscu pojawią się pęcherzyki gazu
(burzy się), to jest dowód nadmiaru wapna. Taką glinę należy
koniecznie przemrozić, po uprzednim dodaniu ostrego piasku.
Dla parterowych budynków wiejskich podane wyżej badania
są wystarczające, przy czym każdy może je sam przeprowadzić.
Należy zbadać glinę z wierzchniej części pokładu i z dolnej,
na głębokości przewidzianego kopania.
Dla piętrowych budynków lub dużych parterowych oraz przy
masowej produkcji wyrobów glinianych należy glinę przesłać
do zbadania do jednego z Ośrodków Badawczo-Instruktażowych
13