Biuro Regionalne WHO dla Europy i BZgA Standardy edukacji seksualnej w Europie

Część I: Wstęp
zdrowie seksualne, prawa seksualne powinny być respektowane,
chronione i spełniane” 23 .
Zaproponowana defi nicja nie tylko podkreśla konieczność
pozytywnego podejścia do istotnego aspektu,
jakim jest przyjemność, ale także to, że zdrowie seksualne
obejmuje nie tylko fi zyczne, lecz również emocjonalne,
psychiczne oraz społeczne aspekty. Równocześnie
ostrzega użytkownika przed potencjalnie
negatywnymi czynnikami i po raz pierwszy wspomina
o „prawach seksualnych”, a zatem wymienia dwie istotne
kwestie pominięte w defi nicji z 1972 roku. Równocześnie
jednak nie koncentruje się na potencjalnie
negatywnych aspektach, tak jak to się często dzieje
w literaturze przedmiotu dotyczącej np. HIV lub AIDS.
Krótko mówiąc, jest to wyważona defi nicja.
Zdrowie seksualne stanowi jeden z pięciu kluczowych
aspektów strategii opracowanej przez WHO dotyczącej
zdrowia reprodukcyjnego zaakceptowanej przez Światowe
Zgromadzenie Zdrowia (World Health Assembly)
w 2004 roku 24 .
Należy podkreślić, iż WHO od wczesnych lat 50. XX
wieku defi niuje „zdrowie” i podchodzi do niego w bardzo
szeroki i pozytywny sposób, traktując je jako „ludzki
potencjał”, a nie tylko brak choroby, obejmując nie
tylko czynniki fi zyczne, ale także emocjonalne, psychiczne,
społeczne i inne. Z tego też powodu uważa
się, iż defi nicje opracowane przez WHO są akceptowalne
i stanowią użyteczny punkt wyjścia do dyskusji na
temat edukacji seksualnej. Tak więc w tym dokumencie
stosowany jest termin „zdrowie seksualne”, ale w znaczeniu
zawierającym pojęcie „dobrostan seksualny”. Na
zdrowie seksualne wpływ mają nie tylko czynniki personalne,
ale także społeczne i kulturowe.
Prawa seksualne – obejmują przede wszystkim prawo
do informacji i edukacji. Jak zaznaczono wcześniej, na
spotkaniu zorganizowanym przez WHO w 2002 roku
przygotowano szkic defi nicji dotyczącej praw seksualnych
brzmiący następująco:
„Prawa seksualne obejmują prawa człowieka uznane
w prawie krajowym, międzynarodowych dokumentach
dotyczących praw człowieka oraz w innych dokumentach
dotyczących konsensusów w tym zakresie. Obejmują
one prawa wszystkich osób, wolnych od przymusu,
dyskryminacji i przemocy do:
dostępu do najlepszych istniejących standardów
zdrowia seksualnego, łącznie z dostępem do
opieki zdrowotnej dotyczącej zdrowia seksualnego
i prokreacji;
23 WHO (2006), s. 10.
24 WHO (2004), s. 21.
18 Standardy edukacji seksualnej w Europie
szukania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji
związanych z seksualnością;
edukacji seksualnej;
respektowania integralności cielesnej;
wyboru partnera;
decydowania o tym, czy być aktywnym seksualnie,
czy nie;
związków seksualnych opartych na obopólnej
zgodzie;
małżeństw zawartych za obopólną zgodą;
decydowania o tym, czy chce się posiadać dzieci,
czy nie, a jeśli tak, to kiedy; oraz do
prowadzenia satysfakcjonującego, bezpiecznego
i sprawiającego przyjemność życia seksualnego.
Odpowiedzialne korzystanie z praw człowieka wymaga,
aby wszystkie osoby respektowały prawa innych” 25 .
Wprawdzie jest to jedynie szkic defi nicji, jednak w tym
dokumencie stanowi punkt wyjścia. Uważamy bowiem,
że elementy zawarte w niej mają szerokie poparcie
w Europie. Ponadto należy podkreślić, że w tej defi nicji
wyraźnie zawarte jest prawo do informacji i edukacji.
Należy jednak zaznaczyć, iż konieczna jest ostrożność.
Bezspornie część wymienionych tutaj praw odnosi się
do osób dorosłych. To oznacza, iż nie wszystkie z wymienionych
praw automatycznie dotyczą dzieci i osób
w wieku młodzieńczym. Na przykład jasne jest, że kwestia
dotycząca małżeństwa konsensualnego bądź prawa
do decydowania o macierzyństwie nie dotyczy dzieci
lub osób w wieku młodzieńczym.
Prawo dzieci do informacji również zostało uznane
przez Konwencję ONZ o Prawach Dziecka (United Nation
Convention on the Rights of the Child), opracowaną
w 1989 roku i od tego czasu ratyfi kowaną przez większość
państw. W konwencji tej jasno stwierdza się, że
istnieje prawo do wolności wyrażania się i prawo do
poszukiwania, otrzymywania i upowszechniania wszelkiego
typu informacji i idei (Artykuł 13); Artykuł 19
dotyczy obowiązku państw do zapewnienia dzieciom
wiedzy umożliwiającej ochronę, między innymi przed
wykorzystaniem seksualnym 26 .
25 WHO (2006), s. 10.
26 United Nations (1989).