Å UMARSKI LIST 11-12/2001 - HÅ D

A. Frković: RIS (Livu- lynx L.) U HRVATSKOJ NASELJAVANJA. 0FJL0V I BROJNOST (1974-2000) Šumarski list br. 11-12. CXXV (2001). 625-634
renju na nove prostore. Za pretpostaviti je daje ilegalni
ulov nadomjestio legalni (Huber i sur. 2000).
Na temelju Pravilnika o visini naknade štete počinjene
nad zaštićenom vrstom, kazna za ubijenog risa
iznosi 40.000 kn.
Sveukupno u razdoblju od 1978, kada je odstrijeljen
prvi ris, do 2000. (23 godina) u Hrvatskoj je odstrijeljeno
ili na druge načine odlovljeno 211 riseva. Najveći
broj dokumentiranih riseva odlovljen je u Primorsko-goranskoj
županiji (253.800 ha kopnenog dijela)
- 135 (64 %), slijede županija Ličko-senjska
(374.600 ha) s 56 (26 %) i Karlovačka (331.100 ha) s
11 (5 %) odlovljenih riseva. Tri su risa odstrijeljena u
Zadarskoj županiji, po dva u Istarskoj i Zagrebačkoj te
po jedan ris u Splitsko-dalmatinskoj i Vukovarsko-srijemskoj
županiji (Slika 2).
Prostorni raspored mjesta stradanja riseva u Hrvatskoj
prikazanje na Slici 3.
Godišnji mortalitet kretao se od 1-17 risova, sa
srednjom vrijednošću od 9,2 risa godišnje. Najveći odlovi
zabilježeni su u 1986, 1990. i 1993. godini, po 17,
premašujući tako odobrene odstrjelne kontigente.
Samo u prvoj godini izvještajnog razdoblja (1978.)
odlovljen je jedan ris. Po tri su risa odlovljena u 1979. i
1992., po 5 u 1980, 1991. i 1999.godini te po 6 i više
u preostalim godinama izvještajnog razdoblja. Do
stavljanja risa pod zaštitu (1982.) u prvih 5 godina
(1978-1982) ukupno su odlovljena 23 risa (Slika 4).
18
17
16
15
14
13
12
11
10
EL
1978 19
1979
1982 19
1981 1983
1988 1990 1992 19
1987 1989 1991 1993
Godina - Years
Slika 4. Smrtnost riseva po godinama u Hrvatskoj u razdoblju 1974-2000.
Fig.4 Lynx mortality by years in Croatia in the period 1974-2000.
Stupanjem na snagu Odluke o posebnoj zaštiti risa
(1982) daleko najveći broj riseva stjecanje u, posebnim
odobrenjima za odstrjel, dozvoljenom terminu lova,
tj. od 1. odnosno 15. studenog jedne kalendarske
godine do 28/29. veljače druge kalendarske godine.
Pored odstrijela koji su zaredali u prvih 5 godina
(1978-1982) te u posljednje tri godine (1998-2000),
kad je nadležna institucija uskratila izdavanje odstrjelnih
dozvola, risevi odlovljeni izvan dozvoljenog termina
lovidbe odnosili su se poglavito na primjerke stradale
u prometu, na zatrovanim mekama ili uhvaćene u
stupice, ulovljene u ili tik ljudskih naselja te stradale
od nepoznatih čimbenika.
Uz dominantan jesensko-zimski mortalitet riseva, u
vrijeme trajanja tzv. glavne sezone lova kada se u lovištima
odvija glavnina lovova na lovne vrste divljači,
odlov riseva zabilježen je u svim mjesecima promatranog
razdoblja (Slika 5).
U odnosu na dob ukupno je odlovljeno 147 (70 %)
riseva starijih odjedne godine i 63 (30 %) riseva mladih
odjedne godine. Zajednog risa nije utvrđena dob (Slika
6). Za 210 (98 %) riseva utvrđene starosti dob se kretala
u rasponu od 0,2 do 8,0 godina ili u prosjeku 2,2 godine.
Od ukupnog broja odlovljenih riseva 83 (39 %) su
bila muškog spola i 105 (50 %) ženskog spola. Za 23
629